q i z i q i s h n i n g t a s h q i ifodasi s h a x s n i n g o ‘ziga o ‘zi b a l i o
b e r is h , o ' z i n i o ‘zi tahlil q i l is h f a o l i y a t l a r i d a n a m o y o n
b o ’ladi. B a rq a ro r qiziqish t o ‘g ‘risid a m u l o h a z a y u r i t i l g a n d a ,
u n i n g b o s h q a tark ib iy q is m v a q i r r a la r i n i hisobga o l i s h
lo zim , c h u n k i bu narsa k o ‘p j i h a t d a n sh a x sn in g i r o d a v i y
sifatlari, x a r a k te rin in g v az m in lig i b i l a n b o g ‘liq.
Q i z i q i s h n in g barqarorligi u n i n g j a d a l ta rz d a n a m o y o n
b o 'l i s h i h a m d a u z o q d a v o m e t i s h i b i l a n i f o d a l a n a d i .
S h a x s n in g z a ru riy eh tiyojlarini y u k s a k d a r a ja d a aks e t t i -
r a d i g a n , s h u n i n g d e k , u n i n g p s i x o l o g i k t u z i l is h ig a x o s
xislatlarga a y la n ib b o ra d ig a n q i z i q i s h la r i b a r q a r o r q i z i q i s h
d eyiladi. B a r q a r o r qiziqish q o b i l i y a tn i n g b ir k o 'r i n i s h i g a
o 'x s h a s h b o l i b , m aqsadga y o ‘n a lg a n lig i bilan h a m m u h i m
in d iv id u a l, h a m ijtimoiy a h a m i y a t g a egadir.
Q i z i q i s h la r n in g b a ’zi h o l a t l a r d a b c q a r o r b o ‘lishligi i n -
s o n l a r n i n g y o sh , jin s, tip o lo g ik x u s u s iy a tig a h a m b o g l Iiq -
dir. B u n d a y toifadagi kishilarda q i z iq is h la r g 'o y a td a eh tiro s li
k c c h a d i, b iro q u qisqa m u d d a tli b o l i s h i m u m k in . M a s a l a n ,
b ir v a q t n i n g o kz id a u l a r b i r n e c h t a fa n la rg a , ta b ia t h o d i s a -
lariga q iz iq a d ila r, b arc h a n a r s a g a ish tiy o q b ilan y o n d a s h i b ,
m u a m m o n i n g m o h iy atig a c h u q u r kirib b o r m a y , b o s h q a
h o la tla r b ila n m a s h g ‘ul b o 'lib k e t a d i l a r . B u n d a y xususiy atli
sh a x sla r m a s h g ‘ulotIarga q a n c h a l i k t e z kirishgan boM salar,
qiz iqishla ri s h u n c h a li k tez s o kn a d i . Q iz iq is h la r sa lo h iy a tli
voyiiga y e t g a n y o s h la rn in g o ‘z i s t e 'd o d l a r i n i m a q s a d g a
y o ‘n a ltirg a n ta rz d a am alga o s h i s h i n i t a ’m inlaydi.
Shaxsdagi qiziqishlarni rivojlantirish va b arqarorlashtirish
u c h u n u l a r n i n g negizini ta s h k i l e t a d i g a n fa oliyat b i l a n
m a s h g ‘ul b o l i s h g a , m aqsadga m u v o flq shug'u llanishga m a y l
uyg‘o tis h g a p uxta zam in h o z i r la s h z a ru r, toki q iz i q is h la r
motiv, ehtiyoj, e ’tiqod funksiyasini bajarishga aylansin.
S h u n d a y qilib, q i z i q i s h l a r — s h a x s faoliyati a s o s l a r i -
n i n g t a n h o y o ‘na!ishi b o ‘l m a s a - d a , a m m o u n i n g e n g
m u h i m j i h a t i hisoblanadi.
Psixologiya f a n in m g s o 'n g g i m a ’lu m o tla r ig a a s o s l a n g a n
h o ld a q iz iq is h n i b ir n e c h a d a r a j a l a r g a ajratish m u m k i n :
a) s i n c h k o v l i k ; b) q i z i q u v c h a n l i k ; d ) b i l is h g a q i z i q i s h ;
e) t u r g ‘u n y oki kasbiy q iziqish.
S in ch k o v lik
q i z i q i s h n i n g
www.ziyouz.com kutubxonasi
b iro r narsaga k u c h li in tilis h d a n ib o rat q isq a m u d d a t li turi
yoki darajasidir.
Q iziquvchanlik shaxsning
voqelikdagi narsa
va h o d isa la rg a , u l a r n i bilishga faol m u n o s a b a t i d a n iborat
d a r a j a s i d i r .
B ilish g a qiziq ish
a n g l a s h i l g a n d a r a j a d a g i ,
m a q s a d g a m u v o f i q l a s h g a n , jism o n iy va a q liy fa o liyatning
y angi q irra la rin i e g a ll a s h g a y o 'n a ltirilg a n tu rid ir.
Turg'un
qiziqish
s h a x s n in g k a s b i y k o ‘nikm alar, m a l a k a va b ilim lar-
ni egallashga y o ‘n a l t i r i l g a n , kasbiy ta y y o rg a rlik darajasi b i
lan uy g ‘u n l a s h g a n , m a q s a d g a erishish yoMida faollik k o ‘r-
s atuvchi tu rid ir.
S haxslar ixtiy o rig a p ik to g ram m a, a n a g r a m m a va turli
xususiyatli testlarn i h a v o l a qilish u lard a q iziq ish n in g ichki
m c x a n iz m la rin i k e ltirib chiqaradi. Bu n arsa, o ‘z navbatida,
u l a r d a o ‘z q i z i q i s h i n i o ‘zi b o s h q a r i s h k o ‘n i k m a s i n i
s h ak llantiradi, h a r q a n d a y q o ‘zg'aiuvchiga ja v o b b erishdan
iborat stcre o tip hosil b o i a d i .
Q iziq ish n in g b u t u r i va uning yuqori bo sq ich i shaxsning
voqelikdagi ichki b o g l a n i s h l a m i , m unosabatlarni bilib olishga
yo'llaydi h a m d a r u h i y t o ‘siq va qiyinchiliklarni yengadigan,
m u v a ffa q iy a tsiz lik la rd a n c h o 'c h im a y d ig a n , q a t ’iy, intiluv-
c h a n , to l iq m a s li k k a b i o kziga xos x u su siy a tla rin i s h a k l-
lantirishga y o r d a m b e r a d i . Qiziqishning y u q o r i d a tilga olib
o 't ilg a n turlari o d a m l a r d a o'z ini o ‘zi b o s h q a r is h , shaxsiy
qiziqishini idora q ilis h , o ‘ziga o ‘zi b u v m q b cra olish, o ‘zini
qoMga ola bilish, o ‘z in i o ‘zi takom illashtirish singari shaxs
xususiyatlarini sh a k lla n tiris h d a y o rd a m beradi.
S h axsn in g ustanovkasi yoki anglanm agan
mayllari
P sixologiva f a n i d a x u lq -a tv o r va faoliyatga q aratilg a n
a n g l a n m a g a n m a y l l a r o ra sid a m u a y y a n d a r a j a d a ta d q iq
c tilg a n i u s t a n o v k a ( k o ' r s a t m a b e r is h , y o ‘l - y o ‘riq k o ‘r-
satish) m u a m m o s i h i s o b la n a d i. U sh b u u m u r n i y psixologik
m asala g ru z in p six o lo g i D . N .U z n a d z e va u n i n g shogirdlari
t o m o n i d a n k e n g k o l a m d a o'rganilgan.
U s ta n o v k a
sei
i n g l iz c h a sol7. b o klib.
u ko'rsatm a berish,
anglanm agan m a v lla r, y o 'l- y o ‘riq k o ‘rsatish
m a 'n o l a r i d a
www.ziyouz.com kutubxonasi
Dostları ilə paylaş: |