T. C. İNÖNÜ ÜNİversitesi MÜhendiSLİk faküLtesi İNŞaat mühendiSLİĞİ BÖLÜMÜ

Şekil 1. En büyük tane büyüklüğü 8 mm olan beton için belirlenen agrega tane büyüklüğü dağılımı eğrisine ait sınırlar



Şekil 2. En büyük tane büyüklüğü 16 mm olan beton için belirlenen agrega tane büyüklüğü dağılımı eğrisine ait sınırlar


Şekil 3. En büyük tane büyüklüğü 32 mm olan beton için belirlenen agrega tane büyüklüğü dağılımı eğrisine ait sınırlar


Şekil 4. En büyük tane büyüklüğü 63 mm olan beton için belirlenen agrega tane büyüklüğü dağılımı eğrisine ait sınırlar

3. 
   Karma suyu miktarının ve hava hacminin belirlenmesi
   

Belirli bir çökme değerine sahip beton üretmek için gerekli betonun birim hacmindeki su miktarı çimento miktarına, mineral katkı miktarına, agreganın en büyük tane çapına, agrega tane şekline, agreganın su içeriğine, agrega gradasyonuna, beton sıcaklığına, sürüklenmiş hava miktarına ve kimyasal katkı kullanımına bağlıdır. Şekil 5-8’de TS 802’de belirtilen agrega tipi, en büyük agrega tane büyüklüğü ve çökme miktarına göre yaklaşık su içeriği değerleri verilmiştir.

Karma suyu hesaplanmasında yararlanılan bir diğer bağıntı, incelik modülü (k)-su formülüdür. Tüm agreganın (iri veya ince agrega karışımının) incelik modülü hesaplanır.

Beton için gerekli toplam su miktarı;
S = (10-k)
formülü ile bulunur. katsayısının değerleri Tablo 5’de verilmiştir.
Tablo 5.  katsayıları tablosu

Beton kıvamı	Dere kumu ve çakıl	Dere kumu ve mıcır	Deniz kumu ve mıcır
Kuru	28-30	33	37
Plastik	31-33	37	40
Akıcı	36-40	43	47

Şekil 5. Doğal agregalarda farklı en büyük agrega tane büyüklüğü ve farklı çökme değerleri için kimyasal katkısız betonun yaklaşık karışım suyu miktarı


Şekil 6. Doğal agregalarda farklı en büyük agrega tane büyüklüğü ve farklı çökme değerleri için kimyasal katkısız ve hava sürüklenmiş betonun yaklaşık karışım suyu miktarı




Şekil 7. Kırmataş agregalarda farklı en büyük agrega tane büyüklüğü ve farklı çökme değerleri için kimyasal katkısız betonun yaklaşık karışım suyu miktarı


Şekil 8. Kırmataş agregalarda farklı en büyük agrega tane büyüklüğü ve farklı çökme değerleri için kimyasal katkısız ve hava sürüklenmiş betonun yaklaşık karışım suyu miktarı

Tablo 6’da ise ACI 211’e göre değişik en büyük agrega tane boyutları ve hava sürüklenmesi durumuna göre gerekli karma suyu miktarları verilmektedir.

Tablo 6. Farklı çökme ve en büyük agrega tane boyutu için karma suyu ve hava içeriği gereksinimleri (ACI 211)

Su miktarı, kg/m^3
Çökme, mm	Agrega en büyük tane boyutu, mm
	9.5	12.5	19	25	37.5	50	75	150
Normal-hava sürüklenmemiş beton
25-50	207	199	190	179	166	154	130	113
75-100	228	216	205	193	181	169	145	124
150-175	243	228	216	202	190	178	160	-
>175	-	-	-	-	-	-	-	-
Hapsolmuş Hava, %	3.0	2.5	2.0	1.5	1.0	0.5	0.3	0.2
Hava sürüklenmiş beton
25-50	181	175	168	160	150	142	122	107
75-100	202	193	184	175	165	157	133	119
150-175	216	205	197	184	174	166	154	-
>175	-	-	-	-	-	-	-	-
Betonun kullanılacağı ortama göre tavsiye edilen toplam hava miktarı, %
Hafif şiddetteki ortam	4.5	4.0	3.5	3.0	2.5	2.0	1.5	1.0
Orta şiddetteki ortam	6.0	5.5	5.0	4.5	4.5	4.0	3.5	3.0
Şiddetli ortam	7.5	7.0	6.0	6.0	5.5	5.0	4.5	4.0

Şekil 9’da TS 802’ye göre normal betonda beklenen sıkışık hava miktarları ve hava sürüklenmiş betonda tavsiye edilen hava içeriği değerleri verilmiştir. Hava sürükleme istendiğinde, her agrega boyutu için hava sürüklemenin amacına ve çevresel koşulların şiddetine göre üç seviyede hava içeriği değerleri verilmiştir.

Şekil 9. Agrega en büyük tane büyüklüğüne ve iklim şartlarına bağlı olarak karışım hesaplarında kullanılacak uygun hava içerikleri

4. 
   Su/Çimento veya Su/Bağlayıcı madde oranının belirlenmesi
   

Beton tasarımında gerekli su/çimento ve su/bağlayıcı madde oranı yalnızca dayanım açısından değil, aynı zamanda durabilite gibi faktörler ile belirlenir. Normal Portland çimentosu (CEM I 32.5) içeren betonlar için yaklaşık değerler Tablo 7’de verilmiştir.
Tablo 7. S/Ç oranı ile beton basınç dayanımı arasındaki ilişki

28.günlük basınç dayanımı, MPa	S/Ç oranı (ağırlıkça)
	Hava sürüklenmemiş beton	Hava sürüklenmiş beton
45	0.37	-
40	0.42	-
35	0.47	0.39
30	0.54	0.45
25	0.61	0.52
20	0.69	0.60
15	0.79	0.70

Şekil 10. S/Ç oranı ile basınç dayanımı arasındaki yaklaşık ilişkinin grafiksel olarak değerlendirilmesi
Laboratuvar koşullarında üretilen beton numunelerin basınç dayanımları ile şantiye koşullarında üretilen betonun dayanımı eşit olmaz. Bu nedenle karışım hesapları belirli bir emniyet payı göz önünde bulundurularak yapılmalıdır. Bu noktada hedeflenen basınç dayanımı değerine “amaç dayanımı” denir.

Daha önceki tecrübelere dayanarak basınç dayanımının standart sapması biliniyorsa amaç dayanımı, sınıf dayanımı değeri 1.48xkadar artırılarak bulunur. Eğer bilinmiyorsa, amaç dayanımı sınıf dayanımına göre her sınıf için belli bir ∆ değeri kadar arttırılarak kullanılır. TS 802’ye göre beton karışım hesabına esas alınacak basınç dayanımı değerleri Tablo 8’de gösterilmiştir.

Tablo 8. Beton sınıflarına göre karışım hesabına esas alınacak hedef basınç dayanımları (f_cm) ile deney numunelerinin sahip olması gerekn basınç dayanımları

Beton sınıfı	Karakteristik basınç dayanımı, fck (MPa)		Hedef basınç dayanımı, fck (MPa)
	Karakteristik silindir 150/300 mm basınç dayanımı	Eşdeğer küp 150x150x150 mm basınç dayanımı	Standart sapma biliniyorsa	Standart sapma bilinmiyorsa
				Silindir 150/300 mm	Küp 150x150x150 mm
C14/16	14	16	fcm=fck+1.48	18	20
C16/20	16	20		20	24
C18/22	18	22		22	26
C20/25	20	25		26	31
C25/30	25	30		31	36
C30/37	30	37		36	43
C35/45	35	45		43	53
C40/50	40	50		48	58
C45/55	45	55		53	63
C50/60	50	60		58	68
C55/67	55	67		63	75
C60/75	60	75		68	83
C70/85	70	85		78	93
C80/95	80	95		88	103
C90/105	90	105		98	113
C100/115	100	115		108	123