T. C. Kara harp okulu savunma bġLĠmlerġ enstġTÜSÜ GÜvenlġk bġLĠmlerġ anabġLĠm dali
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
6 kaynaklanan yanlıĢ homojenizasyonu engellememizi sağlar aynı zamanda bizi alt- sistemik aktörler arasındaki farklılıkları abartmamıza da yol açabilir. Alt sistemik odaklılık, özel çerçevesi içinde bize karar alma yaklaĢımlarının herhangi bir türünü uygulama imkânı tanır. Alt sistemik odaklılığın bir diğer belki de en önemli özelliği de hedefler, motivasyon ve ulusal siyaset amaçların anlaĢılması amacıyla yöneltilebilecek soruları artırmasıdır. (Singer, 1961: 82-85). Buradaki sorun, yapılan tasvir, açıklama ya da tahminin gerçeğe ne derecede yaklaĢtığının bilinmesidir. Nitekim dıĢ politika analizlerinde genel geçer ya da kısmi bir teoriden bahsetmek zordur. Bunun yerine, alanda farklı ve çeĢitli yaklaĢımların bulunduğunu ifade etmek daha gerçekçidir. Nitekim Singer‟in öncü çalıĢmasından sonra yapılan sınıflandırmalar yazarın klasik ikili ayrımının geçerliliğini ortadan kaldırmamıĢtır. Sonraki dönemde ortaya çıkan analiz farklılıkları, Singer‟in çalıĢması sonrasında uluslararası politikada ve bu alanda kullanılan yaklaĢımlardaki değiĢimlerle ilgili olarak sınıflandırmalara dahil edilen birey ve bölge düzeylerinin varlığıdır. Günümüzde bu düzeylerin haricinde uluslararası kuruluĢlar da bir düzey olarak ortaya çıkmıĢtır (Sönmezoğlu, 2005: 76 -78). Sonuçta günümüz uluslararası politika alanında, kullanılan beĢ analiz düzeyi olduğu ifade edilebilecektir: Birey/grup, devlet, uluslararası kuruluĢlar, alt- sistem ve küresel sistem. Bununla birlikte bu düzeyleri de aktör düzeyi (birey/grup, devlet, uluslararası kuruluĢlar) ve sistem düzeyi (alt sistem, kürsel sistem) olarak iki gruba ayırmak mümkündür (Sönmezoğlu, 2005: 76 - 78). c. DıĢ Politikada Karar Alma YaklaĢımı DıĢ politikada karar alma kavramı, “mevcut seçenekler arasında ulusal çıkara en uygun yolu seçmek ya da ulusal çıkara uygun mevcut 7 olanaklar çerçevesinde bir politika ve davranıĢ biçimi belirleyip uygulamak” biçiminde tanımlanmaktadır. Bütün ülkeler dıĢ politikalarında karar alırken tarihi, kültürel coğrafi, güvenlik öncelikleri, ekonomi, askeri güç ve yönetim biçimi gibi temel unsurlardan etkilenmektedir (Çakmak, 2008: 39). Karar alma sürecine iliĢkin önde gelen çalıĢmalar, Synder tarafından gerçekleĢtirilmiĢtir. Synder‟e göre karar alıcılar, insani ve fiziksel unsurları bir arada tutan üç önemli uyarandan oluĢmaktadır: “iç çevre, dıĢ çevre ve örgütsel çevre.” Yine Synder‟in karar alma yaklaĢımında devlet temel aktör olsa da buradaki devlet tanımı, resmi karar alıcılar bağlamında bir tanımdır. Buna göre “devlet aktördür” yerine “resmi karar alıcılar aktördür” yaklaĢımı ön plandadır (Kahraman, 2007: 176 -177). Bilindiği üzere, ülkelerin dıĢ politikaları alınan bazı kararların uygulanması ile gerçekleĢmektedir. Buna göre, dıĢ politika analizlerinde bazı araĢtırmacılar, ülkelerin siyasal ve hukuki yapılarına odaklanmaktadır ki bu tür analizler, uygulamada yer alan çeĢitli karar alıcıların ve bürokrasinin çeĢitli kademelerindek i görevlilerin konumlarının belirlendiği bir kurumsal yapıyı ön plana çıkarmaktadır. Bununla birlikte bu tür bir analiz, bir ülkenin dıĢ politikasına iliĢkin olarak bu kararların oluĢum ve uygulamasından çok bu kararların oluĢum ve uygulamasındaki sınırları inceleme imkânı tanımaktadır. DıĢ politikanın nasıl oluĢtuğunu anlamak içinse çeĢitli düzeylerdeki karar alıcıların ve bürokrasinin çeĢitli kademelerindeki görevlilerin de içinde yer aldığı karar alma sürecini ve bu süreci etkileyen çeĢitli faktörleri, diğer bir ifadeyle karar alma ortamını incelemek gerekmektedir. Zira dıĢ politika kararları normalde, belirli türdeki karar yapıları içinde yer alan bireylerce alınmaktadır. Bu yapılardaki farklılaĢmalar genellikle oluĢacak karar sürecini de değiĢtirmektedir. Karar süreçlerindeki değiĢiklikler de davranıĢsal sonuçlarda farklılaĢmalara yol açmaktadır (Sönmezoğlu, 2005: 209 -210). 8 ç. Karar Alma Süreci ve Bu Süreçte Etkili Olan Faktörler DıĢ politikaya iliĢkin kararların ortaya çıkıĢ süreci ile ilgili ola rak, literatürde farklı yaklaĢımlar olmakla birlikte, yaklaĢımların ortak özelliklerini içeren öğeleri aĢağıdaki gibi ifade etmek mümkündür (Sönmezoğlu, 2005: 215-222): Bilgi, Görüntü ve Algılama: Karar alma süreci, karar alınması gereken bir konuya iliĢkin bilgi ve görüntülerin, çeĢitli kiĢi (diplomatik temsilciler, istihbaratçılar vb. ) ve araçlar (kitle iletiĢim araçları vb.) vasıtasıyla, karar alıcıya ulaĢması ve karar alıcı tarafından bu bilgilerin algılanması gerekmektedir. Durumun Tanımlanması: Elde edilen bilgi ve görüntülere dayanarak gerçekleĢen doğru ya da yanlıĢ algılama sonucunda, karĢı karĢıya kalınan mevcut durumun belirlendiği aĢamadır. Tercih Yapılması: KarĢı karĢıya kalınan durumun belirlenmesi neticesinde ortaya çıkan seçenekler arasında, karar alıcının uygulanacak politikalar konusunda tercihlerin değerlendirildiği aĢamayı ifade eder. Karar Alma ve Uygulama AĢaması: Belirli bir durumda, ortadaki seçeneklerin değerlendirilmesi neticesinde alınacak kararların belirlendiği ve uygulamaya geçildiği aĢamadır. Karar alma sürecini oluĢturan aĢama ve öğeler ile devletin örgütlenme biçimi arasında önemli benzerlik bulunsa da her devlet için bire bir aynı değildir. DıĢ politika kararları, çeĢitli faktörlerin etkisi ile farklılaĢan “karar birimle ri” içerisinde oluĢmaktadır. Bu yapısal farklılıklar, karar alma süreci ve nihai karar üzerinde önemli etkiye sahiptir. Karar alma sürecini etkileyen diğer bir faktör de karar alıcının özellikleridir. Buna göre karar alıcının kiĢisel özellikleri yanında inançları önemli etkiye sahiptir. Bu iki faktör dıĢında, karar alınacak konunun ve içinde bulunan durumun niteliği de karar alma davranıĢını etkileyen önemli bir faktördür. Buna göre içinde bulunulan Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|