Qazax xalq qəhrəmanlıq dastanı

 
56 
Şahım, sonda gələrsən. 
Dişsizlər qüvvətlisi, 
Payız otu vaxtında, 
Mən sənsiz tək qalanda, 
Düşmənlərdən güclüsü, 
Sahib olmaq istəsə, 
Məni zindana atsa, 
1560. Qəm könlümü doldursa, 
Sultanım sonda gəlib.  
Köhlən atın belində, 
Sən ən şanlı batırsan. 
Xudam dediyi yolla. 
Ölüncə gedər hər kəs, 
Allah iziniylə, sultanım, 
Sən səfərə çıxırsan. 
Əlvida! Bir də əlvida! 
Allah sənə yar olsun! 
1570. Yer üzündə yekimi, 
Tapşırıram xudaya. 
Yaxşı nişançı bilir, 
Necə atsın qu quşun. 
Allahın hər bəndəsi, 
 Görər Qeysi-Kövsəri*, 
Salamat qayıtmasan 
Deməsən “Mənim Qurtqam?” 
Yolda ölümə düşsən, yensən. 
Haqqa üzünü tutsan. 
1580. Aslanım, qarşısında dursan, 
Məni yadına salsan, 
Sultanım, məni axtar, 
Məhşər gününü görüb. 
Rəsul önündə duraq.” 
Bu anda Koblandıya, 
Yaxınlaşır anası. 

---

 
57 
Qucaqlayaraq onu, 
Göz yaşın sel eyləyir. 
On səkkiz min aləmin! 
1590. Tək yaradıcısı padşah! 
Eşit bu sözlərimi. 
On üç yaşlı Koblanı, 
Nolar yenə qucaydım, 
Kitabların içində, 
Qırx peyğəmbər adı var. 
Zirvə Qiyas peyğəmbər! 
Sizdən başqa kimim var?! 
Baş-başına bir canıq, 
Dəm verməsən biz batdıq. 
1600. Övliyalar, salın göz, 
Bir ilxıda böyümüş, 
Təkcə baxar Burıl at. 
Qoymaz bir güllə dəysin, 
Batırın bir yerinə. 
Davudun* dəbilqəsi. 
Silahları asılıb, 
Qılafı da yanında. 
Qılafda xəncər altın, 
Üst yerində sap altın, 
1610. Qından çıxdı cingildər, 
Ələ aldın parıldar. 
Qında qaldı parlamır, 
Sıyrılmış nizə kimi, 
Daşa dəydi kütləşmir, 
Üst yerində sap altın. 
Çırağımı, canımı, 
Yaşat onu salamat. 
Qoy yaşasın amanat. 
Ağ şahin özün öyməsin, 
 1620. O da bir gün vaxt gələr, 

---

 
58 
Qala ağzındakı arxa... 
İxlas ata Şəşt* Əziz. 
Səfərə çıxan quzumu, 
Mən sizə tapşırıram. 
Qoy çırağım düşməsin, 
Altmış yaşa gələndə 
Koblan tək oğul doğdum, 
Oldu mənim sonum bu?! 
Bu getdiyi səfərdən 
1630. Salamat qayıtsa o, 
Ekiz doğumuş qoyunu, 
Qurban kəsərəm ona. 
İki ekiz dəvəni, 
Qurban dedim yolunda 
İki ekiz öküzü, 
Qurban dedim yolunda., 
İllər həsrət çəkdiyim, 
Tək oğulum, övladım, 
Məni gör bədbəxt edir. 
1640. Səfərə çıxan quzumu, 
Allaha dost Mühəmbət*, 
Tək tapşırdım adına. 
Göl yiyəsi Qəmbər* – ay  
Çöl yiyəsi Qəmbər – ay, 
Qəmbər, kömək etməsən?! 
Bəs kim ona hökm edər?! 
Qazana hardan yol verdin, 
Zəhlə tökən Qaraman? 
İmkan verməz Burıl at, 
 1650. Yandakı onu keçsin. 
Düşmən axtarır yalqızım, 
Yaxında yox, uzaqda. 
Qış olmasa ilxı çıxmaz, 
Göllərdə qamışlıqdan. 

---

 
59 
Səfərə çıxan quzumu, 
Yenə sənə tapşırdım. 
O, Qali* aslanımı 
Ayaz gündə bəslərdim. 
Beşik başına əyilcək, 
1660. Səsimdən oyanardı. 
Altından beşik düzəltdim, 
Ağ ipəyə bələdim. 
Gözlədiyim quzuma 
El xoşbəxtlik dilədi. 
Qabırğam əyilirdi, 
Qurumuş döş dolurdu, 
Dar qurşaq genəlirdi, 
Onu qaz balası tək, 
Yanımda aparırdım. 
1670. Alanda qolum üstə, 
Onu bal tək yalardım. 
Mənim özüm doğduğum, 
Sən ey müqəddəs Həzrət*
 
Sən ey böyük yaradan, 
Qızılbaş başqa, biz-ümmət, 
Quzumu sizə tapşırdım. 
Allahın Rəsulu Məhəmbət, 
Bu balama kömək et. 
Onda Koblandı dedi: 
1680. “Dayan, anam, ağlama, 
De, niyə ağlayırsan? 
Səfərdən dönməyincə 
Ata-ana, el-yurdumu, 
Tapşırıram xudaya. 
Qaraman ordunu yığıb. 
Həm sağa-sola baxıb, 
Bu anda Koblandını, 
Hamı dövrəyə aldı. 

---

 
60 
Qarısa yaş içində! 
 1690. Qoca Toktarın isə 
Gözü yaşdan şişmişdi, 
Dizləri titrəyirdi, 
Bir addım çəkilmirdi. 
Yol ortasında durub, 
Ağlayıb, hönkürürdü. 
Koblan geri dönmədi. 
“Yalqızıma kömək ol”, 
Qoca qarıyla birgə, 
Xudaya əl açdılar. 
1700. Koblan Burıla mindi, 
At qızışdı, oynadı. 
Lap böyük dəvə təki, 
Yerdə cövlan eylədi, 
Batır qışqırıb dedi: 
Burıl boğanaq olub, 
Ayağı yerə dəymədi, 
Qulağından tər axdı, 
Qalxanda dik yuxarı, 
1710. Köpükləndi sağrısı. 
Yollarda uçurumlar, 
Orda olan çuxurlar. 
Atından məmnun batır, 
Haqqa düşgün bahadır 
Dedi: Allahı anaram,  
Haqq, Yaradan, həm Xudam, 
Qurtqa yar evdə qaldı, 
Mən heç qüssələnmirəm, 
Mənə layiqdi yarım, 
Qurtqa sənə dedi tülpar, 
1720. Yoxlayın sözün düzünü, 
Necədi bu Burıl at?! 
Qoltuqda qoşa qanad. 

---

 
61 
Üstündə mən amanat, 
Quyruğu sıx, yumşaq yal, 
Sözümə mənim, qulaq sal”. 
Altın, gümüş sıx yalın 
Sanki altındı sənin, 
Üstündəki tüklərin, 
Altındı, həm gümüşdü, 
1730. Mənim dostum Burılım, 
Tərləmə - hava sərin. 
İlxı içində sən tülpar, 
İgidlər də mən şahin, 
Yal quyruq qaçağanlar, 
Səni heç vaxt ötəmməz . 
İnsanlardansa inan, 
Kimsə məni yeyəmməz. 
Arxada qaldı aul, 
Burdan lap uzaqlarda, 
1740. Azovun düzlərində, 
İlxılar qamışlıqda. 
Düşünüb daşındılar – 
Koblan arxada qaldı, 
Səfərə çıxan kiyatlar, 
Namusun qorusunlar. 
Canım, qəlbim, Burıl at, 
Zirvə gücünə sən çat. 
Əgər tülpar at olsan, 
Quşdan geri qalmazsan. 
1750. Qırx gün qalıb çatmağa, 
Biz Qazanın yanına. 
Sənin tək tülpar üçün, 
Bu yol heç uzaq deyil, 
Pul göndərdim bazara, 
Həm rəng, həm də bez ala. 
İlxını otarırsan, 

---