Początki filozofii Religia I mitologia starożytnej Grecji
- indukcjonizm w metodologii
Yüklə 407,04 Kb.
|
- indukcjonizm w metodologii - sensualizm i asocjacjonizm w psychologii - relatywizm - historyzm - redukcjonizm –dążność do sprowadzania zjawisk do postaci najprostszych, do ich upraszczania Specjalizacja w filozofii; filozofia poszczególnych nauk Pozytywizm August Comte (1798 – 1857) 
„Ojciec” socjologii Poglądy Filozofia pozytywna - rzeczywiste przedmioty - zagadnienia ścisłe - tematy pożyteczne - wiedza pewna Postawa obiektywna, antypsychologiczna Rozwój ludzkości; trzy fazy - teologiczna; duchy - metafizyczna; abstrakcyjne pojęcia - pozytywna; fakty Badanie faktów - stwierdzanie faktów - przewidywanie faktów (savoir pour prevoir) Hasło pozytywistycznej metodologii: savoir pour prévoir afin de pouvoir (wiedzieć, żeby móc, żeby przewidywać); A. Comte Catéchisme positiviste (1852 r.). Klasyfikacja nauk - Kryterium: ogólność, złożoność 1) matematyka 2) astronomia 3) fizyka 4) chemia 5) biologia - socjologia Filozofia społeczna - Społeczna zależność nauki - Ludzkość: cel ostateczny Zadanie: ciągłe doskonalenie natury ludzkiej; indywidualnej i zbiorowej Empiryzm John Stuart Mill (1806 – 1873) 
) Empirystyczna teoria poznania 2) Indukcjonizm w metodologii 3) Utylitaryzm w etyce Trzy rodzaje empiryzmu 1) empiryzm genetyczny (psychologiczny):cała wiedza pochodzi z doświadczenia; nie ma sądów wrodzonych, wszystkie są nabyte; Locke, Condillac empiryzm genetyczny versus natywizm 2) empiryzm epistemologiczny: doświadczenie jest jedynym kryterium wiedzy. Sądy pochodzą z różnych źródeł: pochodzą z doświadczenia, są nabyte, są wytworzone przez wyobraźnię. Prawdziwe są tylko te sądy, które są zgodne z doświadczeniem. 3) empiryzm metodologiczny: głosi, że nauka powinna: a) stwierdzać dane pochodzące z doświadczenia b) uogólniać je indukcyjnie versus nauka oparta na aksjomatach i wywodząca swoje twierdzenia dedukcyjnie (Kartezjusz) Empirystą metodologicznym był Fr. Bacon Mill w swoich poglądach łączył wszystkie trzy rodzaje empiryzmu. Ad 2) Indukcjonizm Wychodząc ze stanowiska empiryzmu, Mill uznawał, że pojęcia ogólne nie są nam poznawczo dane bezpośrednio lecz są poprzedzane jakimś doświadczeniem. Doświadczenia zaś są zawsze doświadczeniami jednostkowymi, stąd tylko dzięki rozumowaniu indukcyjnemu możemy dojść do twierdzeń ogólnych. Dedukcja, jako kolejny sposób aktywności poznawczej człowieka jest według Milla jak najbardziej możliwa, lecz jest wtórna wobec indukcji, ponieważ indukcja wywodzi twierdzenia ogólne, które następnie stanowią pożywkę dla dedukowania kolejnych twierdzeń. Ze względu na uprzywilejowany stosunek do poznania indukcyjnego J.S. Mill podjął wysiłek opracowania specjalnych metod, których zastosowanie prowadziłoby do zdobycia pewnych sądów na drodze indukcji. Metody te weszły do historii logiki i metodologii nauki pod nazwą kanonów Milla. Zgodnie z przyjętym stanowiskiem niemożliwe jest uzasadnienie istnienia twierdzeń pierwotnych, którym przysługuje predykat oczywistości, ponieważ nawet najbardziej intuicyjne prawa matematyczne mają swoje ugruntowanie w doświadczeniu rzeczy jednostkowych.
Kluczowe dla metod eliminacji pojęcia przyczyny i skutku wyjaśnia Mill następująco: przyczyną zjawiska B jest takie zjawisko A, po którym B stale występuje. Mówimy też wtedy, że B jest skutkiem zajścia zjawiska A. Kanony indukcji eliminacyjnej lub Milla to kanony: - jedynej zgodności
Każdy z kanonów wskazuje pewną metodę poszukiwania związku przyczynowo-skutkowego drogą eliminacji zjawisk niepowiązanych. Egzemplifikacji kanonów dokonuje się w określonych warunkach badawczych drogą wskazania rozważanych przyczyn (okoliczności) i zdarzeń, które przyjmowane są jako potencjalne skutki tych przyczyn. 
Ewolucjonizm Karol Darwin (1809 – 1882) 
Empiryczny dowód powstania nowych gatunków Ewolucjonistyczna teza tłumacząca powstanie nowych gatunków 
Herbert Spencer (1820 – 1903) inżynier Poglądy Idea: ewolucyjne wyjaśnianie zjawisk Ewolucjonizm; prawa rozwoju: - Świat (przedmioty, zjawiska) podlega przemianom - Przemiany dokonują się stale i stopniowo - Przemiany dokonują się w jednym kierunku według określonych praw Ewolucja – prawem powszechnym, dotyczy: - tworzenia się: ciał chemicznych organizmów umysłów społeczeństw kultur - formowania się systemów słonecznych Rozszerzenie ewolucjonizmu: - ewolucjonistyczna teoria poznania - ewolucjonistyczna psychologia - ewolucjonistyczna etyka Scjentyzm Reprezentant Karl Pearson (1857 - 1936) Scjentyzm - pogląd większości inteligencji 2. połowy XIX w. Stanowisko A) Nauka 1) Wiedzą pewną jest nauka i tylko nauka 2) Wiedzą pewną jest nauka przyrodnicza (przyrodoznawstwo); matematyka ma wartość pomocniczą, humanistyka ma wartość o ile upodabnia się do przyrodoznawstwa 3) Funkcja nauki polega na stwierdzaniu faktów; na ich opisie, na wyjaśnianiu 4) Zakresem nauki jest wszystko, co istnieje; wszystko, co istnieje, może c tematem badań naukowych 5) Środkami, jakimi posługuje się nauka, są: pojęcia ogólne i prawa (ogólne twierdzenia). Środki te nie są ustalone raz na zawsze, mogą co zmieniane 6) Nauka ma przed sobą nie tylko zadania czysto teoretyczne, ale i praktyczne: podniesienie poziomu życia ludzi, wzmożenie dobrobytu (technika, medycyna) 7) Stosunek nauki do teologii jest bezwzględnie ujemny; tak samo do metafizyki. Filozofia – tylko historia filozofii 8) Wartość nauki: największa, jaką dzieło ludzkie może mieć. „Prawo mej myśli jest dla mnie większą prawdą i większą koniecznością niż Bóg dla teologa” (K. Pearson) – apoteoza nauki 9) Misja nauki: - religijna: służyć ludzkości; uczeni – prawdziwymi kapłanami a nauka – religią (E. Renan) - społeczna, moralna, polityczna: - służyć wolnej myśli (K. Pearson The Ethics of Freethought, 1888) - czynnikami moralnymi: rozum i wiedza, nie uczucie - nowe idee: eugenika, emancypacja kobiet, wolna miłość, wolność pracy B) Zagadnienia społeczne: liberalizm (J. S. Mill), myśl ewolucjonizmu – wolność i stopniowy postęp C) Zagadnienia etyczne – hasła, przyroda, altruizm, utylitaryzm Liberalizm (łac. liberalis – wolnościowy, od łac. liber – wolny) – pogląd, według którego wolność jest wartością nadrzędną, ma charakter indywidualistyczny i przeciwstawia się kolektywizmowi. Innymi wartościami cenionymi przez liberałów są wartości demokratyczne ,wolności prawa obywatelskie oraz wolność prywatna i wolny rynek. Liberalizm powstał w epoce Oświecenia, w sprzeciwie wobec absolutyzmu i instytucji feudalnych. W XIX wieku stał się szerokim ruchem politycznym. Jules Henri Poincaré (1854 - 1912) Konwencjonalizm - Prawa nauki są konwencjami Prawa nauki są odtworzeniem rzeczywistości. Pewniki matematyczne (aksjomaty) nie odtwarzają rzeczywistości: nie pochodzą z doświadczenia, ale też nie są a priori. Pewniki są tworem umysłu, ale nie są konieczne, zawierają element dowolności. W matematyce dekrety umysłu „obowiązują naukę, która bez nich nie byłaby możliwa, nie obowiązują – przyrody”. Prawa nauki są hipotezami, konwencjami wprowadzonymi przez naukę. Kryterium wyboru między różnymi konwencjami są: dogodność, prostota, względy estetyczne. W przypadku geometrii: żadna geometria nie odzwierciedla rzeczywistości, dlatego możliwa jest zarówno geometria Euklidesa, jak i geometrie nieeuklidesowe. Jednak wszystkie nie są obiektywne, są konwencjonalne. W przypadku fizyki dylemat opozycji między falową i korpuskularną teorią światła należy interpretować z punktu widzenia konwencjonalizmu. - Nie tylko prawa nauki, także fakty naukowe są konwencjami - Krytyczna analiza faktu naukowego Stanowisko Poincarego było skierowane przeciwko dogmatyzmowi uczonych XIX w. utrzymujących, że nauka odtwarza świat wiernie, obiektywnie i całkowicie. Parcelacja filozofii: 2. połowa XIX w. Koncepcje filozofii: - encyklopedia nauk szczegółowych - synteza wyników nauk szczegółowych - metodologia nauk szczegółowych Tendencja; zasadnicza modyfikacja, przekształcenie filozofii w szereg dyscyplin specjalistycznych - na wzór nauk szczegółowych Dyscypliny specjalne, którymi zajmowała się filozofia; działy filozofii: - psychologia - psychologia społeczna - logika - etyka - estetyka Wilhelm Dilthey (1833-1911) i humanistyka 
Poglądy - Zajmował się głównie metodologią nauk humanistycznych i teorią kultury. - Stworzył pojęcie nauk o duchu (Geisteswissenschaften). Wysunął tezę o odrębności nauk humanistycznych od przyrodoznawstwa, wskazując, że decydują o niej m.in.: 1) przedmiot badań, który stanowi rzeczywistość dziejowo-społeczna i świat wartości 2) metoda, której punktem wyjścia jest rozumienie, a istotą - formułowanie sądów wartościujących i normatywnych, jakich nie spotyka się w naukach o przyrodzie. Podział nauk na: - nomotetyczne - idiograficzne Postulował, by za podstawę humanistyki uznać tzw. psychologię opisową, rozpatrującą - w odróżnieniu od uprawianej dotąd psychologii o nastawieniu przyrodniczym - związki psychiczne czyli struktury konstytuujące poszczególne typy psychiki ludzkiej. - Głosząc historyzm, tj. łącząc każde stanowisko filozoficzno-ideologiczne z określonym miejscem i czasem oraz którąś z trzech zasadniczych form światopoglądowych (naturalizm, idealizm wolnościowy, idealizm obiektywny), twierdził, że humanistyka winna unikać schematów i trzymać się życia, a swoim celem uczynić uchwycenie go w jego dynamicznej całości. Uważany jest za pioniera tzw. filozofii życia. Filozofia XX w. Faza pierwsza: 1900 – 1918 - Wyjątkowa intensywność pracy filozoficznej - Nowe prądy: - Pragmatyzm (Stan. Zjednoczone): Ch. S. Peirce, W. James - Filozofia życia (Francja): H. Bergson - Fenomenologia (Niemcy): E. Husserl, M. Scheler - Nowy realizm (Anglia): B. Russell - Ekspresjonizm filozoficzny (Włochy): B. Croce Henri Bergson (1859 – 1941)* - Krytyka intelektu - Jak intelekt deformuje rzeczywistość: - unieruchamia rzeczy - rozkłada rzeczy na części - upraszcza rzeczy - ujmuje rzeczy czysto ilościowo - „mechanizuje” rzeczy - relatywizuje rzeczy - Intuicja - Jaźń głęboka - Ewolucja twórcza - Filozoficzny ewolucjonizm (elan vital) Élan vital (fr. "pęd życiowy") - twórcza siła, będąca motorem rozwoju świata istot żywych, nadająca mu dynamizm. Podstawowe pojęcie filozofii Henri Bergsona, według którego stanowi ona podstawę działań duchowych i artystycznych. Ma zapewniać kontynuację gatunków i powodować ewolucję istot żywych. Pojęcie rozpowszechniło się po opublikowaniu w 1907 r. "Ewolucji twórczej" . Świat postrzegany przez Bergsona to przestrzeń konfliktu między bezwładną, ociężałą materią a duchem, "pędem życiowym", niosącym energię tworzenia. Walka materii i ducha sprawia, że świat nie może osiągnąć formy ostatecznej, że jest wciąż w fazie tworzenia się, wciąż "staje się", a ów proces jest właśnie rzeczywistością, której ludzie doświadczają i którą poznają. Filozofia amerykańska Pragmatyzm Ogólna charakterystyka: - filozofia typowo amerykańska - wyraża trzeźwy i praktyczny sposób myślenia Cechy pragmatyzmu: - metoda rozstrzygania filozoficznych problemów - teoria prawdy Przedstawiciele Charles Sanders Peirce (1839 - 1914) 
Autor ważnych prac poświęconych metodzie nauki oraz logice relacji. Wszechstronny geniusz, pracował jako urzędnik, za życia nie znalazł wydawcy dla swego dwunastotomowego dzieła poświęconego pragmatyzmowi. Jest autorem słowa "pragmatyzm" i głównych koncepcji tego nurtu, William James (jego przyjaciel) je spopularyzował.
Jej założycielem był Moritz Schlick, głównymi przedstawicielami byli Rudolf Carnap i Otto Neurath, którzy budowali swe poglądy pod silnym wpływem Wittgensteina. Jego poglądy z tak zwanego 1. okresu działalności filozoficznej były niezwykle silną inspiracją dla członków Koła Wiedeńskiego. Jej krytykami z różnych pozycji byli Karl Popper oraz cała plejada filozofów nauki od Ferdynanda Gonsetha po Imre Lakatosa. W swoich późniejszych pracach Wittgenstein odszedł dość zdecydowanie od założeń pozytywizmu logicznego, aczkolwiek w zupełnie innym kierunku niż Popper. Pozytywizm logiczny jest kontynuacją empiryzmu, poczynając od Locke'a przez Hume'a i Milla, a kończąc na Brentano, wzbogaconą rozwojem logiki matematycznej oraz fizyki początków XX wieku. Przez długi czas pod wpływem tej szkoły byli realiści logiczni ze szkoły brytyjskiej – zwłaszcza Bertrand Russell i Alfred North Whitehead, jednak ich systemy filozoficzne poszły ostatecznie w zupełnie innym kierunku. Koło Wiedeńskie (niem. Wiener Kreis) – grupa filozoficzna istniejąca od 1922 roku skupiona wokół prowadzonej przez Moritza Schlicka na Uniwersytecie Wiedeńskim Katedry Filozofii i Historii Nauk Indukcyjnych. Poglądy myślicieli należących do koła ogniskowały się wokół pozytywizmu logicznego. W skład grupy wchodzili: Gustav Bergmann, Rudolf Carnap, Philipp Frank, Hans Hahn, Tscha Hung, Victor Kraft, Karl Menger, Richard von Mises, Marcel Natkin,Otto Neurath, Olga Hahn-Neurath, Theodor Radakovic, Rose Rand oraz Friedrich Waismann. Na kształt poglądów filozoficznych członków Koła duży wpływ miał Ludwig Wittgenstein, biorący udział w jego niektórych spotkaniach. Bliskie kontakty z Kołem utrzymywali filozofowie ze szkoły lwowsko-warszawskiej: Alfred Tarski, Kazimierz Ajdukiewicz, Leon Chwistek, Stanisław Leśniewski, Jan Łukasiewicz, Tadeusz Kotarbiński. Duży wpływ na recepcję poglądów Wiedeńczyków miał Karl Popper.
- Oparcie całej wiedzy na danych empirycznych i odrzucenie wszystkiego co nie znajduje oparcia w faktach empirycznych. - Opisanie tej wiedzy językiem matematyczno-logicznym. - Sprowadzenie wszystkich nauk do fizyki, lub przynajmniej zastosowanie w nich technik badawczych i opisu matematycznego wziętych z fizyki - dotyczy to nawet takich nauk jak psychologia i ekonomia. Nowy podział sądów Zastosowanie tych pozornie prostych założeń do współczesnej wiedzy i wzięcie pod uwagę wszystkich zastrzeżeń do empiryzmu, które narosły od czasów Hume'a i Milla okazało się jednak zadaniem karkołomnym. Pomocą miał być nowy podział sądów. Zdaniem bowiem neopozytywistów w prawdziwej, rzetelnej wiedzy - a więc takiej, która mówi coś o realnym świecie, występują tylko dwa rodzaje sądów: - Sądy formalno-logiczne, które nie mówią niczego o zewnętrznym świecie, zajmują się jakby wyłącznie same sobą, są więc czystymi tautologiami. Nie wypowiadają się one ani na temat jakichkolwiek bytów idealnych w rozumieniu platońskim ani na temat rzekomych "jedynie słusznych" form poznania w sensie kantowskim. Jedynym warunkiem poprawności tych sądów jest ich wewnętrzna niesprzeczność. Sądami tymi zajmuje się logika i matematyka, które w gruncie rzeczy są tożsame i można je do siebie nawzajem sprowadzić (prace Russella i Whiteheada). W tym ujęciu w pewności sądów matematycznych nie ma niczego magicznego - są one po prostu tautologiami, więc z definicji są zawsze prawdziwe. - Sądy sprawozdawcze (protokolarne - Protokolsätze), to takie, które po prostu stwierdzają występowanie faktów empirycznych oraz wynikające z tych faktów wnioski. Np. wg Neuratha, za zdania bazowe (Protokolsätze) należy uznać najprostsze zdania opisujące przedmioty fizyczne. Na ich bazie, stosując dowolny wewnętrznie niesprzeczny język, konstruuje się teorie, grupujące i porządkujące zbiory sądów sprawozdawczych. Teorie są więc tylko złożonymi, sformalizowanymi wnioskami z obserwowanych faktów i niczym więcej. W tym ujęciu oczywiste jest, że sądy sprawozdawcze są poprawne, jeśli odzwierciedlają fakty, a teorie są poprawne jeśli ich język jest niesprzeczny oraz jeśli są weryfikowalne (czyli można podać konkretne, empiryczne fakty dowodzące słuszności tych teorii). Pojęcie weryfikowalności empirycznej stało się więc równoważne pojęciu jakiegokolwiek sensu. Jeśli jakaś teoria czy sąd mają mieć jakikolwiek sens faktyczny, to muszą być weryfikowalne. Wszystkie pozostałe są albo tautologiami, albo w ogóle nie mają żadnego sensu. Yüklə 407,04 Kb. Dostları ilə paylaş:
|
