sabab shuki, u juda issiklikni sovuk; manbadan kizigan manbani "Xaydaydi"; kizigan
manbaga soiitigi manbaidan olingan issiklik q
2
va sovitish siklini amalga oshvfish
uchun tashcharidan keltirilgan ish q2 yigindisiga issiklik beriladi. Aslida xar kasay sovltash
ustanovkasi issiklik nasosidir, lekin bu termin, odatda, asosiy vazifasi issiklik kabul
kiluvchilarni isitmasidan iborat ustanovkalarni belgalash uchun kо‘llaniladi.
Issiklik nasosining samaradorligi isitish koeffitsiyenti deb ataladigan
koeffitsiyentining kiymati bilan baxolanadi; yeisit koeffitsiyent isitilayotgan xajmda
beriladigan issiklik mikdori q
1
ni siklda bajarilgan ish 1s
mikdoriga nisbatidan iborat;
u
ucuk
l
q
1
(5.7)
Isitish koeffitsiyenti ε
isit
bilan shu ustanovkaning sovitish koeffitsiyenti ye ni
birbiriga boglash kiyin emas kizigan manbaga beriladigan issiklik:
q
1
=q
2
+I
u
bо‘lganligini xisobga olib
ε
ucuk
=ε+1 (5.8)
ni xosil kilamiz.
Bu munosabatdan sovitish koeffitsiyenti kanchalik katga bо‘lsa,siklning isitish
koeffitsiyenti xam shunchalik katta bо‘ladi, degan xulosa kelib chikadi. xar kanday
sovitish siklini (shu jumladan ustanovkaning issiklik nasosi sifatida foydalaniladigan
siklini xam) amalgaoshirishda tashki manbadan keltiriladigan ish q2 sarflanadi. Bu ish
sovitish muxitini sikadigan kompressor yoki boshka apparatni yurgizishga sarflanadi.
Bu shpning xammasini issyurshkka aylantirish (masalan, elektr isitkichda) va bu
issiklikdai binolarni isitishda foydalanish mumkin, albatta. Issiklik nasosining boshka
isgalgan isitish kurilmasiga nisbatan afzalligi shundan iboratki, sarflanadigan energiya
mikdori bir xil (q1) bо‘lgani xolda issiklik nasosi yordamida isitiladigan xonaga
beriladigan issiklik mikdori istalgan boin;a usuldaberiladigan issiklik mivdoriga
karaganda doimo kо‘p (q1+q2) bо‘ladi(masalan, elektr energayasi yordamida
ioitalganda isitiladigan xajmgaberiladigan issiklik mivdori q1 ga teng bо‘ladi) . Bu xol
taajjublanarli emas: agar elektr isitkich fakat ishni issiklikka aylavtirsa, itoiklik nasosi shu
yui mikdorining о‘zi yordamida past temperaturaviy potensialli issiklikka aylantiradi
issiklikni bir muxitdan boshka muxitga"xaydaydi".
Issiklik nasosida xamma vakt q>1 bо‘lgani uchun, binobarin, doimo ye>1 bо‘ladi;
bu (5.8) tenglamadan xam kо‘rinib turibdi.
Odatda, issiklik nasosi kaytar sokllari isshish koeffitsiyentining kiymati birdan
ancha katta bо‘ladi. Masalan, isxiklik nasosida Karno kaytar sikli amalga
oshirilayotgan bо‘lsa, u xolda sovitilayoggan muxig temperaturasya t
2
=0°S, istilayottan
xona temperaturasi esa t=25°S bо‘lsa, bunday nasosning (5.8) munosabat yordamida
aniklanadigan isitish koeffitsiyenti tenglama:
1
2
1
2
1
2
1
T
T
T
T
T
T
ucuk
9
.
11
25
15
.
273
25
ucuk
ni xisobga olsak bо‘ladi, ya’np bu xolda isitiladiganxonaga beriladigan issiklik
mikdori siklda sarflanadigan ish kiymatidan 11,9 barobar ortik bо‘ladi.
Sovitish ustanovkalarining Karno sikliga karaganda kam takomillashgan
siklidan foydalaniladigan issiklik nasoslarining isitash koeffitsiyentlari kattarok
bо‘ladi.
Real ustanovkalarda
YEJ
SVT
ning kamayishiga ustanovkaning turli elementlarida
jarayonlarning kaytmasligi natijasida albatga rо‘y beradigan isrofgarchiliklar xam
sabab bо‘ladi. Real issiklik nasoslarining isitish koeffitsiyeiti 3,4 va undan ortik
bо‘lishi mumkin.
Ammiakli bugkompression issiklik nasosli kurilmada birinchi marta 1930 yilda
binoni isitish uchun foydalanilgai edi. О‘sha vaktdan beri juda kо‘p issiklik nasoslari
kurildi. Issiklik nasoslaridan bundan keyin keng kо‘lamda fydalaniladi, deyishga tо‘la
asos bor.
Issiklik nasoslarida xavoli, bugkompression va termoelektrik sovitish
ustanovkalari sikllaridan foydalanadi.
Shuni eslatib о‘tishsh kerakki, sovitish ueganovkalaridan issiklik va sovuklikni
birgalikda xosil kilish uchun xam foydalanish mumkin. Masalai, sun’iy muzli
namlikka mо‘ljallangan ammiakli isiitish usganovkasi 1943 yildayok kurilgan edi;
bunda shu ustanovka kondensatorini sovitgan va buning xisobiga sezilarli darajada
isigan suv shaxar isitish tarmogiga yuborilgan. Kombinatsiyalangan bunday
ustanovkalarning, shubxasizki, istikboli porlok.
Dostları ilə paylaş: