O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti
Yüklə 1,86 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ob’ektlarni “tayyor holda topshirish” da
| Xo’jalik usulida -
ob’ektlar qurilishi yoki qurilish-montaj, ta’mirlash- qurilish ishlari xo’jalk sub’ektlarining - korxonalar, tashkilotlar, institutlar va shu kabilarning kuch va mablag’lari hisobiga amalga oshiriladi. Korxonalarni qayta ta’mirlash va kengaytirish, kichikroq qurilish ob’ektlari, hududlar va xonalarni obodonlashtirish, ta’mirlash ishlari ko’pincha shu usulda olib boriladi. 21 Ob’ektlarni “tayyor holda topshirish” da buyurtmachining funktsiyalari bosh pudratchiga berilib, u qurilishni boshidan boshlaydi va ob’ektni buyurtmachiga uzil-kesil tugallangan holatda topshiradi. Qurilishning bunday usuli uy - joy qurilishida juda keng tarqalgan. Tanlovlar - iqtisodiyotda nisbatan yangi hodisa bo’lib, bunda buyurtmachi biror ob’ektni qurish yoki loyihalash, asbob-uskunalar yetkazib berish bo’yicha tanlov e’lon qilayotganligini ochiq yoki yopiq shaklda xabardor qiladi va hohlovchilarni shu tanlovda ishtiroq etishga taklif qiladi. Bunda maxsus hujjat tayyorlanadi va unda tanlovning asosiy g’oyasi, uning tijoriy va boshqa shartlari ko’rsatiladi. Bunday hujjatlar majmuasi “tender” deb ataladi. Yuqorida ko’rsatib o’tilgan shakllardan tashqari, qurilishning ijtimoiy mehnat taqsimoti nuqtai nazaridan ixtisoslashuv, kontsentratsiya, kooperatsiya kabi tashkiliy shakllari mavjud. Shuni ham aytib o’tish kerakki, bu shakllar faqat qurilishda emas, balki xalq xo’jaligining boshqa tarmoqlarida, avvalo sanoatda ham qo’llaniladi. Amaliyotdan ma’lum bo’lishicha, bu shakllarni mohirlik bilan qo’llash orqali ishlab chiqarish va kapital qo’yilmalarda yuqori samaradorlikka erishish mumkin. Masalan, agar ixtisoslashuv va kooperatsiya harajatlarning kamayishiga, mahsulot sifatining yaxshilanishiga imkon bersa, kontsentatsiya va kombinirlash - xom ashyo va materiallardan kompleks foydalanishga hamda qurilish sohasida fan-texnika taraqqiyoti ko’lamining yanada kengayishiga olib keladi. Qurilish moddiy ishlab chiqarish tarmog’i sifatida faqat mahsulot ishlab chiqaribgina qolmay, balki buning uchun u yoki bu turdagi resurslarni iste’mol qiladi yoki foydalanadi ham. Mavjud ma’lumotlarga ko’ra, qurilish materiallari sanoati mahsulotlarining 80 foizi, yog’och materiallarining taxminan yarmi, metall prokatining 20 foizdan ko’prog’i, mashinasozlik sanoati mahsulotlarining 10 foizdan ko’proq qismi qurilishda foydalaniladi. Qurilish harajatlari tarkibida transport sarf-harajatlarining qiymati 20 - 25 foizni tashkil qiladi. Boshqacha qilib aytganda, qurilishga xalq xo’jaligi tarmoqlarining deyarli barchasi xizmat ko’rsatadi. 22 Qurilishning moddiy - texnik bazasini rivojlantirishda qurilish materiallari sanoati alohida o’rin tutadi. Bu tarmoqdagi korxonalar tsement, ohak, gips, g’isht, shisha, qoplama va issiqlik o’tkazmaydigan materiallar, turli to’ldirmalar ishlab chiqaradi. Kapital qurilishda ayrim turdagi materiallar iste’molining solishtirma ulushi juda kattadir. Masalan, taxminan 80 foiz tsement, deraza oynasi – 50 foiz, yog’och materiallar Yüklə 1,86 Mb. Dostları ilə paylaş:
|