Tabiiy fanlar fakulteti geografiya kafedrasi

2-semestr uchun jami

30

Amaliyot mashg‘ulotlarda har bir mavzu bo‘yicha amaliy mashg‘ulotlarni bajarish bo‘yicha uslubiy ta`minot talabalarga taqdim etiladi, shuningdek, mavzuni o‘zlashtirish darajasini tekshirish maqsadida topshiriqlar beriladi. O‘quv kursi boy`icha materiallar to‘plami va uslubiy ko‘rsatmalarda keltirilgan topshiriqlarni bajarish talab etiladi. Amaliy mashg‘ulot natijalari tahlil etiladi va hulosa qilinadi.

Mashg‘ulotlar shakli: Mustaqil ta’lim (MT)		soat
1-semestr uchun
MT1	O‘rta Osiyoda gidrologiya va meteorologiyaning rivojlanish tarixi.	6
MT2	O‘zbekistonda amalga oshirilgan gidrologik tadqiqotlar.	6
MT3	O‘zbekistonda amalga oshirilgan meteorologik tadqiqotlar.	6
MT4	Muzliklarning gidrologik ahamiyati.	6
MT5	Muzliklarning hosil bo‘lishi va ularning rejimi.	6
MT6	Daryo oqimining hosil bo‘lishi va unga ta’sir etuvchi omillar.	6
MT7	Daryolarning energiyasi va ishi.	6
MT8	Daryo suvlarida erigan moddalar oqimi	6
MT9	Daryolar suv rejimining davrlari.	6
MT10	Daryo oqimi va uni ifodalash usullari.	6
MT11	Daryo oqimining o‘zgaruvchanligi va oqim me’yori.	6
MT12	O‘zbekiston ko‘llari.	6
MT13	O‘zbekiston suv omborlari.	6
MT14	O‘rta Osiyo ko‘llari genezisi.	6
MT15	Suv omborlarining tasniflari.	6
	1-semestr bo’yicha jami	90
2-semestr uchun
MT16	Iqlim haqida umumiy tushuncha	6
MT17	Barik maydon	6
MT18	Quyosh radiatsiyasi va uning turlari	6
MT19	Havo harorati va uni belgilovchi omillar	6
MT20	Havo namligi va uning tavsifi	6
MT21	Atmosfera yog’inlari va uning turlari.	6
MT22	Atmosferaning umumiy sirkulyatsiyasi	6
MT23	Iqlim shakllantiruvchi omillar	6
MT24	Iqlim tasniflari	6
MT25	Geologik o’tmishda iqlim o’zgarishi	6
MT26	Issiqxona effekti va uning oqibatlari	6
MT27	Iqlim o’zgarishida xalqaro hamkorlik masalalari	6
MT28	Iqlim o‘zgarishining modellari (senariylari)	6
MT29	O‘zbekiston va unga tutash hududlarda iqlim o‘zgarishi oqibatlari	6
MT30	Iqlim o‘zgarishi oqibatlarini oldini olish	6
	2-semestr bo’yicha jami	90
	Umumiy jami	180

Mustaqil ta’lim mavzulari talabalar tomonidan o‘zlashtiriladi. Mavzular yuzasidan talabalar mustaqil ish, taqdimotlar tayyorlash va himoya qilishi tavsiya etiladi.

Ma’ruza va amaliy mashg‘ulotlarining barcha mavzularini to‘la o‘zlashtirgan hamda mustaqil ishni bajargan talabalarga yakuniy nazoratda ishtirok etishga ruxsat etiladi. Talaba semestr oxirida yakuniy nazorat topshiradi.


Talabalar bilimini baholash
Talabalar bilimini baholash semestr va yakuniy nazorat davomida o‘qitish materiallarini o‘zlashtirish ko‘rsatkichi (topshiriqlar, mustaqil ish, test va yozma ish natijasi)ga asoslangan.
O‘quv mashg‘uloti davomida talabalar 100 ballik tizimda baholanadi. Shundan davomat, joriy va oraliq natijasiga 50 ball, yakuniy nazorat natijasiga 50 ball ajratiladi. Joriy va oraliq ballarning umumiy natijasi 30 balldan past bo‘lgan talabalar yakuniy nazoratga kiritilmaydi. Yakuniy nazoratda 30 va undan ko‘p ball to‘plagan talaba fanni o‘zlashtirgan hisoblanadi.
Nazorat turlari bo‘yicha ballar quyidagicha taqsimlanadi:

Topshiriq	Maksimal ball
1*. Amaliy topshiriq.	5	Amaliy mashg’ulotlar bo‘yicha 15 ball
2*. Amaliy topshiriq.	5
3*. Amaliy topshiriq.	5
Mustaqil ish.	15	Mustaqil ta’lim bo‘yicha 15 ball
Oraliq nazorat bo‘yicha maksimal ball	20
Yakuniy nazorat bo‘yicha maksimal ball	50
Jami:	100	100 ball

* Izoh: 1. Amaliy mashg’ulotlar bo’yicha 1 semestr davomida 3 marta nazorat o’tkaziladi. Mazkur nazoratlar amaliy topshiriqlardan iborat bo’lib, har bir nazoratda talabaga 5 ta topshiriq beriladi.
2. Davomat bo’yicha ajratilgan 5 ball o’quv mashg’ulotlariga 80%dan ortiq qatnashgan talabalarga qo’yiladi.
3. Fan bo’yicha yuqorida keltirilgan nazoratlarda to’plangan reyting ballari umumlashtiriladi yakunda ballar 5 baholik tizimga konvertatsiya qilinadi.


Mustaqil ishni baholash. Berilgan mavzular bo‘yicha mustaqil ishini baholash
- Mavzular boyicha referat yozish va rasmiylashtirish - 3 ball;
- tanlangan mavzular bo‘yicha kuzatuv ishlarini olib borish va ma’lumotlar to‘plash- 3 ball;
- hisoblash ishlarining to'g'riligi – 3 ball;
- tadqiq qilinadigan mavzu yuzasidan taqdimot tayyorlash - 3 ball;
- tanlangan mavzu yuzasidan tayyorlangan referat va taqdimotda hulosa va tavsiyalarning mavjudligi - 3 ball.


Talabalarni baholashda quyidagilar hisobga olinadi:
- mashg‘ulotlardagi ishtiroki (davomat);
- mashg‘ulotlardagi faollik va ijodkorlik;
- asosiy va qo‘shimcha o‘quv materiallarini o‘zlashtirish;
- mustaqil ta’lim bo‘yicha topshiriqlarni o’z vaqtida bajarish;
- nazoratning barcha turlarini o‘z vaqtida bajarish.


AKADEMIK VA ETIK TALABLAR
Nazorat topshiriqlarini bajarishda ko‘chirmakashlikka (plagiat) yo‘l qo‘yilmaydi.
Test, o‘quv loyihalari, mustaqil ishlar, joriy, oraliq, yakuniy nazorat topshiriqlarini boshqa shaxslardan ko‘chirib olinishiga yo‘l qo‘yilmaydi, boshqa talabaning o‘rniga imtihon topshirish ta’qiqlanadi.
Kurs bo‘yicha har qanday nazorat topshirig‘ini soxtalashtirgan talaba “fanni o‘zlashtirmagan” hisoblanadi.
Mashg‘ulotlar paytida mobil aloqa va boshqa electron qurilmalardan foydalanishga yo‘l qo‘yilmaydi.
Mashg‘ulotlar paytida auditoriyada (virtual auditoriyada) belgilangan talablarga zid harakatlar qilish mumkin еmas.
Boshqalar va turli fikrlarga tolerant munosabatda bo‘lish talab еtiladi.
Foydalaniladigan adabiyotlar ro’yxati

Asosiy adabiyotlar va o’quv qo’llanmalar

1. 
   W. James Shuttleworth. Terrestrial Hydrometeorology. -Wiley-blackwell. USA, 2012.
   
2. 
   H.M. Raghunath. Hydrology. – Copyright, Usa: 2006.
   
3. 
   Rasulov A.R., Hikmatov F.H. Umumiy gidrologiya va iqlimshunoslik. – Toshkent: Universitet, 1995.
   
4. 
   Rasulov A.R., Hikmatov F.H., Aytboev D.P. Gidrologiya asoslari. -Toshkent: Univer­sitet, 2003.
   
5. 
   Hikmatov F.H., Aytboev D.P., Hayitov YO.Q. Umumiy gidrologiya va iqlimshunoslikdan amaliy mashg‘ulotlar. – Toshkent: Universitet, 2004.
   
6. 
   Hikmatov F.H., Aytboev D.P., Adenbayev B.Ye., Pirnazarov R.T. Gidrologiyaga kirish. Darslik. -Toshkent: Univer­sitet, 2017.
   

Qo‘shimcha adabiyotlar:

7. 
   Adenbaev B.E., Sirliboeva Z.S., Hakimova Z.F., mirholiqova M.M.. gidrokimyo. O’quv qo’llanma. – Toshkent “Faylasuvlar nashriyoti”, 2014.
   
8. 
   Aрхипкин В.С., Добролюбов С.A. Океанология. –M.: Maks press, 2005.
   
9. 
   Богословский В.В. Основы гидрологии сущи. –Минск: Изд-во БГУ, 1974.
   
10. 
    Виссмен У., Харбат T., Кнепп Д. Введение в гидрологию. Перевод с английского. –Л.: Гидрометоиздать, 1979.
    
11. 
    Гляциологический словарь. – Л.:Гидрометеоиздать, 1984.
    
12. 
    Грани гидрологии. Перевод с английского. – Л.: Гидрометеоиздать, 1987.
    
13. 
    Достайулы Ж. Жалпы гидрология. –Алматы: Билим, 1996.
    
14. 
    Михайлов В.Н. Гидрология устьев рек. – M.: Изд-во МГУ, 1998.
    
15. 
    Михайлов В.Н., Доброволский А.Д. Общая гидрология. – M.: Высшая школа, 1991.
    
16. 
    Снег. Справочник. –Л.: Гидрометеоиздать, 1986.
    
17. 
    Trofimov G.N., Isakova A.YA., Pirnazarov R.T. Sel toshqinlarini o‘rganish. Uslubiy qo‘llanma. –Toshkent: 2009.
    
18. 
    Харченко С.И. Гидрология орошаемых земель. - Л.: Гидрометеоиздать, 1975.
    
19. 
    Чеботарев A.И. Гидрологический словарь. - Л.: Гидрометеоиздать, 1970.
    
20. 
    Чеботарев А.И. Общая гидрология. - Л.: Гидрометеоиздать, 1975.
    
21. 
    Чуб В.Е. Изменение климата и оценка природно-ресурсного потенциала Узбекистана. –Ташкент: НИГМИ, 2000.
    
22. 
    Чуб В.Е. Изменение климата и его влияние на гидрометеорологические процессы, агроклиматические и водные ресурсы Республики Узбекистан. –Ташкент: НИГМИ, 2007.
    
23. 
    SHuls V.L., Mashrapov R.M. O‘rta Osiyo gidrografiyasi.-Toshkent: O‘qituvchi, 1968.
    
24. 
    Hikmatov F.H., Aytboev D.P. Ko‘lshunoslik // O‘quv qo‘llanma.- Toshkent: Universitet, 2002.
    
25. 
    Hikmatov F.H., Yakubov M.A., Aytbaev D.P. O‘zan jarayonlari va o‘zan oqimi dinamikasi. –Toshkent: Universitet, 2004.
    
26. 
    Hikmatov F.H., Aytboev D.P., Yunusov G.X. Umumiy gidrologiya. O’quv qo’llanma. – Toshkent “Faylasuvlar nashriyoti”, 2014.
    
27. 
    “Umumiy gidrologiya va iqlimshunoslik” fani bo‘yicha tayyorlangan o‘quv uslubiy majmua. -Farg’ona, 2022.
    

Axborot manbalari:

28. 
    FarDU ichki tarmog‘i.
    
29. 
    www.undp.uz (Birlashgan Millatlar Tashkiloti Taraqqiyot Dastur Veb-sayti)
    
30. 
    www.gwpcacena.org
    
31. 
    www.Ziyo.net
    

Ishchi fan dasturi (sillabus) Farg’ona davlat universiteti tomonidan ishlab chiqilgan va tasdiqlangan.
Taqrizchilar:
D.Mo’minov - QDPI, Geografiya kafedrasi dotsenti, geografiya fanlari nomzodi (Turdosh OTM)
R.Xoliqov – FarDU, “Geografiya” kafedrasi dotsenti