O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi urganch Davlat Universiteti

1.9-rasm

Bu yerdan hamma jadvallarni oynaga hosil qilinadi(1.9-rasm)

1.10-rasm
Bunda Foydalanuvchining Role_id ustuniga Role jadvalinig id ulanadi. Buning uchun sichqoncha bilan id ustunini ushlab tortib Role_ud ustuniga olib kelib qo’yib yuboramiz. Va natijada quyidagi oyna hosil bo’ladi(1.10-rasm):

1.11-rasm Sozdat tugmasi bosiladi.
Endi Xodim jadvalining Bolim_id ustuni bilan Bolim jadvalining id ustuni shu tartibda ulanadi.
Natijada hosil bo’lgan sxema quyidagicha bo’ladi(1.11-rasm)
1.12-rasm-Bu jadvalimizda bazalarni bir birga ulangani ko’rishimiz mumkin.

II.BOB.TASHKILOT XODIMLARI MA’LUMOTLARINI JAMLOVCHI TIZIM DASTURNI TUZISH VA ISHLATISH
2.1 Tashkilot xodimlari ma’lumotlarini jamlovchi tizim dasturi.

Ma’lumotlar bazasi serverining dasturiy ta’minoti foydalanuchi dasturiy ta’minoti tomonidan boshlangan so‘rovlarni, natijani so‘rov yuborgan ma’lumotlar bazasi foydalanuvchiga qaytarish orqali qayta ishlaydi. Umuman olganda, server va ma’lumotlar bazasi foydalanuvchilar o‘rtasidagi o‘zaro ta’sir quyidagi bosqichlarda ifodalanishi mumkin:

- foydalanuvchi dasturni ishga tushiradi va bazaga ulanish o‘rnatish uchun so‘rov yuboradi;
- server foydalanuvchiga ishlashga tayyorligi to‘g‘risida tasdiqnoma yuboradi;
- foydalanuvchining login va parolini so‘raydi, ushbu ma’lumotlarni kiritgandan so‘ng ism va parol serverga yuboriladi;
- server parolning foydalanuvchi nomiga mos kelishini va ushbu foydalanuvchi ko‘rsatilgan ma’lumotlar bazasi bilan ishlash huquqiga ega ekanligini tekshiradi. Agar barcha huquqlarga rioya qilinsa, foydalanuvchiga dastur ochiq bo‘ladi;
- foydalanuvchi ma’lumotlarni kiritadi (masalan tovarni kiritish chiqarish saralash) va kiritilgan ma’lumotlar serverga ma’lumotlar bazasiga kiritishni so‘rab yuboriladi;
-server ushbu foydalanuvchi yangi ma’lumotlarni kiritish huquqiga ega ekanligini tekshiradi. Agar foydalanuvchi ushbu huquqlarga ega bo‘lsa, server ma’lumotlar yaxlitligi buzilganligini tekshiradi. Agar hamma narsa yaxshi bo‘lsa, unda yangi ma’lumotlar kiritiladi va foydalanuvchiga hamma narsa muvaffaqiyatli bo‘lganligi to‘g‘risida xabarnoma yuboriladi;
- dastur foydalanuvchiga operatsiyani muvaffaqiyatli yakunlash to‘g‘risida xabar beradi.
Albatta, real sharoitda ma’lumotlar bazasi serveri va mijoz dasturi o‘rtasidagi o‘zaro bog‘liqlik ancha murakkablashishi mumkin. Ma’lumotlar bazasi serveri tomonidan amalga oshiriladigan xatti-harakatlar qo‘shimcha tekshirishlar va amallarni ham o‘z ichiga oladi.
Quyida OLE DB, ODBC, ADO ma’lumotlariga kirish texnologiyalaridan foydalangan holda shaxsiy kompyuterlar uchun eng keng tarqalgan Windows operatsion tizimida server dasturiy ta’minotining mijoz dasturlari bilan o‘zaro ta’sirini ko‘rib chiqamiz. Foydalanuvchi dasturiy ta’minoti ma’lumotlar bazasi serverining dasturiy ta’minotiga ulanadi, so‘rov yuboradi, natijalarni oladi va keyin ularni qayta ishlaydi (masalan, natijalarni ekranda aks ettiradi).
Windowsda ishlaydigan foydalanuvchi kompyuter dasturini ishga tushiradi. Ilova Windows operatsion tizimi ostida ishlaydi, shu jumladan mijoz va server dasturlarini boshqaradigan server kompyuteriga yuklangan MS SQLga so‘rovlar yuboradi.
Foydalanuvchi ma’lumotlar bazasidan ma’lumotlar taqdimotini belgilaydigan (masalan, kirish buyrug‘ining shakli) dastur bilan o‘zaro aloqada bo‘ladi.
Baza qismimiz Tayyor bo’ldi. Endi Visual Studio 2019 da Windows Ilova yaratib, ushbu baza bilan ishlanadigan qilamiz.
Server Explorer qismidan new connection bilan access yordamida bazani ulaymiz(2.13-rasm). Bunda Connection Stringni olamiz. Bu bilan dastur kodida baza bilan ulanish uchun ishlatamiz.

2.13-rasm