Reja: Eritmаlаr hаqidа tushunchа

Gidratatsiya issiqligi: ionli birikmalarning suvda erishi. 
Individual ∆H
1
, ∆H
2
va ∆H
3
kattaliklarni o`lchash qiyin. Bu kattaliklarning 
birgalikdagi yig`indisi ∆H erish jarayonini beradi, uni solvatatsiya deyiladi, ya‘ni 
bu erigan modda zarrachalarini erituvchi zarrachalari tomonidan o`rab olish 
jarayonidir. Erituvchi sifatida suvdan foydalanilgandagi solvatatsiyani gidratatsiya 
deyiladi. 
Eritma hosil bo„lishining entalpiyasi. 
A)
Erishning ekzotermik jarayoni, ∆H
3
katta ∑∆H
1
+∆H
2
B) Erishning 
endotermik jarayoni, ∆H
3
kichik ∑∆H
1
+∆H
2
Ionli birikmalarni eritishda gidratatsiya issiqligi asosiy kattalik hisoblanadi. 
Vodorod bog``lari parchalanishi asosan kuchli ion-dipolli kuchli o`zaro ta‘sir 
kuchlari hosil bo`lishi hisobiga kompensatsiyalanadi, ya‘ni ionlar gidratatsiyasi 
doimo ekzotermik jarayon hisoblanadi. Ionning ∆H gidratatsiyasi gazgimon ionlar 
1 molining ∆H gidratatsiyasi sifatida aniqlanadi: 
M
+
(g)[yoki X
-
(g)](N
2
O)→M
+
(suvli)yoki[X
-
(suvli)] ∆H
ionlar
gidr.
(doimo˂0) 
Zaryad zichligining ahamiyati. 
Gidratatsiya issiqligi undagi zaryad zichligiga 
bog``liq, ya‘ni uning zaryadining hajmiga nisbatiga bog``liq. Umumiy holda 
zaryad zichligi qanchalik katta bo`lsa ∆H gidratatsiya qiymati shunchalik manfiy 
bo`ladi. Ion zaryadi qanchalik katta bo`lsa va uning radiusi qanchalik kichik bo`lsa, 
u shunchalik suvning dipol molekulasiga yaqin keladi (rasm 2.11) va unga 
shunchalik kuchli tortiladi. Shunday qilib: 
•
A
2+
ion o`lchami bir xil bo`lganda, A
+
ionga qaraganda suv molekulalari 
bilan etarli darajada ko`p o`zaro ta‘sirlashadi. 
•
O`lchami kichik bo`lgan A
+
ion, o`lchami katta bo`lgan A
+
ionga 
qaraganda suv molekulalarini ko`proq yaqinlashtiradi. 
Shuningdek, ta‘kidlash mumkin: 
•
Guruhda yuqoridan pastga qarab element zaryadi bir xil bo`ladi, ammo 
uning o`lchami ortadi, ya‘ni zaryad zichligi kamayadi, ya‘ni ∆N
gidr
qiymati 
kamayishiga olib keladi. 
•
Davr bo`ylab, masalan 1A(1) guruhdan 2A(2) guruhga o`tganda A
2+
ion 
kichik radius va katta zaryadga ega, ya‘ni zaryad zichligi va tegishlicha ∆H
gidr
ortadi.