113
g) validatsiya xatoliklardan saqlamaydi, ammo natijalarning to‘laqonligini ta’minlaydi.
"Validatsiya" atamasi, turli xil tasdiklovchi xujjatlar, spetsifikatsiyalar, koidalar va boshka
me’yorlar to‘griligini tekshirish jarayonining keng ma’noda tushuntiradi.
Validatsiya bu davomiy
tadbirdir.
Korxona o‘zi o‘zining ishlab chiqarish tizimini va analitik-nazorat laboratoriyalardagi ishlarini
validatsiya kilishni ma’kul ko‘radi. Bunga sabab ko‘p xollardagi tekshiruvlar natijasida topilgan
nosozliklar, noto‘gri natijalar, sifatsiz mahsulotlar, ba’zi xollarda qonun buzishlar uchun korxona
tomonidan katta miqdorda jarimalarning to‘lanishi va jinoiy ishlarning ochilishidir.
"Kvalifikatsiya" esa validatsiya jarayonining bir kismi bo‘lib, xar doim ma’lum ma’xsulot,
tovar personal (xodim), xizmat va boshkalarga tegishlidir.
"Kvalifikatsiya – tekshirish jarayoni va uskunalarning to‘gri ishlayotgani va kutilgan
natijalarning olinishi haqidagi dalillarni takdim etishdir".
Bu atama ba’zi xollarda "validatsiya" atamasi bilan uygunlashib ketadi.
SHuning uchun bir
narsaning "kvalifikatsiyasi" validatsiya jarayonining bir kismi ekanligiga qaramasdan, bu atamalarning
ma’nosi ko‘p xollarda bir xil deb qabo‘l kilinadi. (slayd)
Validatsiya tadkikotlari chiqarilayotgan mahsulotning sifatini va uning raqobatdoshligini
oshiradi. Bunday tadkikotlar
farmatsevtik kompaniyalar, farm-korxona laboratoriyalari, oziq-ovqat
korxonalarda olib boriladi.
GLP – ishlab chiqarish korxonalarida sifatni ta’minlashga qaratilgan tadbirlar tizimidir.
-
tahlil natijalariga bo‘lgan shaxsiy javobgarlik (laboratoriya mudiri, Study Director)
-
tahlilni amalga oshiruvchi mustakil (laboratoriyalardan tashkari) bo‘limlar, Quality
Assurance Unit)
-
asboblar, dasturiy ta’minot, o‘lchov uslublari va tahlil
natijalari validatsiyasi
-
laboratoriya ishi sifati bo‘yicha ichki audit
-
laboratoriya ish sifati bo‘yicha tashki audit
Validatsiya jarayonidagi rasmiylashtirish tizimining maqsadlari:
-
tahlil ishlarining xar bir boskichini nazorat kilishni ta’minlash;
-
asboblarning tasdiklangan spetsifikatsiyasi doirasidagi ishlashni ta’minlash;
-
barcha nokulay jarayon va ko‘shimchalarni aniqlash va yozish;
-
tahlil ishlarini doimiy bir xilda takrorlanishini ta’minlash;
-
cheklanishlar va oralik nazorat bajarilishini ta’minlash;
-
zaruriy xollarda boskichma-boskich kuzatish imkoniyatini ta’minlash.
Laboratoriyada validatsiya va kvalifikatsiyaning asosiy ob’ektlari
-
tahlil uskunalarning kvalifikatsiyasi;
-
dasturiy ta’minot va kompyuter tizimining validatsiyasi;
-
o‘lchash usullarining validatsiyasi;
-
majmuiy (uskuna+uslublar) analitik tizimning validatsiyasi;
-
tahlil natijalari validatsiyasi;
-
standart (andoza)namunalar va materiallar kvalifikatsiyasi;
-
laboratoriya xodimlari kvalifikatsiyasi;
Analitik asboblar (tahlil uskunalar) quyidagicha klassifikatsiyalanadi:
DQ – dizayn kvalifikatsiyasi
Design Qualification
→ Asboblarni
GLP talablari darajasida
rejalashtirilgan ishlarga mosligining tahlili va
114
rasmiy xulosa.
IQ – installyasiya kvalifikatsiyasi
Installation Qualification
→ Asboblarni o‘rnatish ishlarini GLP talablari
darajasida mosligining tahlili va rasmiy xulosa.
OQ – operatsion kvalifikatsiyasi
Operation Qualification
→ Asboblarni
ishlash imkoniyatini MTX
talablariga mosligining tahlili va rasmiy xulosa.
PQ – ekspluatatsiya kvalifikatsiyasi
Perfomance Qualification
→ Asboblarni ishlatish jarayonini MTX
talablariga mosligining tahlili va rasmiy xulosa.
Masalan YUSSX ning kvalifikatsiyasini ko‘rib chiqaylik:
Qanday maqsadda YUSSX olindi?
DQ – Jixoz validatsiyasi
-
Analitik vazifa bayon etiladi
-
YUSSX uslubi tanlanadi
-
Tanlangan uslub bayon etiladi
-
Tahlil utkaziladigan joy bayon etiladi (SZL, OTK (texnik nazorat bo‘limi))
-
Uskunaga quyiladigan talablar ro‘yxati tuziladi:
1 kunlik tahlillar soni
Miqdoriy tahlil me’yori
Boskichlarni avtomatlashtirish
-
Uskunaga texnik spetsifikatsiya tuziladi:
Gradientli nasos
Avtosampler
Detektor
-
Uskuna ishlab chiqaruvchi korxonaga talablar tuziladi
Sertifikatning ISO-9001 borligi
Sertifikatlangan xizmat ko‘rsatish
Extiyoj kismlarning mavjudligi
Profilaktik xizmat ko‘rsatish
-
Uskuna va ishlab chiqaruvchini tanlash
-
Rasmiylashtirish
Dostları ilə paylaş: