Qarshi filiali tt va kt fakulteti

VLIW (Very Long Instruction Word)

VLIW (Very Long Instruction Word) - o’ta katta uzunlikdagi buyruqlar - buyruqlar darajasidagi parallellik (ILP) dan foydalanishga mo'ljallangan buyruqlar to'plamining instruksiyasini anglatadi. Oddiy protsessorlar asosan dasturlarga faqat ketma-ketlikda bajarilishi kerak bo'lgan ko'rsatmalarni belgilashga imkon beradigan bo'lsa, VLIW protsessori dasturlarga parallel ravishda bajarish bo'yicha ko'rsatmalarni aniq belgilashga imkon beradi. Ushbu dizayn boshqa dizaynlarga xos murakkabliksiz yuqori ishlashga imkon berish uchun mo'ljallangan.

VLIW SXEMASI

Cisc vs risc vs vliw

Mikroprossesor buyruqlar tizimi

Mikroprotsessor 4 ta guruh buyruqlar to’plamini o’z ichiga oladi: – ma’lumotlarni uzatish buyruqlari; – arifmetik buyruqlar; – mantiqiy buyruqlar; – o’tish buyruqlari.
"Format" so'zi juda ko'p ma'noga ega. Mintaqada kompyuter texnologiyasi"format" atamasi ostida axborot ob'ektining tuzilishi tushuniladi. Masalan, fayl formati fayldagi axborot elementlarini (bit, bayt) tartibga solish usuli, elektron hujjat formati esa elektron hujjatdagi ma’lumotlarni formatlash va taqdim etish usuli hisoblanadi.
Elektron hujjatlarning turli formatlaridan foydalaning. Zagalom í̈x ularni faqat bitta dasturiy ta'minot sotuvchisi tomonidan boshqariladigan va qo'llab-quvvatlanadigan "yagona dasturlar" ga, ya'ni decalcom sotuvchilari tomonidan qo'llab-quvvatlanadigan va turli dasturlar tomonidan qayta ishlanishi mumkin bo'lgan "boy dasturiy ta'minot" ga bo'lish mumkin.
Elektron hujjatlarning asosiy formatlari
1. Matn formatlari. Xushbo'y hid asosan matn protsessorlari yordami uchun yaratilgan. Eng kengaytirilgan matn formatlari:
1) Microsoft Word, WordPerfect yagona dasturli formatlari, chunki bu dasturlarning kengaytmalari yaratilishi mumkin;
2) RTF formati, uni har xil qo'llab-quvvatlaydi dasturiy ta'minot dasturlarií formatlash matnini tanlaganingizda;
c) PDF formati (Portable Document Format), bu matn va grafiklarni o'z ichiga olgan tomonning tasvirini almashtirish uchun ishlatiladi. PDF formatidagi fayllarni boshqa dasturlar yordamida o'qish mumkin, ular faqat fayllarni o'qish uchun ishlatiladi, lekin ular faqat yordam uchun yaratilgan. Adobe dasturiy ta'minot Akrobat.
2. Grafik formatlar. Ular suratga olishadi (masalan, fotosuratlar, chaqaloqlar) va ikkita asosiy turga bo'linadi:
1) vektor formatlari, yakí geometrik shakllar to'plami kabi tasvirlarni oladi. Ular orasida eng keng tarqalgan:
a) muhandislar va arxitektorlar tomonidan kompyuterni loyihalash dasturlarida keng qo'llaniladigan DXF (Drawing Interchange Format) formati;
b) polni ko'rish tizimlarida keng qo'llaniladigan EPS (Encapsulated PostScript) formati;
c) CGM (Computer Graphics Metafile) formati ko'pgina grafik muharrirlar tomonidan keng qo'llaniladi (masalan, Photoshop tomonidan);
2) rastr formatlari, tasvirlarni yozish piksellari sifatida qanday saqlash mumkin. Tasvir masshtabini o'zgartirganda rastrli grafik bekor qilinadi. Rastr formatlari orasida eng kengi:
a) BMP formati (Bimap) - matn protsessorlarida eng ko'p qo'llaniladigan juda past darajadagi format;
b) dasturiy qo'shimchalarda keng qo'llaniladigan TIFF formati (Tagged Image File Format);
c) Internet uchun mo'ljallangan dasturlarda keng qo'llaniladigan GIF (Graphics Interchange Format) formati.
3. Ma'lumotlar bazasi formatlari qo'shimcha ma'lumotlar bazasini boshqarish tizimlari (DBMS) bilan yaratiladi. O'sha stol maydonlaridan badbo'y hid hosil bo'lib, ma'lumotlarning okremí elementlarini tozalaydi. Dastur turli elementlar orasidagi havolalarni o'rnatish imkonini beradi. Masalan, xaridorlar to'g'risidagi ma'lumotlar bazasi xaridorlarning ismlari, manzillari va sotib olish bayonotlari bilan maydonlarni o'z ichiga olishi mumkin. Maydonlarni jadvallar atrofida tashkil qilish mumkin (masalan, xaridorlarning nomlari ko'rsatilgan barcha maydonlar uchun bitta jadval). Ma'lumotlar bazalarini matn formatiga aylantirish mumkin, aks holda maydonlar va jadvallar orasiga havolalar kiritiladi (masalan, siz ismlarning 10 tomonini, manzilning 10 tomonini va xaridlar haqida ma'lumotning 1000 tomonini kiritishingiz mumkin, shuning uchun hech qanday ma'lumot yo'q).
4. Formatlash elektron jadvallar. Elektron jadvallar formatidagi fayllar raqamlar va raqamlar o'rtasidagi munosabatlar o'rtasida saqlanadi. Shunday qilib, bitta o'rta boshqa ikkita o'rta ma'lumotni jamlagandek, formulani almashtirishi mumkin. Ma'lumotlar bazalari fayllari, elektron jadvallar fayllari kabi, ular yaratilgan dasturlarning formati kabi ko'rinishi mumkin. Ba'zi dasturlar boshqa serverlardan ma'lumotlarni import qilishi va eksport qilishi mumkin, shu jumladan bunday ma'lumotlar almashinuvi uchun tan olingan dasturlar (masalan, DIF (Data Interchange Format) formati).
5. Video - bu audio format. Ushbu formatlar tez-tez yaratiladigan va qo'shimcha ilg'or dasturlar uchun bir-biriga qaraydigan va bitta dastur formatida saqlanadigan yiqilib borayotgan tasvirlarni (raqamli video, animatsiya) va ovozli ma'lumotlarni almashtiradi. Eng mashhurlari Quick Time va MPEG (Motion Picture Experts Group) formatlari.
6. Kino maketlari, shuningdek, maket formatlari deb ataladi, bu ma'lumotni faylga ko'rsatish uchun ko'rsatmalar bilan almashtirilishi kerak. Ulardan oldin ko'rish mumkin:
1) SGML (Standard Generalized Markup Language), davlat hokimiyati va xalqaro standartda dunyoning boy mamlakatlarida o'ziga xos g'olib;
2) HTML (Hypertext Markup Language), u butunjahon Internet tarmog'idagi barcha ma'lumotlarni aks ettirish uchun ishlatiladi;
3) XML (Extensible Markup Language) juda sodda til boʻlib, SGML ga asoslangan va axborotni boshqarish va almashishda mashhurlikka erishmoqda.
Adobe Systems Inc. tomonidan yaratilgan PDF formati allaqachon hujjat almashinuvi uchun mashhur bo'lib, Internetda hujjatlar uchun keng qo'llaniladi, bu sizga hujjatlarning asl ko'rinishini saqlash va hujjatga o'zgartirishlarni soddalashtirish imkonini beradi. Adobe kompaniyasining baholashiga ko'ra, hatto ko'plab odamlarning afzalliklaridan foydalanilgan. to'lovsiz dastur PDF-fayllarni ko'rib chiqayotganda, ko'plab kompaniyalar ushbu formatni hujjatlarni uzatish va yig'ish uchun standart sifatida tanladilar va bir nechta mustaqil chakana sotuvchilar PDF-ni qo'llab-quvvatlaydigan mahsulotlarni targ'ib qiladilar, bundan tashqari ular bepul.
PDF-Arxiv (PDF-A) deb nomlangan formatning o'zgartirilgan versiyasi kordon orqasida elektron hujjatlarni arxivda saqlash uchun ishlatilishi mumkin bo'lgan ikkita asosiy formatdan biri sifatida ko'riladi. Boshqa format - XML.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

1. 
   Мусаев М.М. “Компьютер тизимлари ва тармоқлари”. Тошкент.: “Aloqachi” нашриёти, 2013 йил. 8 боб. 394 бет. – Олий ўқув юртлари учун қўлланма.
   
2. 
   Қаххоров А.А., Авазов Ю.Ш., Рузиев У.А. Компьютер тизимлари ва тармоқлари.Тошкент. Фан ва технологиялар. 2019.-356с.
   
3. 
   Мусаев М.М. “Процессоры современных компьютеров”. Тошкент.: “Aloqachi” нашриёти, 2020 йил. 12 боб. 512 бет. – Олий ўқув юртлари учун қўлланма.