Qorxu içində Qaçiş azərbaycanın susdurulmuş səsləri
Yüklə 385,59 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İnternet İdarəçiliyi Forumu
35 Ölkə əhalisinin təxminən üçdə birinin internetə çıxışı mövcuddur. Bəzi hesabatlara görə əhalinin 27 faizinin internetə çıxışı va [5]
. Həmin hesabatlardan birində [6]
t qeyd edilir ki, Azərbaycanda 36000-dən çox internet istifadəçisi var. Bundan əlavə, rəsmi rəqəmlərə əsasən “.az” suffiksi ilə qeydiyyatdan keçmiş domen adlarının sayı 13000-dən çoxdur [7]
. Azərbaycanın Rabitə Naziri qeyd etmişdir ki, genişzolaqlı internet istifadəçiləri əhalinin 30 faizini təşkil edir. Bununla yanaşı, onların təxminən 90 faizi ancaq dial-up tipli qoşulmadan istifadə edir. Dinc toplaşmaq azadlığı və birləşmək azadlığının get-gedə məhdudlaşdırılması ilə üzləşən əhali arasında sosial şəbəkələrdə aktivlik daha da populyarlaşmışdır. Məlumatlardan birində qeyd edilir ki, Azərbaycandakı Facebook istifadəçilərinin sayı 500000-dən çoxdur [8] . “Demokratiya üçün şərqi oxu” adlı kampaniyanın Facebook səhifəsi 1500 istifadəçi tərəfindən dəstəklənir. Bu Facebook səhifəsi 2011-ci ildə yaradılmışdır. Həmin Facebook səhifəsinin məqsədi 2012-ci ildə Bakı şəhərində keçiriləcək Avroviziya Mahnı Müsabiqəsinə qədərki dövrdə ölkədəki fikir azadlığı və insan hüquqları barədə məlumatlılığın artırılmasıdır. YouTube və Twitter də get-gedə ölkədə populyarlaşmaqdadır. Media işçiləri və təhqiqatçı jurnalistlər ciddi şəkildə hədələnmə və hətta zorakılıq risklərinə məruz qalır. Müstəqil media məhkəmə iddiaları ilə təhdid olunur və reklam imkanlarından məhrumdur. Belə olan bir şəraitdə, internet informasiya mübadiləsi və informasiyanın yayılmasında ən əhəmiyyətli üsullardan birinə çevrilmişdir. Bundan əlavə, internet vətəndaş cəmiyyəti kampaniyaları və tədbirlərinin dəstəklənməsinə müsbət təsir göstərir. Buna nümunə olaraq Obyektiv.tv adlı internet səhifəsini göstərmək olar. Belə ki, həmin internet səhifəsi ənənəvi me- dia vasitələrində işıqlandırılmayan xəbərləri təqdim edən etibarlı bir mənbəyə çevrilmişdir. Ötən aylar ərzində həmin internet səhifəsi Avroviziya Mahnı Müsabiqəsinə qədərki dövrdə həyata keçirilən “Bakının gözəlləşdirilməsi” prosesinin tərkib hissəsi olaraq bir çox daşınmaz əmlakın məhv edilməsi hadisələri barədə müntəzəm reportajlar vermişdir. Vətəndaş jurnalistikası bu reportajlarda vacib rol oynamışdır. Belə ki, həmin reportajlarda mobil telefonlar vasitəsi ilə əldə edilən görüntülərdən dəlil kimi istifadə edilmişdir. Jurnalistlər, fəallar və hökumətə tənqidi münasibət bəsləyənlərin öz səslərini çatdırmaq üçün internetdən istifadə etmələri Azərbaycan hakimiyyət orqanlarına hərtərəfli qaydada məlumdur. Ona görə də, Azərbaycan hakimiyyət orqanları onlayn məzmuna nəzarət və internet fəallarının sıxışdırılması istiqamətində get-gedə daha da aktivləşir. Nəticədə, hökumətin xətti ilə üst-üstə düşməməklə demokratiyaya yönəlik mövqelərin yayılması üçün internetdən istifadə edənlər cəzalandırılmış, həbs cəzalarına məhkum edilmiş və iri məbləğdə cərimələnmişlər. Presedentin yaranması 2009-cu ildə iki fəal, Emin Milli və Adnan Hacızadə internetdə satirik video material yerləşdirdikdən sonra xuliqanlıq ittihamları ilə həbs edilmişlər. Bu, hökumətin tənqidi fikirlərə [5] http://www.freedomhouse.org/sites/default/files/inline_images/Azerbaijan_FOTN2011.pdf [6] http://www.internetworldstats.com/asia/az.htm [7] http://www.news.az/articles/tech/56036 [8] http://www.news.az/articles/tech/56094 36 qarşı hədsiz dərəcədə qeyri-tolerant münasibətini ifadə edən hadisələrdən biri olmuşdur. Bun- dan əlavə, həmin şəxslərin məhkum olunması həm də onu göstərdi ki, hakimiyyət orqanları kampaniyaların həyata keçirilməsi, xəbərlərin yayılması və eləcə də insan hüquqları və fikir azadlığı pozuntuları barədə məlumatların geniş kütlələrə yayılmasında internetin rolu barədə öz məlumatlılığını artırmağa başlayır. Həmin şəxslərə qarşı tətbiq edilən həbs cəzasının ağırlığı (müvafiq olaraq 30 və 24 ay) internet vasitəsi ilə öz səslərini çatdırmaq istəyənlərə qarşı açıq- aşkar bir mesaj idi [9] .
tik islahatlar, insan hüquqlarının möhkəmləndirilməsi, ifadə azadlığı hüququnun həyata keçirilməsinə səsləyən nümayişlərin təşkili üçün sosial mediadan istifadə edən fəallar hökumət tərəfindən sıxışdırılmışlar. Nümayişlərin təşkilində iştirak edən gənclərin təhdid edilməsi və həbs olunmasından əlavə [10] , polis orqanları bir çox internet fəalını onların Facebookdakı fəaliyyətləri barədə sorğulamışdır. Bu kimi hallar Azərbaycan hakimiyyətinin narahatlıq yaradan yeni strategiyası barədə müvafiq nəticələrə işarə etmişdir. Hökumətin təzyiqindən əlavə, dövlət tərəfindən fəaliyyəti təşkil olunan bəzi yerli televiziya kanalları da sosial şəbəkələrə qarşı kampaniyalar həyata keçirmişlər. Belə ki, həmin kam- paniyalar çərçivəsində psixoloqlar və internet mütəxəssisləri ilə keçirilən müsahibələrdə internet fəaliyyətinin Azərbaycanın imicinə mənfi təsir göstərməsi və ölkənin təhlükəsizliyinə qarşı təhdid təşkil etməsi iddia edilmişdir [11]
. Ötən illər ərzində Azərbaycan məhkəmələrinin jurnalistləri və fəalları onların öz peşəkar fəaliyyətləri ilə birbaşa bağlı olmayan ittihamlar əsasında həbsə məhkum etməsi demək olar ki, adi bir hala çevrilmişdir [12] . Bu, jurnalistlər və vətəndaş cəmiyyəti fəallarının diqqətinin öz peşəkar sahələrindən yayınmasına səbəb olur və hakimiyyət orqanlarının tənqidi fikirlərə qarşı düşmənçiliyini pərdələyir. İnternet fəalları və jurnalistlər də bu qaydada hədəfə çevrilmişlər. İnternet İdarəçiliyi Forumu Hökumət ölkənin internet infrastrukturunun yaxşılaşdırılması istiqamətində gördüyü işləri böyük həvəslə təbliğ edir. 2012-ci ilin noyabr ayında 7-ci İllik İnternet İdarəçiliyi Forumunu (İİF) təşkil edən ölkə olaraq Azərbaycan hökuməti heç şübhəsiz ki, texnoloji innovasiyalar sahəsində özünü regionda aparıcı fiqur kimi görür [13]
. Bundan əlavə, hökumət müxalif yöndə fəaliyyət göstərən in- ternet səhifələrinin mövcudluğunu Azərbaycanda ifadə azadlığının inkişafının sübutu kimi təqdim edir. Belə ki, Azərbaycanın Böyük Britaniyadakı səfiri Azərbaycan mediasını “fövqəladə dərəcədə fəal media” adlandırmışdır [14] .
[9] http://www.article19.org/data/files/pdfs/publications/free-expression-under-attack.pdf, pp. 12-13 [10] Bax: 5-ci Fəsil, “İfadə azadlığı və dinc toplaşmaq azadlığı: qarşılıqlı olaraq güclənən, qarşılıqlı olaraq məhdud” [11] http://www.rferl.org/content/azerbaijan_activist_prison/2330387.html [12] Bax: 4-cü Fəsil, ‘İfadə azadlığını boğmaq üçün qanundan siyasi məqsədlərdə istifadə’ [13] http://www.itu.int/plenipotentiary/2010/statements/azerbaijan/mammadov.html [14] http://www.guardian.co.uk/world/2011/may/20/change-azerbaijan-long-before-eurovision Yüklə 385,59 Kb. Dostları ilə paylaş:
|