Xorazmiy shunday deydi: Imom Mavat etdi.
Bu asarni yozishda ortasidagi muammo- larda hisoblash ishini osonlashtirishga yordam
beradigan, ayniqsa meros taqsim qilishda, bitim tuzishda, savdo ishlarida,
yer oxshash boshqa hisoblashlarda qolishini
maqsad qildim deb yozgan. Xorazmiy yozgan , , - , kabi asarlarida arfmetik, algebraik va geometrik materiallarni sistemalashtirdi. Qisqasi Xorazmiy Bobil, Yunon, Hind, Misr matematiklari qoldirgan boy merosni chuqur organdilar. Sharq
ilm-fani siymolaridanyana biri bu Umar Hayyomdir. Umar Hayyom-
Grganib, uning taraqqiyotiga muhim hissa qorinishga ajratdi, uchinchi darajali tenglamalarni yechish haqida
fikir yuritdi. Uchinchi darajali tenglamalarni 14 sinfga ajratib, ularni yechish
usullarini, yechimlarining chegarasini, musbat yechimlar sonini aniqlash
kabi masalalarni hal qildi. MUHOKAMA Hayyom ikki had yigrsatkich uchun tadbiq qilish mumkinligini, irratsional sonlarning boshqa
sonlar bilan teng huquqli ekanligini, geometriyani algebra bilan boglib kiritdi.
U Nyuton binomini bilardi, chunki uning asarlarida binomial
koeffitsientlarni hisoblashga doir misollar uchraydi. Hayyom, parallel tori chiziqlar nazaryasini otardi va unga kalendar tuzishni topshirdi. Uning
tuzgan kalendari (1079) amalda qolsa ham, yevropada
undan 500 yil keyinroq qabul qilingan va hozirgi kungacha amalda
qolgan. Shuni unitmaslik kerakki matematika fanida intuitsiyaning roli nihoyatda katta.
Shunday olimlar borki, ular amalyot, fan qollar bilan borish lozimligini, har bir yolishi mumkinligini oldindan kolgan olimlardan yana biri bu mashhur hind
matematigi Sirinivasa Ramanujan (1887-1920). U tugziga xos fikirlash sohibi, chuqur ilmiy intuitsiyaga ega ajoyib matematik edi. NATIJA Ramanujan, aytish mumkinki, matematikani mustaqil egalladi. Uning topgan formulalari haqiqiy sanlib, kishiga
zavq bag Ramanujan taniqli ingliz matematigi Xardi bilan aloqa boglib Angilya fanlar akademyasiga saylanadi. Kembrdj universitetining professori boqib yurgan yillaridayoq ajoyib formulalarni topgan.
Dostları ilə paylaş: |
