|
Science and Innovation International scientific journalnavoiy-ruboiylarida-axloqiy-mezonlar 2022
№ 1
834
Alqissa, base buqalamunluq qildi.
Ruboiylar qofiyalanishiga ko`ra 2 ga bo`linadi: ruboiyi xosiy va ruboiyi
tarona. Ruboiyi xosiy a-a-b-a tarzida, ruboiyi tarona esa a-a-a-a tarzida
qofiyalanadi. Navoiyning o`zbekcha ruboiylarining 95 foizi, forsiy ruboiylarining
hammasi ruboiyi taronaga to`g`ri keladi. “Mahbub ul-qulub”dan olingan
yuqoridagi ruboiy ham ruboiyi taronada yozilgan. Ya`ni to`rttala misra ham:
“dunluq”, “zabunluq”, “Rahnamunluq”, “Buqalamunluq” – o`zaro qofiyalangan.
Ushbu ruboiyda “inson Alloh tomonidan yuborilgan har qanday sinovga – hoh
shodlik bo`lsin, hoh g`am bo`lsin sabr bilan chidashi kerakligi” haqidagi g`oya
ilgari surilgan. Xalqimiz donoligi bo`lmish “oyning o`n beshi yorug`, o`n beshi
qorong`u” degan maqolga ham to`g`ri keladi.
G`urbatda g`arib shodmon bo`lmas emish,
El anga shafiqu mehribon bo`lmas emish.
Oltun qafas ichra gar qizil gul butsa,
Bulbulg`a tikandek oshyon bo`lmas emish.
Bu ruboiy “G`aroyib us-sig`ar”dan olingan bo`lib, shoir uni hozirgi
Eronning Mashhad shahrida musofirlikda yurgan vaqtlarida yozganligi aytiladi.
Buni ruboiy mazmunidan ham bilish mumkin. Ya`niki, ruboiyning birinchi va
ikkinchi misrasida: “musofirlikda inson xursand bo`la olmasligi, o`zga yurt
vakillari begonaga mehribonlik qilmasliklari”, – aytilgan. Buning dalili sifatida
esa: “bulbul qafas oltindan bo`lsa ham o`zining tikonli erkin vataniga alishmasligi”
– keltirilgan. Buni dastlabki ikki satrda aytilgan umumiy fikrning qiyosiy isboti
deyish mumkin. Yuqorida ta`kidlaganimizdek, Navoiy ruboiylarining 95 foizi
taronai ruboiyda yozilgan. Ushbu ruboiy esa qolgan 5 foiz tarkibidagi
ruboiylardan. Ya`ni, ruboiyi xosiyda yozilgan.
O`lsam yasamang munda mozorimni mening,
Yuklab eliting jismi firog`imni mening,
O`tru chiqarib ahli diyorimni mening,
Ko`yida qo`yung tani nizorimni mening.
ISSN: 2181-3337
SCIENCE AND INNOVATION
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL
Dostları ilə paylaş: |
|
|