Nazorat savollari

1.-rasm.
Konstruktsiya sifati. 
1-rasmda konstruktsiya sifatining uning bahosi va tannarxiga bog’liqligi 
ko’rsatilgan. Grafikning tannarx va baho egri chiziqlarining kesishuv nuqtalari Q
1
va Q
2
bilan ajratilgan qismi rentabellikni ifodalaydi. Baho va tannarx egri chiziqlari orasidagi 
eng katta masofani belgilovchi Q
0 
nuqtasi eng yuqori foydani ta’minlovchi konstruktsiya 
sifatini ifodalaydi. 
Raqobatlashuvchi mahsulotlar mavjud bo’lgan sharoitda korxona mahsulotini 
realizatsiya qilishda iqtisodiy strategiya va taktikaning turli variantlaridan eng muqbilini 
tanlashi kerak. Bunda sarf-harajatlar ortiqroq bo’lsada yuqori sifatni ta’minlovchi Q
3
konstruktsiya sifatida yoki tannarxning pasaytirilishiga asoslangan Q
4
konstruktsiya 
sifatida to’xtash mumkin. 
Odatda, ishlab chiqarishdagi sarf-harajatlarning umumiy miqdori asosiy ishlab 
chiqarish sarf-harajatlari hamda nazoratga va yaroqsiz, defekt mahsulotlarni ishlab 
chiqarishga ketgan harajatlardan iborat bo’ladi. Nazorat qanchalik aniq, asosli o’tkazilsa, 
defekt mahsulotlar ishlab chiqarish hisobiga yo’qotishlar shunchalik qisqaradi, nazorat 
sarf-harajatlari ortadi. 
2 -rasm. Boshqaruv tsikli. 
Yuqorida aytilganlardan shuni xulosa qilish mumkinki, texnikaviy nazoratni 
amalga oshirish bilan bir qatorda sifatni boshqarishning boshqa uslublarini ham yoddan 
chiqarmaslik kerak. Boshqaruv o’zi nima? Boshqaruv - korxona sharoitida aylanma 
tsiklda amalga oshuvchi “rejalashtirish-amalga oshirish-nazorat-boshqaruv” 
jarayonlarining yig’indisidir. 2-rasmda boshqaruv tsikli keltirilgan. 
Boshqacha aytganda boshqaruvning bu tsikli korxonada sifatni boshqarishning asosi 
hisoblanadi. 
Rejalashtirish funktsiyasi loyihalashtirish bosqichida korxona rahbariyati tomonidan 
bozordagi talab-taklifni, kapital sarf-harajatlarining samaradorlik koeffitsentini, 
korxonaning texnik darajasini, nazoratning samaradorligini hisobga olgan holda amalga 
oshirilib, mahsulotning sifati darajasini aniqlashni nazarda tutadi. 
Boshqaruv 
ta’siri 
Rejalashtirish 
nazorat
Amalga 
oshirish
ошириш

---

36