Seminar o’qituvchisi: Kalabaev S. Toshkent-2023

GIDROMЕTЕOROLOGIYA XIZMATINI TASHKIL ETISH VA RЕJALASHTIRISH fanidan Gidrometeorologik tarmoqlarni mamlakat hududi bo’yicha joylashtirish prinsiplari (tarmoqlar joylashish sxemasi)

Seminar o’qituvchisi:Kalabaev S.

Toshkent-2023

№	Гидрометео-рологические станции	Место расположение (районы)	Дата открытия	Проводимые наблюдения
	Каракалпакское УГМ*			Агрометеорологические
1	М-II Актумсук	Кунградский р-он	13.10.1999	Метеорологические
2	М-II Бустон	Элликалинский р-он	01.01.2008	Метеорологические Агрометеорологические
3	М-II Жаслык	Кунградский р-он	06.09.1972	Метеорологические Агрометеорологические
4	М-II Каракалпакия	Кунградский р-он	17.08.1973	Метеорологические Актинометрические
5	М-II Кунград	Кунградский р-он	15.11.1933	Метеорологические Агрометеорологические
6	М-II Муйнак	г.Муйнак	04.09.1918	Метеорологические
7	АМСГ Нукус	г.Нукус	январь 1883	Метеорологические
8	М-II Тахиаташ	г.Тахиаташ	21.07.1952	Метеорологические Агрометеорологические Актинометрические Воднобалансовые Теплобалансовые
9	М-II Тахтакупыр	Тахтакупырский р-он	04.08.1985	Метеорологические Агрометеорологические
10	М-II Чимбай	Чимбайский р-он	15.07.1926	Метеорологические Агрометеорологические

Гидрометеорологические станции

Gidrometeorologik stantsiyalar va postlar joylashtirishning asosiy tamoyillari

• Optimal qurilgan stansiyalar (punktlar) tarmog'i har bir nuqtaning hududiy joylashuvi va kuzatishlar hajmi bo'yicha o'ziga xos o'rniga ega bo'lgan tizim bo'lishi kerak.
• Har xil ob-havo elementlari uchun aniqroq interpolyatsiya qiymatlarini olish uchun har xil tarmoq zichligi talab qilinadi. Bunda interpolyatsiyaning aniqligi asosan stansiyalar orasidagi masofaga, tog`li rayonlarda esa joyning balandligiga, relyef shakliga, yon bag`irlarining ekspozitsiyasiga bog`liq.
• Meteorologik elementlarning uchta asosiy turi ajralib turadi, ular turli xil fazoviy o'zgaruvchanlik bilan tavsiflanadi. Meteorologik rejimni tavsiflash uchun kamida uchta razryadli stantsiyalar (punktlar) guruhi bo'lishi kerak.

Birinchi guruh stantsiyalari harorat, namlik va havo bosimi, shamol, ko'rish, bulutlilik, yog'ingarchilik, atmosfera hodisalari, qor qoplami, tuproq harorati (er yuzida va chuqurlikda), quyosh nuri davomiyligini kuzatishni amalga oshiradi. Bu guruhning stansiyalari bir-biridan 150-200 km masofada joylashtiriladi.

• Birinchi guruh stantsiyalari harorat, namlik va havo bosimi, shamol, ko'rish, bulutlilik, yog'ingarchilik, atmosfera hodisalari, qor qoplami, tuproq harorati (er yuzida va chuqurlikda), quyosh nuri davomiyligini kuzatishni amalga oshiradi. Bu guruhning stansiyalari bir-biridan 150-200 km masofada joylashtiriladi.
• Ikkinchi guruh stansiyalari quyosh nurlarining davomiyligi va chuqurlikdagi tuproq haroratidan tashqari, birinchi guruh stansiyalari bilan deyarli bir xil element va hodisalarni kuzatadi. Atmosfera bosimini kuzatish ular uchun majburiy emas (agar stansiya operativ telegrammalarni uzatishda ishtirok etmasa). Bu stantsiyalar orasidagi masofa 50-60 km bo'lishi kerak.
• Uchinchi guruh stansiyalari yog'ingarchilik, atmosfera hodisalari va qor qoplamini kuzatishni amalga oshiradi. Tekislik hududlarda postlar orasidagi masofa 25-30 km, tog'li hududlarda esa 10-15 km. Vaqt bo'yicha meteorologik elementlarning o'rtacha o'zgaruvchanligini hisobga olgan holda, kuniga kuzatuv davrlari soni belgilandi - stansiyalar uchun 8 ta va postlar uchun 2 ta.

Основные принципы построения метеорологической сети разработаны
в Главной геофизической обсерватории им. А. И. Воейкова в конце 50-х годов.

• Ilmiy tamoyillarni, gidrometeorologiya tarmog'ining murakkabligini, shuningdek, iqtisodiy samaradorlikni hisobga olgan holda, meteorologik sirt kuzatuvlari bo'lgan stansiyalar orasidagi oqilona masofani aholi punktlarida o'rtacha 50-60 km (2–3 ming km2 ga bitta stantsiya deb hisoblash odatiy holdir.) va kam aholi punktlarida 100–200 km (10 000–30 000 km2 ga bitta stantsiya).
• Muayyan stansiyalar va kuzatuv punktlari orasidagi oqilona masofalarni aniqlashda landshaft va relefni hisobga olish kerak.