O’zbek tili leksikasining boyish manbalari. Sohaga xos o’z va o’zlashgan so’zlar tasnifi Reja: O`zbek tilining boyish manbai

O’zbek tili leksikasining boyish manbalari. Sohaga xos o’z va o’zlashgan so’zlar tasnifi

Reja:

1. O`zbek tilining boyish manbai .

2. O`zbek tilining eskirgan so’zlar o’quv izohli lugʻati.

3. O`zbek tilining izohli lugʻati.

4. O`zbek tilining ma'nodosh so’zlar o’quv lugati.

5. O`zbek tiling orfoepik luğati.

6. O`zbek tilining sòzlar darajaga ishi òquv lugʻati.

7. O`zbek tilining zid ma’noli so’zlar òquv lugʻati.

8. O`zbek tilining soʻz yasalishi òquv lugʻati.

9. O`zbek tilining soʻz tarkibi òquv lugʻati.

O`ZBEK TILINING BOYISH MANBAI

O`zbek tili leksikasi bir qancha manba asosida boyib, rivojlanib boradi. Uni, eng avvalo, ikki katta guruhga ajratish mumkin: 1) ichki imkoniyat; 2) tashqi imkoniyat.

Birinchisi ichki manba, ikkinchisi tashqi manba deyiladi: 1. O`zbek tili lug`at tarkibining birinchi yo`l bilan boyib borish imkoniyati juda keng. Masalan: a) ilgari qo`llanib, keyin iste’moldan chiqib ketgan so`zdan yangi tushunchani ifodalash uchun foydalanish: vazir, hokim, viloyat, shirkat, noib, tuman kabi; b) yasovchi qo`shimcha yordamida yangi so`z yasash: uyali (telefon), omonatchi, pudratchi, bojxona, auditchi (auditor), dizaynchi (dizayner) va boshqa; d) shevaga xos so`zni faollashtirish: mengzamoq (Xorazm) «o`xshatmoq», «tenglashtirmoq», «qiyoslamoq» ma’nosida. 2. O`zbek tili lug`at tarkibi tashqi manba asosida ham boyib bormoqda. Dunyoda ichki imkoniyati asosidagina rivojlanadigan til yo`q. Faqat ma’lum zarurat tufayli yangi tushunchani tilimizning ichki imkoniyati asosida ifodalab bo`lmagandagina tashqi manbaga murojaat qilish foydali. Mahmud Koshg`ariy, Alisher Navoiy ham shunga da’vat qilgan. Keyingi davrda tilimizga Yevropa tillaridan bir qancha so`z yangi tushuncha bilan birgalikda kirib keldi. Masalan: monitoring, diler, skaner kabi. Buning hammasi o`zbek tili leksik imkoniyatini kengaytirib, boyitmoqda.