Redaktor: Nuranə Axundzadə
Yüklə 225,89 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Film Fiction, 17 - 15 15
BRESSON Müsahibə
Bu müsahibə 1971-ci ildə Parisdə Şeyla Törner-Sid tərəfindən alınıb. İlk dəfə 2011-ci ildə yayımlanıb. S ənədli fotoqrafiya ilə maraqlanmamışam. Sənədləşdirmə son dərəcə cansıxıcıdır və mən çox pis reportyoram. 1946-cı ildə Müasir İncəsənət Muzeyində (Nyu York şəhərində – tərc.) sərgim olarkən dostum Robert Kapa mənə dedi: “Anri, diqqətli ol. Sənin sürrealist fotoqraf yarlığın olmamalıdır. Əgər olsa, heç bir tapşırığın, ezamiyyətin olmayacaq və istixana bitkisi kimi bir yerdə qalacaqsan. Nə istəyirsən elə, amma “fotojurnalist” adını qazan.” Bütün öyrəndiklərim sürrealizm üzərində idi. Hələ də özümü sürrealistlərə yaxın hiss edirəm. Lakin Kapa qətiyyətlə demişdi. Beləcə mən bir daha sürrealizmin adını belə çəkmədim. Bu mənim şəxsi məsələm idi. Nə istəyirəm, nə axtarıram – bunlar mənim öz işimdir. Digər tərəfdən isə mənim vəzifəm olmayacaqdı, ezamiyyət almayacaqdım. Jurnalistika qeyd aparmağın bir yoludur – bəzi jurnalistlər gözəl yazıçıdırlar, bəziləri isə fakt çatdırırlar. Faktlar maraqlı deyil. Bu, faktlara vacib olan baxış bucağıdır və fotoqrafiyada təsəvvürdən, göz önündə canlanmadan ibarətdir. Bəzi fotolar Çexovun, yaxud Mopassanın hekayələri kimidir. Təsirlidirlər və onlarda bütün dünya cəmlənib. Lakin kimsə fotonu çəkərkən bunları hiss etmir.
FOTOQRAFİYAYA NECƏ BAŞLADINIZ? Çox gənc olanda sərgüzəşt həyatını xoşlayırdım, amma bir şeyi dəqiq bilirəm: ailəmizin toxuculuq biznesində işləmək fikri məni çox qorxudurdu. Əmim rəssam idi və Birinci Dünya Müharibəsinin ilk günlərində öldürülmüşdü. O öləndə mənim 5-6 yaşım olardı; mən həmişə rəssamlıq haqda xəyallar qurmuşam. Atam razı olduğunu dedi. O, yetərincə mülayim idi, məni zorla biznesin içinə atmadı. Beləliklə, ölən əmimin dostundan rəssamlığı öyrənməyə başladım. Sonra Andre Lotun studiyasında iki il təhsil aldım. O, böyük rəssam deyildi, ancaq mükəmməl müəllim idi. Hər şeyi bilməyim ondan gəlir – o və kinorejissor Nurlan Babazadə
- Film Fiction, 17 - 16 Jan Renuardan. İki fotonu çox yaxşı xatırlayıram. Onlardan biri Munkaçinin (Martin Munkaçi, macar fotoqraf – tərc.) çəkdiyi üç uşağın böyük dalğanın içinə qaçması fotosudur. Və budur – əla nəqletmə və dizayn. Və onların hərəkəti qəribədir. Mən mat qalmışdım. Təkcə foto mənə təsir etməmişdi, mən həmçinin düşündüm ki, kamera intuitiv rəsm çəkmək üçün ən sürətli vasitədir. DÜŞÜNÜRSÜNÜZMÜ KI, İNDİ DAHA ÇOX GÖRƏ BİLIRSİNİZ, NƏİNKİ 20 YAŞLARINIZDA? Güman edirəm ki, fərqli şeylərdir. Nə az, nə çox. Ən yaxşı fotolarım bu kitabdadır – “Həlledici an” . Mən onları 20 yaşlarımda çəkmişəm. İki həftədən sonra fotoya başladığım ilk gün gələcək. Bunlar o kitabda var. Buna görə də öyrətmək və öyrənmək heç nədir. Bu yaşamaq və görməkdir. Bütün bu fotoqrafiya məktəblərinin hamısı kələkdir. Onlar nəyi öyrədirlər? Mənə necə gəzməyi öyrədə bilərsən? BU, FOTOQRAFLAR ÜÇÜN EHTIYAT İŞDİR. Hə, amma saxtakarlıq dünyasıdır. Bu sizin işləmə üsulunuza təsir edir. İnsanlarla işləmək nəsə fərqli bir şeydir. YOZEF BRAYTENBAX (ALMAN FOTOQRAF – TƏRC.) BİR DƏFƏ MƏNƏ DEMİŞDİ, O HİSS EDİR Kİ, YAXŞI FOTOQRAFLARIN ÇOXU LAP BAŞLANĞICDAN YAXŞI OLURLAR. Razıyam. Yaxud belə deyək, ya sənin istedadın var, ya da heç nəyin. Əgər istedadın varsa, çox yaxşı, bu məsuliyyətdir. Sən işləməlisən. SİZCƏ, FOTOQRAF SƏNƏTİ KAMİLLƏŞDİRƏ BİLƏRMİ? Kamillik? Bunun mənasını bilmirəm. Bu hər zaman təkrar imtahana çəkmək, daha aydın olmağa çalışmaq, daha azad olmaq və daha dərinə, daha dərinə getməyə çalışmaqdır. Bilmirəm fotoqrafiya incəsənətdir, yoxsa yox. Bütün bunlar haqda bir fikrim yoxdur. Çox gözəl rəsm çəkən uşaqlar görürəm, amma yetkinlik vaxtlarında araya pərdə çəkilir və bunu qaldırmaq bir ömürlük vaxt aparır. Təəssüratın saflığı çox vacibdir. Yorulmaq dəhşətli şeydir. BİR ÇOX ÖLKƏLƏRƏ SƏYAHƏT ETMƏK - Film Fiction, 17 - 17 QƏRARINIZA NƏ SƏBƏB OLDU? Əlbəttə, hər şey maraqlıdır – öz otağın da. Lakin eyni zamanda gördüyün hər şeyin fotosunu çəkə bilməzsən. Bəzi yerlərdə ürəyin başqa yerdəkindən daha çox döyünür. İkinci Dünya Müharibəsindən sonra mən dostlarım Bob Kapa və Şimlə (Devid “Şim” Seymur nəzərdə tutulur – tərc.) birlikdə müstəmləkə ölkələrinə getməyin vacib olduğunu hiss etdik. Orada olmaq hansı dəyişiklikləri gətirəcəkdi? Buna görə də keçirtdim. Biz nə baş verəcəyini bilmirdik. Hər şey mümkün idi. Bəzən müharibə olurdu. Bəzən olmurdu. Bəzən dinclik idi. ÇİN SƏRGÜZƏŞTLƏRİNİZDƏN BİR AZ DANIŞA BİLƏRSİNİZMİ? Heç bir şey demək istəmirəm. Bu, sanki nahara qonaq etdiyin adama etiketli butılkadan yox, qrafindən şərab verməyə bənzəyir. İnsanlar düşünə bilərlər ki, bu, doğrudan da, yaxşı şərabdır. Lakin yox, onlar istifadə tarixini görmək istəyirlər. Bu bərbaddır. Ona görə də heç bir başlıq olmamalıdır. İnsanlar sadəcə baxmalıdırlar. Hissiyyatımızı oyatmalıyıq. Lakin insanlar yox. Əgər qrafindədirsə, onlar bunun yaxşı və ya pis şərab olmasını deməyə cürət etməyəcəklər, çünki tarixini görməyiblər. Hansı markadan olduğunu bilmirlər. Əsəbiləşdiyim şey də budur. Fikirləşirəm ki, fotolarda heç bir başlıq olmamalıdır, sadəcə çəkildiyi məkan və tarix. Tarix önəmlidir, çünki hər şey dəyişir. Turizmə nifrət edirəm! Bir yerdə yaşamağı xoşlayıram. Qısamüddətli gedişləri sevmirəm. Eyni zamanda nəsə baş verərkən son dərəcə cəld olmalısan. Heyvan və ov kimi – vruum! görmürlər. Müxtəlif situasiyalarda çox tez-tez bir şəkil çəkə bilirsən. İkincini çəkə bilmirsən. Bir şəkil çək və axmaq kimi, turist kimi görün. Lakin əgər iki, üçü şəkil çəksən, həyəcanlanacaqsan. Bu, nə qədər uzağa gedə biləcəyini öyrənmək üçün yaxşı məşqdir. Meyvə yetişəndə onu dərməlisən. Cəld! Özünə qarşı güzəştə getmədən, amma cəsarətlə. Yaxşı fotoqraf işi görməkdən həzz alıram. Sanki öküz döyüşündən zəriflik yaradırlar. Lakin mənimçün ən çətini küçə fotoqrafiyası deyil. Portretdir. Portretlə küçədə çəkmək arasındakı fərq ondan ibarətdir ki, portreti çəkiləcək adam buna razı olmalıdır. Həmişə portret çəkməyə gedəndə əsəbi oluram, çünki yeni təcrübədir. Adətən portret çəkərkən bir neçə sual verib həmin şəxsin reaksiyasını tutmaq istəyirəm. Kiminsə üzündəki gərginliyi müşahidə etdiyin vaxt söhbət etmək çətindir. Lakin sən hər hansı formada kontakt yaratmalısan. Amma Ezra Paundun (amerikalı şair – tərc.) fotosunu çəkərkən qarşısında bəlkə də bir saat yarım tamamilə sakitcə oturmuşdum. Biz sadəcə bir-birimizə baxırdıq. Mən 1 yaxşı, 4 ortabab və 2 maraqsız foto çəkdim. Bütün bu 7 foto bir saat yarıma çəkildi. Hər iki tərəfdə heç bir sıxılma, utancaqlıq olmadı. ÖZÜNÜZ BARƏDƏ NƏ GÖRÜRSÜNÜZ? DAHA SONRA NƏ EDƏCƏYİNİZ BARƏDƏ BİR FİKRİNİZ VARMI? Bu günorta rəsm çəkmişəm. Kameramı gəzdirirəm. Bilmirəm. Şəraitdən asılıdır. Həyatımı, zamanımı planlaşdırmıram. Daha çox sakitcə rəsm çəkmək və başqa fotoqrafları görmək istərdim. Görürsünüz, bu yolda özümü çox tənha hiss edirəm. Keçmiş barəsində nostalgiyaya qapılmamalıyam, çünki demək istəyirəm ki, bu, Kapa, Şim və mənim aramda asan deyildi. Yüklə 225,89 Kb. Dostları ilə paylaş:
|