TÜRK
İ
YE'DE ÇA
Ğ
DA
Ş
LA
Ş
MA
Temperley, Harold 573
Teokratik devlet 537-539
Tepedelenli Ali Paşa bkz. Ali Paşa (Tepedelenli)
Terbiye ferıni 453, 456
Tercüman-ı ahvâl (gazete) 277
Tercümanlık (diplomatik ilişkiler) 148, 199,
258 Tercüme Odası 199, 233, 234,
236, 269 n:
5,370 Tersane 82, 83, 94, 107, 207,
331, 332,
345 Teşkilâtı Esâsiye Kanunu 481,
486, 492,
494, 497, 499, 501, 503, 508-510, 514,
523
Teslis 51,52. 69 n: 24 Teşrih bkz. Otopsi
Tevfik Paşa (Sadrazam) 504 Tevfık Fikret
381, 384, 385, 388 n: 33, 404,
431, 454,455,541, 565, 571 Tevhid-i
e/kâr (gazete) 549 Tevhid-i Tedrisat
Kanunu 533 Tevsi-i mezuniyet 312, 398,
466 Thibaut, Anton 225 Thouvenel,
Edouard Antoine 245 Tıbbiye 179, 181,
183-185, 187, 189, 195,
208 n: 13-16, 217, 231, 232, 234, 236,
238, 250 n: 35, 254, 259, 267, 303 n:
26, 367, 379, 424 n: 3, 560, 561, 574
Tıbbiye ceridesi (gazete) 234 Tıbbiye Nâzın
234 Tıphâne-i âmire 185 Tıp Okulu 185-
187, 232, 391 Ticaret Bakanlığı 222 Ticaret
burjuvazisi 46, 152 Ticaret Meclisi 222
Ticaret Muhakeme Kanunu 222 Tımar 36,
38, 44, 64, 72 n: 46, 74, 81, 89
n= 17, 103-108, 113-117, 128 n: 15,
131 n: 37, 132 n: 41, 149 el-Tokadî
bkz. Mustafa Sabri Tokgöz, Ahmet İhsan
349, 386 n: 8-10, 555,
573
Topal Osman Paşa bkz. Osman Paşa (Topal)
Toplum Sözleşmesi, Jean-Jacques Rousseau
394
Toplumsal sözleşme 32, 292, 293, 298
Tott, François, baron de 72 n: 48, 82-84, 89
n: 19, 90 n: 29, 264, 569, 573
Toynbee, Arnold J. 71 n: 38, 151, 152, 165
n: 19-20-21, 234, 386 n: 1, 512, 517 n:
6, 519 n: 36-41, 520 n: 43, 573
Tököly, lmre 50
Turancılık 419, 427 n: 20, 492
Trikupis, Nikolaos
Trotsky, Lev 467
Truguet, Laurent, chevalier de 83
Tulumbacılar 117,
Tutucu güç 23
La Turquie (gazete) 128, 211 n: 49, 249 n:
6-9, 277, 301 n: 3, 302 n: 9, 304 n= 29,
426 n: 10, 565, 567, 570, 575
Tüccar 81, 85, 89 n: 14, 102, 114, 117,
118, 128 n: 16, 149, 152, 199, 200,
201,227, 269 m 5, 465, 478
Tütün 44, 103, 117,445
Türk (gazete) 59, 387 n: 21, 399, 401
Türk ulusçuluğu 399, 405-409, 423, 436-
439, 465, 563
Türk yurdu (dergi) 305 n: 33, 270 n-. 15,
419, 425 n: 3, 426n: 18, 437, 440, 446,
468, 469 n: 15-16-17, 471 n: 57-62,
553 n: 2-20-22, 556, 557, 561, 562,
568
Türkçülük 285, 387 n: 51, 401, 411, 422,
468
Türkiye Büyük Millet Meclisi 481, 517 n: 11,
573
Türkiye İşçi Partisi 499
Türkiye'nin can daman, Parvus 387 n: 22,
467, 471 n: 58, 563
Türklük 225, 244, 247-250 n: 36, 271, 283,
3 04 n :3 0, 33 7 n : 1 0387, 393, 4 01,
412, 424 n: 1, 436, 437, 438, 469 n: 9-
12-15-16, 556, 560, 562, 565, 570
Tüzel Hukuku
Ulemâ 27, 32, 39, 57, 58, 61-63, 70 n: 34,
72 n: 48, 73, 76, 78, 82, 91, 92, 94,
96. 101-103, 111, 115-118, 131 n: 37,
596
D
İ
Z
İ
N
134, 135, 137-140, 147, 148, 156,
160-163, 164 n: 12, 170, 171, 175-
188, 182 n: a, 196, 198, 204, 205,
215,2 1 7 , 219,224,231,235, 238-
242, 245, 256, 257, 265, 273, 275,
294, 315, 317, 318,321-324, 326,
328, 337 n: 12, 345-347, 353, 355,
356, 375, 413, 420, 432,434,440,
442, 443,448-450, 495, 499, 504-
507,510,513,514,543-545
Ulufe harcamaları 112
Ulufe sahipliği 117
'
Ulufe tezkeresi 78,117
Ulûm-ı edebiyye 183
Ulûm-ı iktisadiye ve içtimaiye mecmuası
Abb
Ulus kavramı 291
Ulusal Ant bkz. Misak-ı Milli
Ulusal bağımsızlık akımı 151, 285
Ulusal ordu 191,488
Ulusçuluk akımı 155,229,448
Ulusçuluk sorunu 435
Uluslaşma 147, 148, 155, 176, 228, 229,
246, 254, 309, 410, 424, 437, 479, 495
Ulü'1-emr 135
Umma bkz. Ümmet
Unitarius inancı 52, 69 n: 24
UrabiPaşa 362
Urdu dili 255, 359
Urquhart, David 200, 280
Usûlü'l-hikemjinizâmi'l-ümem, İbrahim
Müteferrika 563
Usûl-i meşveret hakkında mektuplar 289,
291
Uytenbogaert 150
Üç tarz-ı siyaset, Akçuraoğlu Yusuf 295 n:
a, 401,409, 556
Ümmet 148, 204, 226, 267, 293, 295, 297,
298, 299, 318, 320, 324, 327, 350,
351, 399, 404, 408, 415, 423, 427 n:
21, 430, 432, 438, 442, 455, 465, 495,
506, 507,513,528, 529, 556
Ümmetçilik 413, 438
Üniforma 55, 98, 125, 161, 193, 195, 197,
198,210 Üretim 61, 62, 74, 77, 79,
88 n: 9, 105,
115, 141 Üss-ü zafer, Esat Efendi
132 n: 47, 159,
160, 162,200,560
Ütopyacı bireycilik 380, 385
Vahan Efendi 322
Vahdettin bkz. Mehmet VI
Vakıf işleri 177
Vak'a-i Hayriye 160,163
Vambery, Arminius 273, 285, 301 n: 5, 302
n: 9, 304 n: 32, 305 n: 33, 407, 557,
574
Vankulu (sözlük) 62, 370 n
:
31 Vasıf Efendi
62 Vatan (kavram) 55, 217, 227, 249 n:
7,
2 6 2 , 2 6 3 , 3 0 5 , 3 1 0 , 3 5 0 , 3 8 6 , 4 0 3 ,
404, 425 n: 7, 500, 515, 518, 564, 565
Vauban, Sébastien Le Prestre, marquis de 69
n: 25, 88 n: 3, 96, 126 n
:
4, 132 n: 44,
562, 574
Vehhabilik 110, 122, 131 n: 33, 146, 512
Vekayi-i tıbbiye 259 Velestinlis, Rigas
("Fereos") 155,158,165 n:
31
Venelin 154 Vergerınes, Charles Gravier,
comte de 82, 89
n: 16
Vergi bağışıklığı 98, 152
Verninac 121
Vesüetü't-tıbaa, muhtıra, İbrahim Müteferri
ka 57, 70n:32
Vlahov Efendi 468, 471 n: 59
Volksgeist 225
Volney, Constantin François Chasseboeuf,
comte de 85, 86, 90 n: 30, 264, 266,
268, 270 n: 12, 297, 298, 307 n: 46,
575 Voltaire (Fançois Marie Arouet)
70, n: 28,
84, 158, 212 n: 60, 233, 266-268, 269
597
TÜRK
İ
YE'DE ÇA
Ğ
DA
Ş
LA
Ş
MA
Voyvoda 62, 109, 158 n: 16, 131 n
:
31-38,
149, 156
Wanda 273, 274, 301 n: 3, 302 n: 7, 575
Watson, W. ]. 62, 71 n: 39-43, 575 Weber,
Max 30, 443, 462,463 Wilhelm, David le
Leur de. 150 Wilson, Woodrow 408, 475-
479, 483, 484,
517 n: 2-3, 566
Wilson Doktrini 480-483
Wirth, Joseph 490
Yabancı dil öğrenimi 96, 531
Yağmacılık 76
Yahya Efendi 199,336
Yakupzade Münir Efendi, bkz. Münir Efendi
(Yakupzade) Yalçın, Hüseyin Cahit 40
n: 6, 388 n: 35,
477 n: a, 556, 558, 563, 575 Yaltkaya,
M. Şerefeddin 250 n: 29,450, 575 Yangın
söndürme 117 Yararlı İşler Meclisi 174,
179-183,420 Yararlı İşler Meclisi Raporu
181, 230 Yargılama organı 214,289,371
Yasama organı 216, 219, 221, 416
Yasincizade bkz. Abdülvehfıab Efendi (Yα-
sintizade Seyyit) Yazıksız, Necip Âsim
251, 549, 553, 568,
575
Yed-i vahit 114 Yemin (mahkemelerde
Hıristiyanlar) 140,
158, 217, 228, 245, 249 n: 9, 334, 494,
518 n: 18
Yeni felsefe mecmuası 421
Yeni Hayat 419,421,422
Yeni Mektep 454
Yeni Osmanlılar 90 n
:
30, 170, 251 n: 44,
263, 266, 268, 269 n: 4-11, 277, 281-
296, 302 n: 9-11, 303 n: 26-27, 304 n:
30-31, 305 n: 33-34, 306 n: 35-37-40,
310, 311, 318, 325, 327, 335, 341, 344,
350, 351, 353-359, 366-370, 386 n: 3,
389, 390, 394, 395, 399, 400, 405, 430,
433, 434, 408, 485, 497, 514, 540 ,560
Yeniçeri ayaklanması 42, 53, 63, 102, 116,
131 n:32, 143
Yeniçeri Bektaşi olayları 155
Yeniçeri kahveleri 114
Yeniçeri Ocağı 65, 93, 694, 100, 119, 135,
143, 157, 159
Yeniçeri Ortalan 125
Yeniçeri Örgütü 33, 47, 74, 78, 88 n: 1, 117,
136, 157
Yeniçeri taraftarlığı 157
Yeniçeriliğin kaldırılışı 78, 94, 116, 143,
156, 160, 184, 185
Yeniçeriliğin kaldırılması eğilimi
Yeşil Ordu 488-492, 518 n: 14
Yirmi Sekiz Çelebi Mehmet Efendi bkz. Meh-
met Efendi (Yirmi Sekiz Çelebi)
Young bkz. Jeune
Yönetici tabaka 43, 44, 79, 88, 94, 117,
148, 149, 202
Yunan ulusal bilinci 154
Yurtseverlik kavramı 111
Yusuf Paşa (Genç) 145
Yusuf Paşa (Koca) 91, 93, 95, 98,161
Yusuf Kamil Paşa 267
Yüksek Şûra 214, 217, 223
Yünlü sanayii 207
Yürütme gücü yetkisi 214, 371
Zahire kaçakçılığı 114
Zahire ticareti 114
Zanaatkar 47, 164 n: 12, 180
Zeamet 81,98, 103-108, 111-113, 128 n:
15, 132 n: 41 Zimmi 175 Zendeka
olaylan 158 Ziya Gök Alp Bkz. Gökalp, Ziya
Ziya Paşa 268, 270 n: 13, 282, 296, 572
ZühtüPaşa 378 Zvi, Sabbatay 59, 71 n: 37
598
TÜRK
İ
YE'DE ÇA
Ğ
DA
Ş
LA
Ş
MA
Voyvoda 62, 109, 158 n: 16, 131 ti: 31-38,
149, 156
Wanda 273, 274, 301 n: 3, 302 n: 7, 575
Watson, W. J. 62, 71 n: 39-43, 575 Weber,
Max 30, 443, 462, 463 Wilhelm, David le
Leur de. 150 Wilson, Woodrow 408, 475-
479, 483, 484,
517 n: 2-3, 566
Wilson Doktrini 480-483
Wirth, Joseph 490
Yabancı dil öğrenimi 96, 531
Yağmacılık 76
Yahya Efendi 199,336
Yakupzade Münir Efendi, bkz. Münir Efendi
(Yakupzade) Yalçın, Hüseyin Cahit 40
n: 6, 388 n: 35,
477 n: a, 556, 558, 563, 575 Yaltkaya,
M. Şerefeddin 250 n: 29,450, 575 Yangın
söndürme 117 Yararlı İşler Meclisi 174,
179-183,420 Yararlı İşler Meclisi Raporu
181, 230 Yargılama organı 214,289,371
Yasama organı 216, 219, 221, 416
Yasincizade bkz. Abdülvehhab Efendi (Yα-
sincizade Seyyit) Yazıksız, Necip Âsim
251, 549, 553, 568,
575
Yed-i vahit 114 Yemin (mahkemelerde
Hıristiyanlar) 140,
158, 217, 228, 245, 249 n: 9, 334, 494,
518 n: 18
Yeni felsefe mecmuası 421
Yeni Hayat 419,421,422
Yeni Mektep 454
Yeni Osmanlılar 90 n: 30, 170, 251 n: 44,
263, 266, 268, 269 n: 4-11, 277, 281-
296, 302 n: 9-11, 303 n: 26-27, 304 n:
30-31, 305 n: 33-34, 306 n: 35-37-40,
310, 311, 318, 325, 327, 335, 341, 344,
350, 351, 353-359, 366-370, 386 n: 3,
389, 390, 394, 395, 399, 400, 405, 430,
433, 434, 408, 485, 497, 514, 540 ,560
Yeniçeri ayaklanması 42, 53, 63, 102, 116,
131 n:32, 143
Yeniçeri Bektaşi olayları 155
Yeniçeri kahveleri 114
Yeniçeri Ocağı 65, 93, 694, 100, 119, 135,
143, 157, 159
Yeniçeri Ortalan 125
Yeniçeri örgütü 33, 47, 74, 78, 88 n: 1, 117,
136, 157
Yeniçeri taraftarlığı 157
Yeniçeriliğin kaldırılışı 78, 94, 116, 143,
156, 160, 184, 185
Yeniçeriliğin kaldırılması eğilimi
Yeşil Ordu 488-492, 518 n
:
14
Yirmi Sekiz Çelebi Mehmet Efendi bkz. Meh-
met Efendi (Yirmi Sekiz Çelebi)
Young bkz. Jeune
Yönetici tabaka 43, 44, 79, 88, 94, 117,
148, 149, 202
Yunan ulusal bilinci 154
Yurtseverlik kavramı 111
Yusuf Paşa (Genç) 145
Yusuf Paşa (Koca) 91, 93, 95, 98,161
Yusuf Kamil Paşa 267
YüksekŞûra 214,217,223
Yünlü sanayii 207
Yürütme gücü yetkisi 214, 371
Zahire kaçakçılığı 114
Zahire ticareti 114
Zanaatkar 47, 164 n: 12, 180
Zeamet 81,98, 103-108, 111-113, 128 n=
15, 132 n: 41
Zimmi 175
Zendeka olaylan 158
Ziya Gök Alp Bkz. Gökalp, Ziya Ziya Paşa
268, 270 n: 13, 282, 296, 572 ZühtüPaşa
378 Zvi, Sabbatay 59, 71 n: 37
598
TÜRKİYE'DE ÇAĞDAŞLAŞMA
Niyazi Berkes (21 Ekim 1908-18 Aralık 1988) Lefkoşe'de başladığı or-
taöğrenimini 1928'de İstanbul Erkek Lisesi'nde tamamladı. 1931'de is-
tanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü'nü bitirdi. 1935'te
aynı fakültede sosyoloji asistanı oldu. Aynı yıl ABD'ye giderek 1939'a
değin Chicago Üniversitesinde toplumbilim üzerine çalışmalar yaptı. An-
kara Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'nde sosyoloji doçenti olduktan sonra
195O'de ikinci kez yurtdışına çıktı. 1952'de Kanada'da McGill Üniversi-
tesi'nde öğretim üyeliği yaptı, aynı üniversitede profesör oldu.
Türkiye'nin tarihsel ve toplumsal evrimiyle ilgili çalışmalarıyla tanınan
Niyazi Berkes, 1975'te emekli olup İngiltere'ye yerleşti. Berkes,
kuramsal toplumbilim üzerine görüş ve düşüncelerini yansıtan
çalışmalarının yanı sıra Türkiye'nin Osmanlı Dönemi'nden günümüze
değin geçirdiği değişimleri inceleyen araştırmalar yaptı. Bir alan çalışması
Olan Bazı Ankara Köyleri Üzerine Bir Araştırma ( 1942), Türkiye'de toplum-
bilim alanında yayımlanan ilk monografilerden biridir. Berkes'in
1940'lardan başlayarak çeşitli gazete ve dergilerde yayımlanan
toplumbilim ve felsefe konulu birçok makalesi Felsefe ve Toplumbilim Yazı-
lan (1985) adlı kitabında toplandı.
Başlıca Yapıtları: Türkiye'de Çağdaşlaşma (1973); ıoo Soruda Türkiye İk-
tisat Tarihi (1969-70, 2 cilt); Arap Dünyasında İslamiyet, Milliyetçilik ve
Sosyalizm (1969); Asya Mektupları (1976), Siyasi Partiler (1946); 200 Yıl-
dır Neden Bocalıyoruz ( 1964) ; Batıcılık, Ulusçuluk ve Toplumsal Devrimler
(1965); Türk Düşününde Batı Sorunu (1975); Atatürk ve Devrimleri
(1982); Teokrasi ve Laiklik (1984).
Dostları ilə paylaş: |