O’zbеkiston rеspublikasi oliy va o’rta maxsus


Issiklik nasosining ishlash prinsipi



Yüklə 127,12 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə5/6
tarix30.12.2023
ölçüsü127,12 Kb.
#166686
1   2   3   4   5   6
Kitob 5837 uzsmart.uz

Issiklik nasosining ishlash prinsipi. 
Xar kanday sovitish ustanovkasining ishlash jarayonida sovitiladigan xajmdan 
issiklik olinib, boshka muxitga beriladk. Binobarin, sovitish siklining amalga oshirish 
iatijasi issiklik beruvchinin g sovishidangana imas, balki issiklik kabul kiluvchining 
isishidan 
Bu narsa 852 yilda, Kelvinga sovitish siklidan isitish uchun foydalanish, ya’ni 
issiklik nasosi deb aytaladigan nasosni yaratish xakida taklif kiritish imkonini berdi. 
Odatda, isitiladigan xajdata issiklik berish uchun foydada. sovitish ustanadkasi 
issiklik nasosi deb aytiladi. Bu turdngi usxganovkaning issiklik nasosi deb atalishiga 


sabab shuki, u juda issiklikni sovuk; manbadan kizigan manbani "Xaydaydi"; kizigan 
manbaga soiitigi manbaidan olingan issiklik q
2
va sovitish siklini amalga oshvfish 
uchun tashcharidan keltirilgan ish q2 yigindisiga issiklik beriladi. Aslida xar kasay sovltash 
ustanovkasi issiklik nasosidir, lekin bu termin, odatda, asosiy vazifasi issiklik kabul 
kiluvchilarni isitmasidan iborat ustanovkalarni belgalash uchun kо‘llaniladi. 
Issiklik nasosining samaradorligi isitish koeffitsiyenti deb ataladigan
koeffitsiyentining kiymati bilan baxolanadi; yeisit koeffitsiyent isitilayotgan xajmda 
beriladigan issiklik mikdori q
1
ni siklda bajarilgan ish 1s mikdoriga nisbatidan iborat;
u
ucuk
l
q
1


(5.7) 
Isitish koeffitsiyenti ε
isit
bilan shu ustanovkaning sovitish koeffitsiyenti ye ni 
birbiriga boglash kiyin emas kizigan manbaga beriladigan issiklik: 
q
1
=q
2
+I
u
bо‘lganligini xisobga olib 
ε
ucuk
=ε+1 (5.8) 
ni xosil kilamiz. 
Bu munosabatdan sovitish koeffitsiyenti kanchalik katga bо‘lsa,siklning isitish 
koeffitsiyenti xam shunchalik katta bо‘ladi, degan xulosa kelib chikadi. xar kanday 
sovitish siklini (shu jumladan ustanovkaning issiklik nasosi sifatida foydalaniladigan 
siklini xam) amalgaoshirishda tashki manbadan keltiriladigan ish q2 sarflanadi. Bu ish 
sovitish muxitini sikadigan kompressor yoki boshka apparatni yurgizishga sarflanadi. 
Bu shpning xammasini issyurshkka aylantirish (masalan, elektr isitkichda) va bu 
issiklikdai binolarni isitishda foydalanish mumkin, albatta. Issiklik nasosining boshka 
isgalgan isitish kurilmasiga nisbatan afzalligi shundan iboratki, sarflanadigan energiya 
mikdori bir xil (q1) bо‘lgani xolda issiklik nasosi yordamida isitiladigan xonaga 
beriladigan issiklik mikdori istalgan boin;a usuldaberiladigan issiklik mivdoriga 
karaganda doimo kо‘p (q1+q2) bо‘ladi(masalan, elektr energayasi yordamida 
ioitalganda isitiladigan xajmgaberiladigan issiklik mivdori q1 ga teng bо‘ladi) . Bu xol 
taajjublanarli emas: agar elektr isitkich fakat ishni issiklikka aylavtirsa, itoiklik nasosi shu 
yui mikdorining о‘zi yordamida past temperaturaviy potensialli issiklikka aylantiradi
issiklikni bir muxitdan boshka muxitga"xaydaydi".
Issiklik nasosida xamma vakt q>1 bо‘lgani uchun, binobarin, doimo ye>1 bо‘ladi; 
bu (5.8) tenglamadan xam kо‘rinib turibdi. 
Odatda, issiklik nasosi kaytar sokllari isshish koeffitsiyentining kiymati birdan 
ancha katta bо‘ladi. Masalan, isxiklik nasosida Karno kaytar sikli amalga 
oshirilayotgan bо‘lsa, u xolda sovitilayoggan muxig temperaturasya t
2
=0°S, istilayottan 
xona temperaturasi esa t=25°S bо‘lsa, bunday nasosning (5.8) munosabat yordamida 
aniklanadigan isitish koeffitsiyenti tenglama: 
1
2
1
2
1
2
1
T
T
T
T
T
T
ucuk






9
.
11
25
15
.
273
25



ucuk



ni xisobga olsak bо‘ladi, ya’np bu xolda isitiladiganxonaga beriladigan issiklik 
mikdori siklda sarflanadigan ish kiymatidan 11,9 barobar ortik bо‘ladi. 
Sovitish ustanovkalarining Karno sikliga karaganda kam takomillashgan 
siklidan foydalaniladigan issiklik nasoslarining isitash koeffitsiyentlari kattarok 
bо‘ladi. 
Real ustanovkalarda 
YEJ
SVT
ning kamayishiga ustanovkaning turli elementlarida 
jarayonlarning kaytmasligi natijasida albatga rо‘y beradigan isrofgarchiliklar xam 
sabab bо‘ladi. Real issiklik nasoslarining isitish koeffitsiyeiti 3,4 va undan ortik 
bо‘lishi mumkin. 
Ammiakli bugkompression issiklik nasosli kurilmada birinchi marta 1930 yilda 
binoni isitish uchun foydalanilgai edi. О‘sha vaktdan beri juda kо‘p issiklik nasoslari 
kurildi. Issiklik nasoslaridan bundan keyin keng kо‘lamda fydalaniladi, deyishga tо‘la 
asos bor. 
Issiklik nasoslarida xavoli, bugkompression va termoelektrik sovitish 
ustanovkalari sikllaridan foydalanadi. 
Shuni eslatib о‘tishsh kerakki, sovitish ueganovkalaridan issiklik va sovuklikni 
birgalikda xosil kilish uchun xam foydalanish mumkin. Masalai, sun’iy muzli 
namlikka mо‘ljallangan ammiakli isiitish usganovkasi 1943 yildayok kurilgan edi; 
bunda shu ustanovka kondensatorini sovitgan va buning xisobiga sezilarli darajada 
isigan suv shaxar isitish tarmogiga yuborilgan. Kombinatsiyalangan bunday 
ustanovkalarning, shubxasizki, istikboli porlok. 

Yüklə 127,12 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə