O’zbekiston respublikasi oliy ta’lim fan va innovatsiyalar vazirligi

1.Turizm boshqarmasining tashkil etilishi
Turizm sohasi oxirgi 3O yil ichida ayniqsa, jadal sur’atlarda rivojlandi. Bu vaqt oralig‘ida xalqaro turistlar soni 3,8 marta, bu sohadan keladigan foyda 25 martaga o‘sdi. Hozirgi kunda turizm sohasiga dunyo yalpi mahsulotining 1Ofoizi, xalqaro sarmoyalaming 7 foizi, ish o‘rinlarining har 16-si, dunyo iste’mol xarajatlarining 12 foizi to‘g‘ri kelmoqda. Bugungi kunda turizm - jahon miqyosidagi iqtisodiyotning juda kuchli tarmog‘i boiib, bu sohaga juda ko‘p sonli xodimlar, asosiy vositalar va yirik kapital mablagiar jalb qilingan. Turizm yirik biznes, katta pul va global miqyosdagi jiddiy siyosatdan iborat. Bugungi kunda jamiyatning rivojlanishi bilan sayyoramizning ko‘plab aholisi turizm sohasiga jalb qilinmoqda. 1995-1997-yillar mobaynida sayohat qiluvchilar sonining barqaror o‘sish tendensiyasi yiliga o‘rtacha 4 foizga kuzatilib, 2008-yildan jahondagi moliyaviyiqtisodiy inqiroz sababli bu sohadagi faollikning kamayganligi qayd qilindi. Turizm sohasi ko‘pgina mamlakatlarda shiddat bilan rivojlanayotgan industriyaning ijtimoiy-iqtisodiy tarm ogi hisoblanadi. Butunjahon turizm tashkilotining (BTT) baholashiga ko‘ra, turizm xizmatlari rivojlangan shaharga tashrif buyurgan 10Onafar turist 2Oming AQSH dollar atrofida mablag' sarflaydi, ya’ni har bir turist tomonidan bir kunda shaharga 20OAQSH dollari miqdorida foyda kelishi mumkin. Turizm infratuzilmasi va industriyasi turizmga turdosh boigan bir necha tarmoqlaming ham rivojlanishiga sabab boiadi. Bundan tashqari, turizmning rivojlanishi yana bir katta muammo boigan ishsizlikni, ya’ni bandlik muammosini ham hal qilishga yordam beradi. Statistik maiumotlarga ko‘ra, mamlakatga tashrif buyurgan har 2Onafar turist, 1 ta bevosita turizm sohasida va 2 ta turizmga bogiiq boigan xalq xo‘jaligining boshqa tarmoqlarida yangi ishchi joylarining ochilishiga yordam beradi. Shu bilan birga, mahalliy mintaqalaming rivojlanishiga ham ijobiy ta’sir qilib, jumladan, qishloq xo‘jalik, mahalliy sanoat va milliy hunarmandchiiik mahsulotlarini sotishga yordam beradi.
Turizm ko‘pgina mamlakatlar iqtisodiyotining muhim tarkibiy qismi bo‘lib, u mahalliy aholi bandligini, mehmonxonalami toMdirish, restoran, tomosha tadbirlari, chet el valyutasining kelib tushishini ta’minlaydi. Turizmning ichki iqtisodiy tabiati turist tashrif buyurgan mamlakatda o‘z mablag‘ini albatta sarflab ketishini taqozo etadi. Turizm mahalliy turistik resurslar ekspluatatsiyasiga asoslanadi va buning evaziga shu mintaqa yoki mamlakat foyda olishi kerak boMadi. Hozirgi tushunchalarda qabul qilingan turizm XIX asming oxiriga borib shakllangan boMsa-da, faqat XX asrga kelib u jadai sur’atlarda rivojlandi hamda texnika va texnologiyalaming rivojlanishi, jamiyat munosabatlarining yuksalishi natijasida «XX asr fenomeni» nomini oldi. Hozirgi paytda turizm milliy iqtisodiyotning o‘zaro bogMiq boMgan, maqsadi insonlaming bo‘sh vaqtida dam olishi va sayohat qilishining turli xillariga hamda mavjud boMgan turistik resurslardan samarali tarzda foydalanishga, tobora o‘sib borayotgan ehtiyojlami qondirishga qaratilgan faoliyatni ta’minlovchi korxona va tarmoqlaming majmuini ifodalovchi iqtisodiy kategoriya sifatida ko‘rilmoqda.