Ankara Üniv Vet Fak Derg, 52, 2005
77
Ankara Üniv Vet Fak Derg, 52, 77-83, 2005
Atlarda biceps brachii kası ve tendosunun ultrasonografik
değerlendirmesi*
Mustafa Doğa TEMİZSOYLU
Akdeniz Üniversitesi Veteriner Fakültesi Cerrahi Anabilim Dalı, 15100, Burdur.
Özet:
Çalışmada atlarda omuz ekleminin önemli ekstensoru olan biceps brachii kası ve tendosunun normal ve anormal
ultrasonografik görüntülerinin ortaya konulması ve değişik kesitsel ölçüm değerlerinin istatistiksel olarak değerlendirilmesi amaçlan-
dı. Çalışma materyalini 107 at oluşturdu. Atlar 4 farklı yaş grubunda sınıflandırıldı. Her atın sağ ve sol biceps brachii kası ve
tendosunun transversal ve sagittal ultrasonografik görüntüleri, 5.0 ve 7.5-8.0 MHz’lik lineer problar kullanılarak elde edildi.
Transversal taramalarda, m. biceps brachii tendosunun tuberkulum supraglenoidale’den hiperekoik yassı bir yapıda çıktığı (A bölge-
si) ve intertüberküler oluk düzeyine kadar (B bölgesi) tendonun iki parçalı ve homojen hiperekoik bir yapıda seyrettiği görüldü.
İntertüberküler oluk düzeyinde (C bölgesi) tendonun lateral, intermedier ve medial loblardan oluştuğu ve bu lobların ortalama sagittal
ölçümlerinin sırasıyla 21.4 mm, 11.18 mm ve 16.4 mm olduğu belirlendi. M. biceps brachii tendosu’nun “C” bölgesinde yapılan
ölçüm değerleri ortalamalarında hayvanların sağ ve sol omuzları arasındaki farkın istatistiksel olarak önemsiz olduğu (p
>0.05); ancak
yaş gruplarına göre yapılan istatistiksel değerlendirmelerde ortaya çıkan farklılıkların önemli olduğu belirlendi (p
<0.05). Sagittal
düzlem ultrasonografisinde tendonun “A” ve “B” bölgelerinde uniform ekoik yapıda olduğu ve humerusun intermedier tüberkülü
sırtının kemik yüzeyini temsil eden hiperekoik çizgi üzerine sagittal olarak kıvrıldığı görüldü. “C” bölgesinde ise tendo’nun biceps
brachii kasının hipoekoik musküler kısmına karıştığı belirlendi. Sonuç olarak ultrasonografinin atlarda biceps brachii kası ve
tendosunun değerlendirilmesinde kolaylıkla uygulanabileceği ve elde edilen görüntülerin kesitsel, kalitatif ve kantitatif değerlendi-
rilmede yararlı olabileceği kanısına varıldı.
Anahtar sözcükler: At, m. biceps brachii, ultrasonografi.
Ultrasonographic evaluation of biceps brachii muscle and bicipital tendon in horses
Summary:
The objectives of the study were to determine the normal and abnormal ultrasonographic images of biceps brachii
muscle and bicipital tendon, which is the major extensor of scapulohumeral joint, and to statistically evaluate the sectional measure-
ments of bicipital tendon. One hundred seven horses were included in the study and they were divided into four age groups. Trans-
versal and sagittal ultrasonographic images of the right and left biceps brachii muscles and bicipital tendons were obtained from each
horse using 5.0 and 7.5-8.0 MHz linear transducers. Transversal images of bicipital tendon revealed that the tendon originated from
the supraglenoid tubercle of the scapula (zone A) as a hiperechoic convex structure, and continued as a homogeneously echogenic
biportioned texture till the level of intertubercular sulcus (zone B). At the point of intertubercular groove (zone C), it was determined
that the tendon composed of lateral, intermediate and medial lobes and the sagittal measurements of these lobes were 21.4 mm, 11.18
mm and 16.4 mm, respectively. There was no significant difference in the mean measurements of right and left bicipital tendon areas
in zone C (p
>0.05); but significant differences were determined according to age groups (p<0.05). The sagittal ultrasonographic
images showed that bicipital tendon appeared as a uniform echoic texture in zone A and B and curved sagittally over the hyperechoic
line that represents bony interface of convex humeral intermediate ridge. In zone C, it was determined that the tendon had an echoic
pattern and entered into the hypoechoic muscular portion of the biceps brachii muscle. It was concluded that ultrasonography may be
used for evaluating biceps brachii muscle and bicipital tendon of horses and ultrasonographic images may be beneficial for dimen-
sional, qualitative and quantitative assessments.
Key words: Biceps brachii muscle, horse, ultrasonography.
Giriş
Atlarda omuz bölgesi (regio scapulohumerale)
omuz eklemi (art. scapulohumerale), bu eklemi çevrele-
yen tendo, ligament, bursa ve kas grupları tarafından
oluşturulur. Omuz eklemi kranialden biceps brachii kası
ve tendosu, bursa bicipitalis, m. supraspinatus,
m.subclavinus ve m. brachiocephalicus; lateralden m.
infraspinatus, m. teres minor ve m. deltoideus; medialden
* Bu makale “Atlarda omuz bölgesinin ultrasonografik değerlendirmesi” (Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ocak-
2001) adlı tez çalışmasının bir bölümünden derlenmiştir.
Mustafa Doğa Temizsoylu
78
m. subscapularis; kaudalden de m. triceps brachii’nin
kaput longumu ve kaput laterale’si tarafından kuşatılır
(6,13). M. biceps brachii skapulanın tuberculum
supraglenoidalesinden (TSG) orijin alır. Bu kas, güçlü ve
kısmen kartilaginöz yapıda olan bir tendo olarak başlar
ve bu tendo humerusun sulkus intertuberkülaris seviye-
sinde iki loplu olarak seyreder. Daha sonra kassel yapıya
dönüşerek humerusun ön ve kısmen iç tarafından seyre-
dip tuberositas radii’de insersio yapar. Bu kas omuz
eklemine ekstensiyon, dirsek eklemine fleksiyon hareketi
yaptırır ve n. musculocutaneus tarafından innerve edilir
(4,6,13,35).
Atların omuz bölgesi lezyonlarının tanısında, hasta-
lığın hangi dokuda olduğunun belirlenmesi genellikle
zordur (1,2,14,15,31). Atlarda omuz bölgesi konvansi-
yonel görüntüleme yöntemleri ile değerlendirilmesi ol-
dukça güç bir bölgedir (15). Atlarda omuz bölgesinin
radyografisi hayvanın genel anestezi altında yan yatar
pozisyona getirilmesinin gerekli olması ve bölgenin
uniform bir kalınlıkta olmaması nedeniyle teknik olarak
güçtür (1,15,17,23,24,26,32).
Atlarda omuz topallığının nedeni çoğunlukla yumu-
şak doku yıkımlanmalarıdır (5,16,21). Bu yumuşak doku-
lardaki yıkımlanmaların belirlenmesinde bölgesel aneste-
zi ve radyografi gibi çoğu diagnostik prosedürler yetersiz
kaldığı belirtilmektedir (15,25,35). Ultrasonografi (USG)
atlarda iskelet-kas sitemine ait yumuşak doku hastalıkla-
rının tanı ve karakterizasyonunda son yıllarda kullanılan
noninvaziv bir görüntüleme tekniğidir. Bu nedenledir ki
tendo ve ligamentlerin incelenmesinde USG oldukça
yaygın olarak kullanılmaktadır. Ayrıca klinik inceleme-
lerde bir bozukluk belirlenemediği ya da yumuşak doku
hasarının doğrulanması ve desteklenmesi gerektiği du-
rumlarda bu tekniğin kullanılabildiği belirtilmektedir
(3,7,12,18,19,33,34).
Bu çalışmada, atlarda omuz ekleminin en önemli
ekstensoru olan biceps brachii kası ve tendosunun normal
ve anormal ultrasonografik görüntülerinin ortaya konul-
ması ve çeşitli kesitlerde alınan ölçüm değerlerinin ista-
tistiksel olarak değerlendirilmesi amaçlandı.
Materyal ve Metot
Çalışma materyalini Ankara Üniversitesi Veteriner
Fakültesi, Cerrahi Anabilim Dalı Kliniği’ne getirilen ve
çeşitli Devlet Kurumlarında bulunan farklı ırk, yaş ve
cinsiyette 107 ata ait 214 omuz oluşturdu (Tablo 1).
Ultrasonografik muayenede Schimatzu marka SDU-450
model USG cihazı ve bu cihaza ait 8.0 MHz’ lik lineer
prob ile Pie Medical Scanner 2000 marka taşınabilir
USG cihazı ve bu cihaza ait 5.0 ve 7.5 MHz’ lik lineer
problar kullanıldı. USG görüntülerinin belgelenmesinde
Sony Marka UP-890CE video graphic printer ve
Mitsubishi marka P90 model printer kullanıldı.
Tablo1. Olguların ırklara göre dağılımı.
Table 1. Distribution of the cases according to races.
Irk
Adet
(n)
Saf kan ingiliz
28
Yarım kan ingiliz
61
Saf kan arap
3
Yarım kan arap
1
Saf kan haflinger
2
Yarım kan haflinger
7
Saf kan irlanda
2
Yarım kan irlanda
1
Akhalteke
1
Hollanda
1
Toplam 107
Çalışmadaki 107 at, 4 farklı yaş grubuna göre sınıf-
landırıldı (Tablo 2). Olguların tümünde biceps brachii
kası tendosunun ultrasonografik incelemesi her iki omuz-
da karşılaştırmalı olarak gerçekleştirildi. Ultrasonografik
görüntülerinin detaylı ve kolay değerlendirilebilmesi için
biceps brachii kası tendosu bölgelere ayrılarak hem
transversal hem de sagittal düzlemlerde incelendi.
Tablo 2. Olguların yaşlara göre dağılımı.
Table 2. Distribution of the cases according to age.
Yaş Adet
(n)
1-3 45
4-6 15
7-9 11
10
<
36
Toplam 107
Şekil 1. At omzunun lateral görüntüsünde biceps brachii kası ve
tendosunun ultrasonografik muayenesinde A, B, C bölgelerinin
şematize görünümü. BB: Biceps brachii kası, IS: M.
infraspinatus kası ve tendosu,
H: Humerus, S: Scapula. (36-Tnibar ve ark 1999)
Figure 1. Lateral schematic view of the equine shoulder, the
regions A, B and C used in the ultrasonographic examination of
the biceps brachii muscle (BB) and tendon are illustrated. IS:
The Infraspinatus muscle,
H: Humerus, S: Scapula. (36-Tnibar et al 1999)
Ankara Üniv Vet Fak Derg, 52, 2005
79
“A” Bölgesi: Scapulanın TSG üzerindeki biceps
brachii tendosu’ nun origosu,
“B” Bölgesi: Biceps brachii tendosunun
scapulohumeral eklem üzerindeki seyir yeri,
“C” Bölgesi: Sulkus intertüberkülaris üzerinden
biceps brachii tendosunun geçişi ve bu tendonun m.
biceps brachii ile insersio yeri ve distali (Şekil 1).
“C” bölgesinde olguların hem sağ hem de sol omuz-
larının m. biceps brachii tendosunun lateral, intermedier
ve medial lopları kranialden kaudale ölçülerek boyutları
belirlendi (Şekil 2).
Şekil 2. Biceps brachii kası ve tendosunun “C” bölgesindeki
kesitsel şematize görünümü,
a-d: Biceps brachii tendosunun medial sagittal düzlemde
kranialden kaudale olan mesafesi
b-e: Biceps brachii tendosunun orta sagittal düzlemde
kranialden kaudale olan mesafesi,
c-f: Biceps brachii tendosunun lateral sagittal düzlemde
kranialden kaudale olan mesafesi,
M: Medial, İ: İntermedier, L: Lateral. (9-Crabill ve ark 1995)
Figure 2. Cross-sectional schematic view of the bicipital tendon
in the zone “C”.
a-d: cranial-to-caudal bicipital tendon distance in the medial
sagittal plane
b-e: cranial-to-caudal bicipital tendon distance in the midsagittal
plane,
c-f: cranial-to-caudal bicipital tendon distance in the lateral
sagittal plane.
M: Medial, I: Intermedier, L: Lateral. (9-Crabill et al 1995)
Olguların yaş grupları arasında yapılan karşılaştır-
malarında ölçüm değerleri ortalamaları arasındaki farklı-
lıklar, ANOVA analiz metodu ile değerlendirildi. Farklı-
lık yaratan gruplar Duncan önemlilik testi ile belirlendi.
Tüm istatistiksel analizler SPSS (Version 10.0) ile yapıldı.
Bulgular
Biceps brachii kası ve tendosunun transversal düzlem
ultrasonografi bulguları
“A” bölgesinde, biceps brachii tendosunun homojen
bir ekojenitede, hiperekoik konveks bir yapı olarak
skapulanın TSG’sinden çıktığı görüldü. Biceps brachii
tendosuna göre orta derecede ekojeniteye sahip olan m.
supraspinatus’un m. biceps brachii tendosunun etrafını
sardığı ve geniş gövdesi içinde ekojenik bir septumunun
olduğu belirlendi. M. supraspinatus’un medialindeki m.
subclavinus, hipoekoik bir yapı olarak belirlendi. M.
brachiocephalicus, bu yapıların yüzeyinde bulunan ve
paralel ekojenik çizgili hipoekoik bir yapı şeklinde izlen-
di (Şekil 3).
Şekil 3. M. biceps brachii tendosunun, 8 Mhz’ lik lineer prob
kullanılarak “A” bölgesinden alınan transversal görüntüsü
(siyah oklar).
Figure 3. Transverse ultrasound image of the biceps brachii
tendon using 8 MHz linear transducer in the level of zone A
(black arrows)
M. biceps brachii tendosu
Humerusun sulkus intertüberkülarisi
Şekil 4. M. biceps brachii tendosunun, 8 Mhz’ lik lineer prob
kullanılarak “B” bölgesinden alınan transversal görüntüsü
(siyah oklar).
Figure 4. Transverse ultrasound image of the biceps brachii
tendon using 8 MHz linear transducer in the level of zone B
(black arrows)
“B” bölgesinin proksimal kısmında, m. biceps
brachii tendosu şekil olarak düzensiz eliptik heterojen bir
ekoda ve üç loplu bir yapıya sahip olarak gözlendi. M.
biceps brachii’nin kas fibrillerinin, “B” bölgesinin
distalinden “C” bölgesinin distaline hipoekoik ince bir
katman olarak tendonun üzerinde kranial yönde uzandığı
görüldü. “B” bölgesinde; m. supraspinatus, m.
subclavinus ve m. brachiocephalicus’un, m. biceps
brachii tendosunun kranialinde bulunduğu saptandı (Şe-
kil 4).
“C” bölgesinin proksimaline doğru ilerledikçe m.
biceps brachii tendo’sunun, sulkus intertuberkülarisi tam
olarak doldurduğu ve çevre kaslar ile karşılaştırıldığında
belirgin düz hiperekoik bir görünüme sahip olduğu belir-
Mustafa Doğa Temizsoylu
80
lendi. Tendonun bu düzeyde özellikle 7.5 ve 8.0 MHz’
lik prob kullanılarak ve her lop tek tek incelendiğinde
uniform ekojenik görünümde olduğu belirlendi (Şekil 5).
“C” bölgesinde yapılan transversal taramalarda,
biceps brachii tendosunun lateral, intermedier ve medial
lopları sırasıyla ortalama 21.4 mm (15.5-27.2 mm), 11.18
mm (8.2-15.5 mm) ve 16.4 mm (12-19.5 mm) seviyele-
rinde olduğu belirlendi. M. biceps brachii tendosunun
“C” bölgesinde yapılan transversal taramalarında lateral,
intermedier ve medial loplarının ölçüm değerleri ortala-
malarının, olguların sağ ve sol omuzları arasındaki farkın
yapılan istatistiksel analize göre önemsiz olduğu (p
>
0.05) belirlendi (Şekil 6).
Şekil 5. M. biceps brachii tendosunun, 8 Mhz’ lik lineer prob
kullanılarak “C” bölgesinden alınan transversal görüntüsü
Lateral lop:18.2 mm, İntermedier lop: 7.9 mm ve Medial
lop:15.4 mm. L: Lateral.
Figure 5. Transverse ultrasound image of the biceps brachii
tendon using 8 MHz linear transducer in the level of zone C.
Lateral lobe:18.2 mm, Intermedier lobe: 7.9 mm ve Medial
lobe:15.4 mm. L: Lateral.
Şekil 6. Olguların sağ ve sol omuzlarının m. biceps brachii
tendosunun lateral, intermedier ve medial loplarının ölçüm
değerlerinin istatistiksel karşılaştırılması
Figure 6. Box plots comparing measurements between right and
left shoulders made from the cranial margin to the caudal
margin of the bicipital tendon.
Şekil 7. Olguların sağ ve sol omuzlarının m. biceps brachii
tendosunun lateral lobunun kranialden kaudale yapılan ölçüm
değerleri ortalamaları arasındaki farklılıkların yaş grupları
arasındaki istatistiksel karşılaştırması.
Figure 7. Box plots comparing the differences of the lateral
bicipital tendon lobes measurements mean value between right
and left shoulders made from the cranial margin to the caudal
margin of the bicipital tendon according to age groups.
Şekil 8. Olguların sağ ve sol omuzlarının m. biceps brachii
tendosunun intermedier lobunun kranialden kaudale yapılan
ölçüm değerleri ortalamaları arasındaki farklılıkların yaş grup-
ları arasındaki istatistiksel karşılaştırması.
Figure 8. Box plots comparing the differences of the interme-
dier bicipital tendon lobes measurements mean value between
right and left shoulders made from the cranial margin to the
caudal margin of the bicipital tendon according to age groups.
30
20
10
Şekil 9. Olguların sağ ve sol omuzlarının m. biceps brachii
tendosunun medial lobunun kranialden kaudale yapılan ölçüm
değerleri ortalamaları arasındaki farklılıkların yaş grupları ara-
sındaki istatistiksel karşılaştırması.
Figure 9. Box plots comparing the differences of the medial
bicipital tendon lobes measurements mean value between right
and left shoulders made from the cranial margin to the caudal
margin of the bicipital tendon according to age groups.
M.biceps brachii tendosunun loplari
Medial
Intermedier
Lateral
Ölçüm
(mm
)
0
omuz
Sag
Sol
Ankara Üniv Vet Fak Derg, 52, 2005
81
Olguların sağ omuzlarının lateral ve sol omuzlarının
intermedier loplarının ölçüm değerleri ortalamalarının
yaş gruplarına göre yapılan istatistiksel değerlendirme-
lerde farklılığın önemsiz olduğu (p
> 0.05) belirlenirken,
m. biceps brachii tendosunun sağ omuzların intermedier
ve medial loplar
a365
o
oile s
ol
d
Mustafa Doğa Temizsoylu
82
tendo ve kasın ekojenitesi, büyüklüğü ve şekli en iyi
olarak probun yüzeye 90
0
lik bir açı ile tutularak elde
edildi. Bunun altında ya da üstündeki açılarda elde edilen
görüntülerde normal tendonun daha ekolusent olarak
görüldüğüne tanık olundu.
USG muayenede incelenecek olan yapının optimal
olarak değerlendirilmesi için, bu yapıların transversal ve
sagittal düzlemlerde görüntülerinin alınması ve karşılaş-
tırmalı olarak incelenmesi gerektiği, tek düzlemde ger-
çekleştirilen inceleme ile yapılan değerlendirmenin ya-
nılmalara neden olabildiği belirtilmektedir (27-29). Ça-
lışmada, biceps brachii kası ve tendosunun USG muaye-
nesinde hem transversal hem de sagittal düzlemlerde
görüntüleri alındı ve karşılaştırmalı olarak değerlendir-
meler yapıldı.
Transversal görüntülerde m. biceps brachii
tendosunun “A” bölgesinde, TSG'den hiperekoik yassı
bir yapı olarak çıktığının görülebileceği ve orta derecede
ekojeniteye sahip olan m. supraspinatus’un tendoyu sar-
dığı ve bunun medialinde hipoekoik yapıda m.
subclavinus’un bulunduğu; “B” bölgesinde ise tendonun
sulkus intertuberkülare'ye uyum sağlamış 3 loplu homo-
jen hiperekoik bir yapı olarak görüldüğü belirtilmektedir
(20,36). Crabill ve ark.’ları (9) erişkin Quarter ırkı 25
atta, Tnibar ve ark.’da 6 yetişkin atta; m. biceps brachii
tendosunun lateral, intermedier ve medial loplarının “C”
bölgesinde yapmış oldukları ölçümlerin sırasıyla ortala-
ma 20.5 (min:18- maks:27.5), 10 (min:7- maks:13.5) ve
16 mm (min:13- maks:20.5) olduğunu rapor etmektedir.
Aynı araştırıcılar, “C” bölgesinde sulcus intertuberculare
ile tendonun lopları arasındaki ortalama 3mm kalınlığın-
daki anekoik alanın bursa bicipitalisi temsil ettiğini ve
“C” bölgesinin distalinde tendonun, hipoekoik yapıdaki
m. biceps brachii ile birleştiği ve irregüler bir şekil aldı-
ğını belirtilmektedirler.
Araştırmada “A” bölgesinde; m. biceps brachii’nin
homojen hiperekoik konveks bir yapı olarak scapulanın
TSG’sinden çıktığı görüldü. M. biceps brachii tendosuna
göre orta derecede ekojenitesi olan m. supraspinatus’un,
m. biceps brachii tendosunun etrafını sardığı ve geniş
gövdesi içinde ekojenik bir septuma sahip olduğu belir-
lendi. M. supraspinatus’un medialinde bulunan m.
subclavinus hipoekoik görünüme sahipti. M.
brachiocephalicus’un, buradaki yapıların üzerinde bulu-
nan ve paralel ekojenik çizgili hipoekoik bir görüntü
verdiği saptandı. “B” bölgesinin proksimal kısmında,
tendo şekil olarak irregüler eliptik heterojen bir ekoda ve
üç loplu yapı olarak gözlendi. Tüm atlarda m. biceps
brachii fibrillerinin distal “B” bölgesinden “C” bölgesi-
nin distaline hipoekoik ince bir katman olarak kranial
yönde uzandığı görüldü. “B” bölgesinde; m.
supraspinatus, m. subclavinus ve m. brachiocephalicus,
m. biceps brachii tendosunun kranialinde izlendi. “C”
bölgesinin proksimaline doğru ilerledikçe, tendonun
sulkus intertuberkülarisi tam olarak doldurduğu ve çevre
kaslar ile kıyaslandığında belirgin düz hiperekoik bir
görünüme sahip olduğu izlendi. Bu düzeyde özellikle 7.5
ve 8 MHz’ lik prob kullanılarak her lop tek tek incelen-
diğinde tendonun uniform ekojenik bir görüntüde olduğu
belirlendi.
Araştırmada olguların yaşları dikkate alınmaksızın
sağ ve sol omuzlarında yapılan ölçümlerde elde edilen
değerlerin, literatürlerdeki minimal ve maksimal değerler
arasında olduğu dikkati çekti. Sunulan bu araştırmada da
Crabill ve ark. (9)’nın 25 yetişkin atta yaptığı çalışmaya
benzer şekilde m. biceps brachii tendosunun tüm lopları-
nın kraniladen kaudale ölçüm değerlerinin sağ ve sol
omuzlarda istatistiksel olarak önemli bir farklılık belir-
lenmedi (p
> 0.05).
Olguların sağ omuzlarının lateral ve sol omuzlarının
intermedier loplarının ölçüm değerleri ortalamalarının
yaş gruplarına göre yapılan istatistiksel değerlendirmele-
rinde farklılığın önemsiz olduğu (p
>0.05) belirlendi. M.
biceps brachii tendosunun sağ omuzlarının intermedier
ve medial lopları ile sol omuzlarının lateral ve medial
loplarının ölçüm değerleri ortalamalarının yaş gruplarına
göre yapılan istatistiksel değerlendirmelerinde ortaya
çıkan farklılıkların çeşitli derecelerde önemli olduğu
saptandı (p
<0.05). Bu durumun çalışmayı oluşturan atla-
rın farklı ırklarda ve çoğunun çeşitli derecelerde yarım
kan olmasına bağlı olarak hayvanların büyüklük ve ağır-
lıklarının farklı olmasının; yaş gruplarında ortaya çıkan
istatistiksel olarak önemli farklılıkların oluşmasının ne-
deni olabileceği düşünüldü.
M. biceps brachii tendosunun sagittal düzlemde ya-
pılan ultrasonografisinde, “A” bölgesinde tendonun kon-
veks şekilli TSG'den origo aldığı ve paralel lineer ekoik
görüntüye sahip olduğu; “B” bölgesinde humerusun
intermedier tüberkül sırtının kemik yüzeyini temsil eden
hiperekoik çizgi üzerine sagittal olarak kıvrıldığı; bu
düzeyde bursa bicipitalis’in, tendonun hemen altında
anekojen bir yapı olarak gözlendiği ve “C” bölgesinde
tendonun m. biceps brachii’nin hipoekoik müsküler kıs-
mına karıştığı bildirilmektedir (9,20,25). Çalışmada
m. biceps brachii tendosu 5 MHz’lik lineer prob ile “A”
bölgesinden “C” bölgesinin başlangıcına kadar tek gö-
rüntüde incelendi. Bu şekilde sagittal düzlemde tendonun
tamamının incelenebilmesi, diğer problara göre daha
kullanılabilir bulundu. “A” bölgesinde, m. biceps brachii
tendosunun konveks şekilli TSG’ den orijin aldığı ve
paralel lineer ekoik görüntüye sahip olduğu gözlendi.
“B” bölgesinde, tendoyu saran m. supraspinautus’un orta
derecede ekoik bir görünümde olduğu belirlendi. Görün-
tüdeki en yüzlek yapıyı oluşturan m.
brachiocephalicus’un da lineer hipoekoik görüntüye
sahip olduğu izlendi. “C” bölgesinin proksimalinde
tendonun uniform ekoik bir yapıda olduğu ve humerusun
intermedier tuberkül sırtının kemik yüzeyini temsil eden
hiperekoik çizgi üzerine sagittal olarak kıvrıldığı belir-
lendi. Bu düzeyde bursa bicipitalis, m. biceps brachii
tendosunun kaudalinde görüldü. Yapılan sagittal tarama-
Ankara Üniv Vet Fak Derg, 52, 2005
83
larda humerusun sulkus intertuberkülarisi, tendonun
hemen arkasında düz bir yüzey olarak görüldü. “C” böl-
gesinin distalinde, m. biceps brachii tendosu ekojenik bir
görünüme sahipti ve distalde m. biceps brachii’nin hipo-
ekoik olan müsküler kısmına karıştığına tanık olundu.
Sonuç olarak ultrasonografinin atlarda biceps
brachii kası ve tendosunun değerlendirilmesinde kolay-
lıkla uygulanabileceği ve elde edilen görüntülerin kesit-
sel, kalitatif ve kantitatif değerlendirilmede yararlı olabi-
leceği kanısına varıldı.
Kaynaklar
1.
Adams SB, Blevins WE (1989): Shoulder lameness in
horses- Part I. Comp Contin Educ Pract Vet, 11, 64-70.
2.
Adams SB, Blevins WE (1989): Shoulder lameness in
horses- Part II. Comp Contin Educ Pract Vet, 11, 190-
195.
3.
Alkan Z (1999): Veteriner Radyoloji, Mina Ajans, Anka-
ra.
4.
Amman VJ, Rossier Y (1995): The scapulo-humeral
articulation of the horse. Anatomy and semiology (First
part). Prat Vet Equine, 27, 7-15.
5.
Amman VJ, Rossier Y (1995): The scapulo-humeral
articulation of the horse: Patology. (Second part). Prat Vet
Equine, 27, 153-158.
6.
Barone R (1986): Artrologie et Myologie. 707-729. In:
Anatomie comparée des mammiféres domestuques, Tome
II, Vigot Frères, Paris.
7.
Bohn A, Papageorges M, Grant BD (1992):
Ultrasonographic evaluation and surgical treatment of
humeral osteitis and bicipital tendosinovitis in a horse. J
AmVet Med Assoc, 201, 305-306.
8.
Craychee TJ (1995): Ultrasonographic Evaluation of
Equine Musculoskeletal Injury. 265-305 In: TG Nyland,
JS Mattoon. (Eds) Veterinary Diagnostic Ultrasound. W.B.
Saunders Company, Philadelphia.
9.
Crabill MR, Chaffin MK, Schimitz DG (1995):
Ultrasonographic morphology of the bicipital tendon and
bursa in quarter horses. Am J Vet Res, 56, 5-10.
10.
Denoix JM, Perrot P, Bousseau B, Crevier N (1994):
Ultrasonography in the diagnosis of tendon injuries in
horses (relevance to prognosis and therapy). Prat Vet
Equine, 26, 77-89.
11.
Denoix JM (1996): Ultrasonographic Examination in the
Diagnosis of Joint Disease.169-202. In: CW Mc Ilwraith,
GW Trotter (Eds).Joint Disease in the Horse. W.B.
Saundres Company. Philadelphia.
12.
Dik KJ (1996): Ultrasonography of the equine shoulder.
Equine Pract, 18, 13-18.
13.
Dursun N (1991): Veteriner Anatomi. Cilt I. Medisan
Yayınevi, Ankara.
14.
Dyson S (1985): Sixteen fractures of the shoulder region
in the horse. Equine Vet J, 17, 104-110.
15.
Dyson S (1986): Diagnostic techniques in the
investigation of shoulder lamenes. Equine Vet J, 18, 25-28.
16.
Dyson S (1986): Shoulder lameness in horses: an analysis
of 58 supected cases. Equine Vet J, 18, 29-36.
17.
Dyson S (1986): Interpreting radiographs 7: Radiology of
the equine shoulder and elbow. Equine Vet J, 18, 352-361.
18.
Genovese RL, Rantanen NW, Simpson BS (1987): The
use of ultrasonography in the diagnosis and management
of injuries to the equine limb. Comp Equine, 9, 945-955.
19.
Gillis C, Sharkey N, Stover SM, Pool RR, Meagher
DM, Willits N (1995): Ultrasonography as a method to
determine tendon cross-sectional area. Am J Vet Res, 56,
1270-1274.
20.
Hamelin A, Denoix JM, Bousseau B, Perrot P (1994):
L’ axemen ecographihique de la partie proximale du
biceps brachial chez le cheval. Prat Vet Equine, 26, 41-47.
21.
Meager DM, Pool RR, Brown M.P. (1979): Bilateral
ossification of the tendon of the biceps brachii muscle in
the horse. J AmVet Med Assoc, 174, 282-285.
22.
Neuwirth LA, Selcer BA, Mahaffey MB (1991): Equine
tendon ultrasonography: common atrifacts. Equine Vet
Educ, 3, 149-152.
23.
O’ Callaghan MW (1991): The integration of
radiography and alternate imaging methods in the
diagnosis of equine orthopedic disease. Vet Clin N Am-
Equine, 7, 339-364.
24.
Park RD, Steyn PF, Wrigley R (1996): Imaging
Techniques in the Diagnosis of Equine Joint Disease.145-
169. In: CW Mc Ilwraith, GW Trotter (Eds), Joint Disease
in the Horse. W.B. Saundres Company. Philadelphia.
25.
Pugh CR, Johnson PJ, Cravley G, Finn ST (1994):
Ultrasonography of the equine bicipital tendon region: A
case history report and reviev of anatomy. Vet Radiol
Ultrasoun, 35, 183-188.
26.
Rantanen NW (1982): The use of diagnostic ultrasound
in limb disorders of the horse: A preliminary report. J
Equine Vet Sci, 2, 62-64.
27.
Rantanen NW (1986): General consideration for
ultrasound examinations. diagnostic ultrasound in horses.
Vet Clin N Am-Equine, 2, 29-32.
28.
Rantanen NW (1989): Ultrasonographic examination of
equine tendons and ligaments. J Equine Vet Sci, 10, 163-
164.
29.
Reef VB (1990): Ultrasonic Evaluation of the Tendons
and Ligaments. 425-435. In: NA White, JN Moore (Eds).
Current Practica of Equine Surgery. W.B. Saundres
Company. Philadelphia.
30.
Reef VB (1998): Musculuskeletal Ultrasonography. 39-
187. In: VB Reef (Ed). Equine Diagnostic Ultrasound.
W.B. Saunders Company. Philadelphia.
31.
Rooney JR (1969): Lameness of the Forelimb. 114-124.
In: VB Rooney (Ed). Biomechanics of Lameness in
Horses. Williams&Wilkins Company. Baltimore.
32.
Samsar E, Akın F (1998): Özel Cerrahi.227-230. Tamer
Matbaacılık Yayıncılık, Malatya.
33.
Schmitz DG (1991): Understanding the principles of
equine ultrasonography. Vet Med, 86, 748-752.
34.
Stanek CH, Edinger H (1992): Sonographic examination
of the shoulder of the horse. Pferdeheilkunde, 8, 367-375.
35.
Stashak TS (1987): Functional Anatomy of Equine
Locomotor Organs. 25-38. In: Adam’s lameness in horses.
4
th
TS Stashak (Ed). Lea&Febiger, Philadelphia.
36.
Tnibar MA, Auer JA, Bakkali S (1999):
Ultrasonography of the equine shoulder: Technique and
normal appearance. Vet Radiol Ultrasoun, 40, 44-57.
Geliş tarihi: 25.06.2004 / Kabul tarihi : 04.10.2004
Yazışma adresi:
Yard. Doç. Dr. Mustafa Doğa Temizsoylu
Akdeniz Üniversitesi Veteriner Fakültesi
Cerrahi Anabilim Dalı
İstasyon Cad. 15100, Burdur
Dostları ilə paylaş: |