Tək inci kimi parlayan Xan qızı Xurşidbanu Natəvan
Yüklə 0,8 Mb. Pdf görüntüsü
|
21
M.Füzuli poeziyasının təsiri Natəvanın şeirlərinin yalnız məzmununda, mövzu və ideyalar aləmində deyil, onun yaradıcılığının formasında, bədii strukturunda, qəzəllərinin vəznində, daxili bölgüsündə, habelə poetik dilində, təsvir və ifadə sistemində də aydın müşahidə edilir. Onun “Bilin yaran, bu dünyada hərə bir kar ilən oynar”, “Olmuşam dəhri-bəla içrə bu gün divanə mən”, “Dilbəra, dərdi-dilimdən belə ünvan etdim”, “Zəmanə saldı əcəb möhnətü məlalə məni” misraları ilə başlanan qəzəlləri bilavasitə Füzulinin təsiri ilə yazılmış, Natəvan ustadın
sənətkarlğından yüksək
bacarıqla bəhrələnmişdir. Şairin “Olan könlüm” rədifli qəzəli də Füzulinin “Könlüm” rədifli qəzəlinə nəzirə kimi yazılmışdır. Müəllif özünün daxili təlatümlərini, könül çırpıntılarını, qəlb dünyasının təzadlarını əks etdirərkən dahi sələfinin poetik təcrübəsindən, bədii idrak və inikas üsullarından, fikri ifadə etmək, oxucuya çatdırmaq tərzindən faydalanmışdır. Natəvanın şeirində işlənən rədif və qafiyələrin bir qismi, xüsusilə “mənim bu şad olan könlüm”, “ustad olan könlüm”, “abad olan könlüm” kimi ifadələr dərhal Füzulinin “Tutuşdu qəm oduna şad gördüyüm könlüm” misrası ilə başlanan qəzəlini yada salır. Aydın görünür ki, Natəvan Füzulinin poetik cazibəsindən uzaqlaşa bilmir. XIX əsr Azərbaycan poeziyasında Füzuli yaradıcılığından bəhrələnmənin, füzuliyanə yazılmış qəzəlin gözəl nümunələrindən biri kimi diqqəti cəlb edən bu qəzəldə Natəvanın yaradıcılıq özünəməxsusluğu da nəzərə çarpır. Sələfindən fərqli olaraq o, daxili qafiyədən istifadə etməklə, misralardakı poetik yükü daha da zənginləşdirmiş, şeirin axıcılığını qüvvətləndirmişdir. Bəli, Xurşidbanu Natəvan Füzuli məktəbinə mənsub sənətkar şairədir və onun fikirləri, duyğu, meyil və hisləri klassik poeziyanın qəzəl janrında bütün məna xüsusiyyətləri ilə əks olunmuşdur. Məlum olduğu kimi, qəzəl klassik Azərbaycan şeirinin geniş yayılmış, kütləviləşmiş növüdür. Bu janrın spesifik xüsusiyyətləri vardır ki, şairin dili
22
ilə həyat, zaman və insanlıq haqqında bildirilən lirik, fəlsəfi- aşiqanə fikirlərin şərhidir. Natəvan, özünün şeir üslubunda, bədii təsvir və bədii ifadə vasitələrində dahi Füzulinin sənətkarlıq incəliklərini yeni səpkidə, orijinal bir tərzdə ifadə etməyə müvəffəq olmuşdur. Muğamlarımızda müğənnilərimizin sevə- sevə oxuduğu “Yenə ya rəb, nə qəmgindir mənim bu şad olan könlüm” qəzəlini oxucumuzun ifasında dinləyək.
Yenə, ya rəb, nə qəmgindir mənim bu şad olan könlüm, Rümuzi-eşqdən agah olub, ustad olan könlüm.
Görübdür yari əğyarə, olubdur məhvi-nəzzarə, Edibdir sinəsin parə, mənim abad olan könlüm.
Niyə peymanədən keçdin, niyə zəncirdən qaçdın? Nədəndir çöllərə düşdün, mənim bərbad olan könlüm?
Fəraqın ruzi-məhşərdir, sərasər möhnəti-qəmdir, O zülfün kimi dərhəmdir, mənim azad olan könlüm.
Baxın bu Natəvan zarə, günü bəxtim kimi qarə, Gəzər Məcnun tək avarə, mənim naşad olan könlüm.
ifasında Xurşidbanu natəvanın qəzəli muğam şəklində səslənsin.
Oxucularımızın sevimli şairəmiz haqqında olan fikirlərini öyrənmək məqsədilə Xurşidbanu Natəvan ilə bağlı onlara anket sorğuları paylanır.
23
1. Xurşidbanu Natəvanı tanıyırsınızmı? Bəli Xeyir 2. Şairə mənşə etibarilə hansı nəslə mənsub idi? _____________________________________________
3. Şairəyə nə üçün Xan qızı Natəvan deyə müraciət olunurdu? ____________________________________________ 4. Xurşidbanu Natəvanın harada anadan olduğunu bilirsinizmi? Bəli Xeyir 5. Natəvanın şeirlərini oxumusunuzmu? Bəli Xeyir
6. Natəvanın ən çox sevdiyiniz şeirinin adını qeyd edin.
____________________________________________ 7.
Natəvanın “Ağlar”, “Əfsus”, “Getmə”, “Sənsiz” rədifli qəmli qəzəlləri yazmağına səbəb nə idi?
24
8.Xurşidbanu Natəvanın yaratdığı “Məclisi-Üns” haqqında məlumatınız vardırmı və bu məclis neçə il fəaliyyət göstərmişdir?
Bəli
Xeyir
9.“Məclisi-Üns”də hansı dillərdə qiymətli mənzumələr yazılmışdır?
________________________________________________
10.Natəvanın təbiət haqqında yazdığı hansı əsərlərini oxumusunuz?
________________________________________________
11. Xurşidbanu Natəvanın neçənci ildə vəfat etmiş və harda dəfn olunmuşdur? ___________________________________________
Kitabxanada Xurşidbanu Natəvanın 185 illik yubileyi ilə əlaqədar ədəbi-bədii gecənin keçirilməsi məqsədəuyğundur. Çünki kitabxanada ədəbi-bədii gecələrin təşkili yubilyarın həyat və yaradıcılığı ilə yaxından tanış olmağa imkan verir. Gecəyə Xurşidbanu Natəvanın yaradıcılığına yaxından bələd olan tanınmış yazıçılar, ədəbiyyatşünaslar, tənqidçilər, jurnalistlər dəvət oluna bilər. (Məsələn: X.Natəvan yaradıcılığı ilə yaxından maraqlanan professor Zaman Əsgərli) Ədəbi-bədii gecədə şairənin yaradıcılığı haqqında maraqlı söhbətlər edilir, qəzəlləri dinlənilir. Ədəbi-bədii gecənin ssenarisini təqdim edirik.
Yüklə 0,8 Mb. Dostları ilə paylaş:
|