"полимерлар кимёсига" кириш

Zanjirning uzilishi: O`sayotgan kinetik zanjir biror bir zarracha yoki modda molekulasiga (monomer, erituvchi yoki ikkinchi kinetik zanjir) to`qnashib faolligini yo`qotadi va o`sishdan to`xtaydi:

R~М*+*M~R→R~R ѐки R~М*+R₁→R~M-R

Shu bilan makromolekula hosil bo`ladi. Ammo polimerlanishda ko`pincha yana bir bosqich sodir bo`ladi. Uning nomi zanjirning uzatilishidir.

Zanjirning uzatilishi: o`sayotgan kinetik zanjir reaksiya muhitidagi erituvchi yoki boshqa moddalar molekulalari (A) bilan to`qnashib ularga faol markazni uzatadi:
R~М*+A→ R~М+A*
Faollashgan yangi zarracha A* xuddi R* kabi monomer molekulasiga birikib yangi kinetik zanjirni paydo bo`lishi va o`sishga olib boradi:

A*+M→AM*+M→ AMM*+M→ AMMM*→…→ A~M*

Polimerlanish reaksiyalarining bir necha xususiyatlari bor:

1. 
   reaksiyaning har qanday vaqtida reaksion muhitda faqat monomer va polimer molekulalari topiladi. Oraliq moddalar xuddi polikondensatlanish reaksiyasidagidek bo`lmaydi;
   
2. 
   hosil bo`layotgan polimerning М - si doim bir xil. U polimerlanish chuqurligi va temperaturaga bog`liq. Ular o`zgarmas bo`lganda М vaqtga bog`liq emas. ^ПД ~f(t⁰, ψ);
   

reaksiya vaqti ortishi bilan makromolekulalar soni va hosili ko`payadi. Ana shu xususiyatlar bilan zanjirsimon polimerlanish polikondensatlanish va bosqichli polimerlanishdan farq qiladi.
Polimerlanish jarayoni uni boshqaradigan faol zarrachaning tabiatiga qarab uch turga bo`linadi:
Radikal, kationli va anionli polimerlanish. Ular mexanizmi va kinetikasi bilan bir- biridan ancha farqlanadi. Monomerlar o`zlarining kimyoviy tabiati va tuzilishiga qarab polimerlanish uslubi bilan farqlanadi.


FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

1. 
   Asqarov M.A., Ismoilov I.I. Polimerlar kimyosi va fizikasi. Toshkent, O'zbekiston, 2004.
   
2. 
   Asqarov M., Ismoilov R., Ro'ziyev R., Toshev I. Polimerlar fizikasi va kimyosi. Toshkent, TURON-IQBOL, 2006.
   
3. 
   Asqarov M.A., Ismoilov I.I. Polimerlar kimyosi va fizikasidan amaliy mashg'ulotlar. Toshkent, Yangi asr avlodi, 2006, 200 b.
   
4. 
   Ismoilov I.I., Rafikov A.S. Polimerlanishni donor-akseptor mexanizmi. Toshkent, TKTI, 2003.
   
5. 
   Musaev U.N., Boboev U.M., Kurbonov Sh.A., Xakimjonov B.Sh., Muhamadiev M.G. Polimerlar kimyosidan praktikum. Toshkent, ―Universitet‖, 2001, 330 b.
   
6. 
   Rashidova S.Sh., Nadjimutdinov N.N., Usmonov T.I. Polimerlar kimyosiga kirish. Toshkent. 2003. 63 b.