O‘zbekistonda fanlararo innovatsiyalar va 18- son ilmiy tadqiqotlar jurnali
Yüklə 1,04 Mb. Pdf görüntüsü
|
| O‘ZBEKISTONDA
FANLARARO INNOVATSIYALAR VA 18- SON ILMIY TADQIQOTLAR JURNALI 20.04.2023 o‘zi qolishi kerak. Sobiq GDRda suzuvchilarni saralash taxminan shunday tartibda tashkil etilgan edi: birlamchi saralashdan so‘ng 10.000 ta jalb etilgan bollaradan 800 tasi: dastlabki saralshdan so‘ng – 130-150 ta: oarliq saralashdan song – 20-30 ta: asosiy saralashdan so‘ng – 2-3 ta bola qolgan va shulardan, odatda, faqat bitta sportchi Olimpiada o‘yinlari hamda joxon chimpionatida muvaffiqyatga erishgan. Sportcha saralashni amalga oshirishda morfofunksional, ijtimoiy – psixologik va boshqa mezonlarni qo‘llagan holda istiqbolni majmuaviy baxolashni taminlash kerak. Bunda ko‘p yillik sportcha saralashning birinchi va ikkinchi bosqichlarida irsiy jihatdan belgilangan belgilar asosiy rol o‘ynaydi va mashq qilish tasirida o‘zgaradi. Keyingi bosqichlarda ularni axamiyati kamayib boradi hamda mashq qilish natijasida o‘zgarib turuvchi sport - texnikaviy, ruhiy va funksional belgilarni ahamiyati ortib boradi (Platonov 1997; Volkov 1997; Matveev 1999). Bularning barchasi albatta, istiqbolli suzuvchilarni saralash jarayoniga ham tegishlidir. Quyida ularni ko‘pyillik saralash jarayoni har bir bosqichlarning vazifa va mezonlariga umumiy tarzda tavsif berib o‘tamiz. Birlamchi saralash. Vazifa - har bir bola uchun uni suzish bilan shug‘ullanishni maqsadga muvofiqligi aniqlanadi. Asosiy mezonlar : 1) suzish bilan shug‘illanishni boshlash uchun qulay bo‘lgan yosh; 2) salomatligida jiddiy nuqsonlarni va sport bilan shug‘ullanish uchun monelik qiluvchi kasalliklarga moyillikni yo‘qligi;3) morfotip suzish talabalarga mos kelishi: 4) harakatchanlik qobilyatlarini darajasini suzish talabalariga muvofiqligi. Dastlabki saralash. Vazifa – yosh suzuvchilarni samarali sportcha takomillashuvga qobilyatli ekanligini baxolash. Asosiy mezonlar: 1) salomatligida nuqsonlarni yo‘qligi 2) mushak tizimi tuzilishi va imkoniyatlari; Quvvat potensiyali analizator tizimlari va harakatlanish kobilyatlarini suzish talabalariga muvofiqligi. 3) asosiy funksional tizimlar va mexanizmlarni ratsional mashq qilish jarayoni ta’sirida moslanuvchanlik o‘zgarishlariga moyilligi. Oraliq saralash. Vazifa – suzuvchilarni ma’lum bellashuv (musobaqa) mashg‘ulotlarida yuqori maxoratga erishishi imkoniyatlarini baxolash 1) yuqori maxoratga erishishi uchun turg‘un motivatsiya. 2) salomatlikda muvoffaqatligi sport takomillashtiruviga monelik qiluvchi nuqsonlarini yo‘qligi. 3) katta yuklamalarga bardosh berishga ruxiy va fubksional tayyorlik. 4) funksional tizimlar va mexanizmlarni kelgusidagi moslanuvchanligi; harakatlanish hislatlarini o‘sishi, muhim texnika elementlarini takomillashtirish, muayyan suzish mashg‘ulotlarida natijaviylikni belgilab beruvchi taktik va ruxiy tayyorgarlik zaxiralari. Asosiy saralash. Vazifa – suzuvchini halqaro toifa natijalariga erishish istiqbolini baxolash. Asosiy mezonlar: 1) maxorat cho‘qqisiga erishsishga intilish darajasi va bunda salomatlik tomonidan moneliklarni yo‘qligi; 2) turli murakkab natijalarda noodatiy yoki noxush iqlim sharoitida, soat mintaqalari o‘zgarishida, o‘rta tog‘ sharoitida, ma’suliyatli musobaqalarni ruhan keskin va shiddatli muxitida mashg‘ulot va bellashuv yuklamalariga bardosh berishga ruhiy va funksional jixatdan tayyorlanganlik; 3) asosiy musobaqalarda keskin raqobat sharoitida erishilgan tayyorgarlikni maksimal amalga oshirish hamda bunday musobaqalarda shaxsiy |