Qattiq jismning harakat kinematikasi va dinamikasi nazorat savollari

3
.
Vaqtning t=4 s momentdagi kuchlar momenti M ni aniqlang. 


146. Uzunligi ℓ =1 m va massasi m=0,5 kg bo‘lgan bir jinsli sterjen uning
o‘rtasidan o‘tuvchi gorizontal o‘q atrofida vertikal tekislikda 
aylanmoqda. Agar sterjenning aylatiruvchi momenti M=9,81∙10

2

N∙m
bo‘lsa, u qanday burchakli tezlanish β bilan aylanmoqda? 


147. Massasi m=50 kg va radiusi r=20 cm bo‘lgan disk ko‘rinishdagi
maxovik n=480 ayl/min chastotagacha aylantirib yuborilib, so‘ngra o‘z-
o‘ziga qo‘yib qo‘yilgan. Ishqalanishni o‘zgarmas deb va maxovik t=50 s
dan so‘ng to‘xtagan deb hisoblab, ishqalanish kuchi momenti M topilsin. 


148. Diametri d=30 cm va massasi m=6 kg bo‘lgan blok M=1,27 N∙m
kuch momenti ta’sirida t=8 s ichida to‘xtagan bo‘lsa, u qanday chastota 
bilan aylangan (blok massasini uning gardishi bo‘ylab tekis taqsimlangan
deb hisoblang)? 


149. Uchlarining biridan o‘tuvchi o‘q atrofida
𝜑 = 𝐴𝑡 + 𝐵𝑡
3
tenglama 

asosida aylanuvchi massasi m=0.5 kg bo‘lgan sterjen uzunligi qanday?

Bunda A=1 rad/s, B=0,2 rad/s


3
. Vaqtning t=5 s momentida sterjenga 
ta’sir etuvchi aylantiruvchi moment M=4 N∙m ga teng.

150. Radiusi R=40 cm va massasi m=50 kg bo‘lgan disk gorizontal o‘q
atrofida aylanishi mumkin. Bu o‘qqa r=10 cm radiusli shkiv o‘rnatilgan. 
Shkivga urinma ravishda qo‘yilgan qanday kuch ta’sirida disk t=0,5 s
vaqt davomida n=1 ayl/s chastotagacha aylantirib yuboriladi? 

---

151. Yaxlit silindr ko‘rinishdagi val gorizontal o‘qqa o‘rnatilgan .
Silindrga shnur o‘ralib, uning uchiga massasi 2 kg bo‘lgan tosh osilgan. 
O‘z-o‘ziga qo‘yib qo‘yilgan tosh a =2,8 m/s

2
tezlanish bilan pastga 
tushmoqda. Valning massasi topilsin.

152. Uzunligi ℓ =50 cm va massasi m=400 g bo‘lgan ingichka sterjen
uning o‘rtasidan o‘tib, uzunligiga perpenendikular bo‘lgan o‘q atrofida 


ε=3 rad/s

2
burchakli tezlanish bilan aylanmoqda. Aylantiruvchi moment 


M topilsin.

153. Diametri d=4 cm bo‘lgan blok orqali o‘tkazilgan ip uchlariga
massalari m


1

=50 g va m

2

=60 g yuklar osilgan. Agar blok yuklarining
og‘irlik kuchlari ta’sirida β=1,5 rad/s


2
burchakli tezlanishga ega bo‘lgan 
bo‘lsa, uning inertsiya momenti aniqlansin.

154. Diametri d=60 cm bo‘lgan maxovik gardishiga shnur o‘ralib, uning
uchiga m=2 kg massali yuk osilgan. Agar maxovik yukning og‘irlik kuchi 
ta’sirida tekis tezlanuvchan aylanib t=3 s vaqt davomida ε=9 rad/s
burchakli tezlikka ega bo‘lgan bo‘lsa, uning inertsiya momenti 
aniqlansin.

155. Gorizontal stol ustida massasi m

1

=0.25 kg bo‘lgan aravacha turibdi.
Stolning chetiga radiusi R=4 cm bo‘lgan mahkamlangan blok orqali 
o‘tkazilgan shnurning bir uchi aravachaga bog‘langan. Ikkinchi uchiga
esa massasi m


2

=25 kg bo‘lgan yuk osilgan. Aravacha va yuk a=70 cm/s

2
tezlanish bilan tekis tezlanuvchan harakat qilmoqdalar. Blokning 

inertsiya momenti topilsin.

156. Agar maxovik shnurning bir uchiga bog‘langan m=2 kg massali
yukning og‘irlik kuchi ta’sirida tekis tezlanuvchan aylansa, shnurning 
ikkinchi uchi esa radiusi R=30 cm bo‘lgan maxovik gardishiga o‘ralgan

---

bo‘lsa, vaqtning uchinchi sekundining oxirida uning burchakli tezligi

qanday bo‘ladi? Maxovikni inertsiya momenti I=1,82 kg∙m


2
.

157. Alyuminiy va misdan yasalgan ikkita bir xil o‘lchamli sharlar 
ularning markazlari orqali o‘tuvchi umumiy qo‘zg‘almas o‘q atrofida bir-
biriga bog‘liq bo‘lmagan holda 
ω