Sirtqi fakulteti

---

O’ZBEKISTON RESPUPLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS
TA’LIM VAZIRLIGI
JIZZAX DAVLAT PEDAGOGIKA UNVERSITETI
“SIRTQI FAKULTETI”
“MAKTABGACHA TA’LIM” YO’NALISHI
“BOSHLANG’ICH TA’LIM” KAFEDIRASI
“Maktabgacha ta’limni tashkil etish” fanidan
“Maktabgacha yoshdagi bolalarga aqliy tarbiya berish” mazmuni mavzusida
KURS ISHI
Bajardi: O’ralova Gulbahor
Ilmiy rahbar: Eshbekova Gulbahor
Kurs ishi “Boshlang’ich ta’lim” kafedrasida bajarildi
Kafedra mudiri: ___________________
Kurs ishi kafedraning 2023-yil ____ apreldagi majlisida himoya qilindi
va ___ foizga baholandi.
Komissiya raisi: ___________________________________________
A’zolari: __________________________________________________
JIZZAX 2023
1

---

Mundarija:
Kirish
…………………………………………………………………………….3
I bob Maktabgacha yoshdagi bolalarning aqliy tarbiyasining xususiyatlarini
nazariy o'rganish
.
1.1 Mahalliy va xorijiy fanlarda aqliy tarbiya muammosi……………………….5
1.2 Maktabgacha yoshdagi bolalarning aqliy tarbiyasining mazmuni va
vazifalari………………………………………………………………………….16
II bob Maktabgacha yoshdagi bolalarni aqliy tarbiyalash vositalari va turli
usullar
.
2.1 Maktabgacha yoshdagi bolalarni aqliy tarbiyalash vositalari………………...20
2.2 Maktabgacha ta'lim muassasasi guruhida aqliy tarbiya vositalari va usullaridan
foydalanish………………………………………………………………………..24
Xulosa
…………………………………………………………………………….32
Adabiyotlar ro'yxati
…………………………………………………………….34
2

---

Kirish
Zamonaviy ta'lim tizimi uchun aqliy tarbiya muammosi juda
muhimdir. Olimlarning fikricha, hozirgi ming yillik axborot inqilobi bilan
nishonlanadi, bilimli va bilimli insonlar haqiqiy milliy boylik sifatida
qadrlanadi. Hozirgi vaqtda faol aqliy faoliyat qobiliyatini shakllantirish vazifasi
birinchi o'ringa chiqadi. Maktabgacha yoshdagi bolalarning aqliy tarbiyasi
sohasidagi etakchi mutaxassislardan biri N.N. Poddyakov to'g'ri ta'kidlaydiki,
hozirgi bosqichda bolalarga an'anaviy aqliy ta'lim tizimida bo'lgani kabi, to'liq
bilimga intilmasdan, haqiqatni bilish kalitini berish kerak. Bola shaxsining har
tomonlama rivojlanishi axloqiy, aqliy, estetik va jismoniy tarbiyaning birligi bilan
ta'minlanadi. Aqliy ta'lim nafaqat bilim va aqliy faoliyat usullarini o'zlashtirish,
balki bola shaxsining ma'lum fazilatlarini shakllantirish vazifasini ham
bajaradi. Aqliy rivojlanish - bu fikrlash jarayonlarida yoshga qarab va atrof-muhit
ta'sirida, shuningdek, maxsus tashkil etilgan ta'lim va tarbiya ta'sirida va bolaning
o'z tajribasida sodir bo'ladigan sifat va miqdor o'zgarishlar majmuidir. Bolaning
aqliy rivojlanishiga biologik omillar ham ta'sir qiladi: miya tuzilishi, analizatorlar
holati, asabiy faoliyatning o'zgarishi, shartli aloqalarning shakllanishi va
moyilliklarning irsiy fondi. Aqliy tarbiya - bu kattalarning bolalarning faol aqliy
faoliyatini rivojlantirishga maqsadli ta'siri. Bilimlar zaxirasini o'zlashtirish, aqliy
faoliyat va mustaqillikni rivojlantirish;
1
Pedagogik va psixologik tadqiqotlar natijalari shuni ko'rsatadiki,
maktabgacha yoshdagi bolalik insonning aqliy rivojlanishidagi optimal davr
hisoblanadi. Bir qator psixologik tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, maktabgacha
yoshdagi bolalarning aqliy rivojlanish darajasi keyingi yosh davrlariga nisbatan
juda yuqori. Maktabgacha yoshdagi bolalik davridagi tarbiyadagi har qanday
nuqsonlarni, aslida, katta yoshda bartaraf etish qiyin va bolaning butun keyingi
rivojlanishiga salbiy ta'sir qiladi. Mahalliy psixologlar eng samarali aqliy
rivojlanish ta'lim va ta'lim ta'sirida sodir bo'lishini ta'kidladilar
2
(L.S.Vygotskiy,
1
Jukovskaya R.I. O'yin va uning pedagogik ahamiyati. M.: Aspect press, 2008. - 218 b.
2
L.S.Vygotskiy, A.V.Zaporojets, N.N.Poddyakov, D.B.Elkonin
3

---

A.V.Zaporojets, N.N.Poddyakov, D.B.Elkonin). Maktabgacha yoshdagi bolaning
to'liq aqliy rivojlanishi uning maktabga tayyorlashning eng muhim ko'rsatkichidir.
Tadqiqot ob'ekti - maktabgacha yoshdagi bolalarning aqliy tarbiyasi.
Mavzu - maktabgacha yoshdagi bolalarni aqliy tarbiyalashning ma'nosi, vazifalari
va vositalari.
Tadqiqotning maqsadi maktabgacha yoshdagi bolalarni aqliy tarbiyalashning
ma'nolari, vazifalari va vositalarini o'rganishdir.
Gipoteza: maktabgacha yoshdagi bolalarning aqliy tarbiyasi o'ziga xos
vazifalarga ega va ma'lum vositalar to'plami qo'llaniladi.
Tadqiqot maqsadlari:
- maktabgacha yoshdagi bolalarning aqliy tarbiyasi xususiyatlarini nazariy
o'rganishni amalga oshirish;
- mahalliy va xorijiy fanlarda aqliy tarbiya muammosini yoritib berish;
- maktabgacha yoshdagi bolalarning aqliy tarbiyasining mazmuni va vazifalarini
aniqlash, maktabgacha ta'lim muassasalarida bolalarni aqliy tarbiyalashning
vazifalari, vositalari va usullari;
- maktabgacha yoshdagi bolalarni aqliy tarbiyalash vositalarini tavsiflash;
- maktabgacha ta'lim muassasasi guruhida aqliy tarbiya vositalari va usullaridan
foydalanishni ko'rib chiqish.