Ozbekiston respublikasi oliy va

Oddiy birikish, qulfchali va zich aloqalar. Plazmatik membrana hujayralararoaloqada faol ishtirok etadi. Bu aloqalar ko'p hujayrali organizm hujayralari orasida sodir etadi. Emyurional rivojlanish davrida hujayralar yuzasi bir-biri bilan yopishib birikadi. Bu birikish oddiy aloqa-adgeziya deyilib, bunda ikkita hujayraorasida 20 nm li bo'shliq hosil bo'lib u glikokaliks bilan to'lib turadi. Voyaga etgan organizmlarda epiteliy to'qimasida uchraydi.

Qulfchali yoki ilmoqli aloqa bitta hujayraning plazmalemmasi ikkinchi hujayra plazmalemmasi ichiga botib kiradi. Fibroblastlar uchun xosdir.
Zich aloqa ikkita hujayraning membranalari bir-biriga maksimal yaqinlashgan bo'lib ikkala hujayraning tashqi qavatlari o'zaro qo'shilib ketgandau bo'ladi. Aloqaning sitoplazma tomonida ko'pgina fibrillalar joylashadi. Bunday aloqa faqatgina hujayralarning zich aloqasini ta'minlab qolmau balki shu joylarda hujayraga moddalar kirmaydi, ya'ni hujayra tashqi muhitdan izolyasiyalanadi ( ajratiladi). Bunday aloqa bir qavatli epiteliy hujayralari uchun xos(7rasm).

2. 
   Bo'shliqli, tirqishli va desmasomalar orqali aloqalar.
   

Bo^shliqli aloqa. Membranalar orasidagi bo'shliq 25-30nm ni tashkil etadi. Bo' shliqli aloqaning bir ko'rinishi desmosomalar.
Desmosomalar- zich plastinkalar bo'lib, ulardan sitoplazmaga qarab fibrill tolalari o'tgan bo'ladi. Ikkita hujayraning plazmatik membranalari orasi desmoglein moddasi bilan to'lgan bo'lib, u hujayralarni bir-biri bilan birikishini ta'minlaydi. YUrak mushaklari, qon tomirlari devori hujayralarida uchraydi.
Tirqishli aloqa. Membranalar orasidagi bo'shliq 2-3nm ni tashkil etadi. Membrana bo'ylab har 1-3 mkm da uchraydi. Ikkita membrananing bir-biriga yaqinlashgan joyida maxsus tuzilmalar yuzaga kelib ularning o'rtasida kanalchalari bo'ladi. Bu tuzilmalar konnektin oqsilidan iborat bo'lgani uchun konneksonlar deb, aloqaning o'zi esa neksus deb nom olgan. Ulardagi kanallar orqali bir hujayradan ikkinchisiga ionlar va quui molekulali moddalar harakat qiladi. Bunday aloqa yurak miokardi mushak hujayralarida ko'p uchraydi.
Sinaptik aloqa. Neyronlar orasida hosil bo'ladi, nerv impulslarini o'tkazish vazifasini bajaradi, nerv hujayralarining o'simtalari orasida yuzaga keladi. Membranalar orasidagi bo'shliq sinaptik bo'shliq deyiladi va 20-30 nm tashkil etadi. Hujayralarning biri presinaptik, impulsni qabul qiluvchisi possinaptik deyiladi.