Raqamli texnologiyalar vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot

RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT
TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
QARSHI FILIALI
“TT”FAKULTETI
RI 11-21 GURUH TALABASINING



KOMPYUTER TARMOQLARI
Fanidan
3-MUSTAQIL ISHI

Bajardi: Ergashev A.
Tekshirdi: Abduvaliyev A.
MAVZU: Shahar tarmoqlari (MAN) va ularning qurilish usullari
REJA:

1.Tarmoq tushunchasi

2.Tarmoq turlari

3.MAN

Tarmoq - bu ikki yoki undan ortiq qurilmalarni bog'lanishidan hosil bo'ladigan aloqadir. Bunga misol qilib ixtiyoriy narsa olish mumkin. Masalan bir kompyuterdan boshqasiga ma'lumot uzatish yoki bir necha kishilik yoki jamoaviy o'yinlarni o'ynash imkoniyati mavjud. 2ta insonni telefon orqali suhbat qurishida ham asosi sifatida tarmoq yotadi. Qisqacha aytadigan bo'lsak, har qanday qurilmani boshqa qurilmalar bilan aloqa qilishida tarmoq tushunchasi yotadi.

Kompyuter tarmog’i – foydalanuvchilarni aloqa kanallari va kommutatsiya vositalarini qo’llagan holda o’zaro ma’lumot almashishlari, tarmoqdagi texnik, dasturiy, axborot resurslaridan foydalanishlari uchun yagona tizimga ulangan kompyuterlar to’plamidir.
U foydalanuvchilarga turli resurslar, kompyuter, mobil telefon, printer, skaner va hokazolar orasida ulanish va axborotni taqsimlash imkonini beradi.
Ko’plab sohalarda, elektrik injiniring, telekommunikatsiya, computer science, axborot texnologiyalarida kompyuter tarmoqlari konsepsiyasidan foydalaniladi.
Keng tarqalgan kompyuter tarmog’i bu – INTERNET.
Tarmoq turlari

1. 
   PAN (Personal Area Network) – ko'pi bilan 8ta qatnashchilar mavjud bo'lishi mumkin va radius qamrovi 30 metrgacha.
   
2. 
   LAN (Local Area Network) – 10 tadan 100 gacha foydalanuvchilar mavjud bo'lishi mumkin va radius qamrovi 100 metrgacha.
   
3. 
   CAN (Campus Area Network) – o'ziga bir necha LAN tarmoqlarini birlashtiradi. Katta va ko'p segmentli LAN hosil qilinadi.
   
4. 
   MAN (Metropolitan Area Network) – shahar qamrovidagi tarmoq. 1000 metr masofani o'zida qamrab oladi va o'zida 1000 ta foydalanuvchilarni o'ziga birlashtiradi.
   
5. 
   WAN (Wide Area Network) – global kompyuter tarmog'i hisoblanadi. Million abonentlarni o'zida birlashtiradi (Internet).
   

MAN

MAN (Shahar tarmog’i)

MAN tarmog’ining afzalliklari:
MAN tarmog‘ida kompyuterlarni bog‘lash kanallari yuqori о‘tkazuvchanlik qobilyatiga egaligi sababli, ma’lumotlarni oson taqsimlash imkoniyatini beradi.
Kо‘plab foydalanuvchilar uchun ma’lumotlarni taqsimlashda teng tezkorlik taqdim etadi.
MAN tarmog’ining kamchiliklari:
Birinchi marta foydalanishdan oldin ma’lumot о‘rnatilish va sozlanishlarni talab etadi.
LAN tarmog‘iga qaraganda yuqori narxga ega.
Metropolitan tarmoq (MAN) - bu bitta yirik shahar, bir nechta shahar va shaharchalar yoki bir nechta binolardan iborat har qanday katta hudud bo'lishi mumkin bo'lgan metropoliten hududidagi kompyuterlarni bog'laydigan kompyuter tarmog'i. MAN shaharlarda bo'lishi shart emas; "metropolitan" atamasi u xizmat ko'rsatadigan hududning demografiyasini emas, balki tarmoq hajmini anglatadi.

MAN tarmoqlari qanday tuzilgan?

WAN kabi, MAN ham o'zaro bog'langan LANlardan iborat. MAN-lar kichikroq bo'lgani uchun ular odatda WAN-larga qaraganda samaraliroqdir, chunki ma'lumotlar katta masofalarni bosib o'tishi shart emas. MAN odatda bitta tashkilot tomonidan boshqarilmaydi, balki bir nechta tashkilotlarning tarmoqlarini birlashtiradi.
Aksariyat MANlar LANlar o'rtasida aloqa o'rnatish uchun optik tolali kabellardan foydalanadilar. Ko'pincha MAN "quyuq tola" - ilgari foydalanilmagan, trafikni o'tkazishga qodir bo'lgan optik tolali kabellarda ishlaydi. Ushbu optik tolali kabellar xususiy sektor internet provayderlaridan (ISP) ijaraga olinishi mumkin.
Ba'zi hollarda, bu model teskari: shahar hukumati poytaxtning optik tolali tarmog'ini quradi va qo'llab-quvvatlaydi, so'ngra quyuq tolani xususiy kompaniyalarga ijaraga beradi.