MüNDƏRĠcat beynəlxalq münasġBƏTLƏr və ĠQTĠsadġyyat
Yüklə 2,49 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Anahtar kelimeler
- Beynəlxalq İpək Yolu 50 ĠRƏVAN BÖLGƏSĠNDƏ ƏHALĠNĠN DEMOQRAFĠK VƏZĠYYƏTĠ, YERLƏġMƏSĠ, ETNĠK TƏRKĠBĠ (XIX YÜZĠLLĠYĠN ƏVVƏLLƏRĠNDƏ)
- Açar sözlər
Tezislər 49 buluĢması ve bir birlerini selamlamaları, iliĢkilerin geliĢimi açısından çok kıymetliydi. Türk tarafı özellikle Sovyet Rusya’nın dostluğunu elde etmek için, BolĢeviklere hoĢ gözükmeye çalıĢıyor, aslında hiçte bünyesine uymayacak bir tavra giriyordu. Nitekim Türk askerinin de artık kızıl amblemler taĢıması, ismini değiĢtirmesi ve BolĢevik söyleme bürünmesi çok dikkat çekici bir durumdu. Ġki tarafta Nahçıvan’daki iliĢkilerinin genel dostluğu Ģekillendireceği kanaatindeydi ve özellikle Türk tarafı bu açıdan çok dikkatli ve programlı hareket ediyordu. Anahtar kelimeler: Osmanlı Türkleri, Türk-Sovyet iliĢkileri, Kazım Karabekir, Nahçıvan NAXÇIVANIN DEMOQRAFĠYA TARĠXĠ (1920-ci ildən müasir dövrədək) KƏRĠM ġÜKÜROV Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası kkshukurov@mail.ru Naxçıvanın siyasi, sosial-iqtisadi və mədəniyyət tarixinin öyrənilməsi sahəsində mühüm elmi-tədqiqatlar aparılmıĢdır. Demoqrafiya tarixi sahəsində isə hələlik, kompleks araĢdırmalar yoxdur. Demoqrafiya tarixinin mərkəzi məsələsini əhalinin yeniləĢməsindəki (təkrar istehsalındakı) dəyiĢikliklər, onların xarakteristikası və əsas meyllərinin müəyyənləĢdirilməsi təĢkil edir. Bununla eyni zamanda, əhalinin say dinamikası, yerləĢməsi, tərkibi, miqrasiyası və s. əhali problemlərinin öyrənilməsi də vacib məsələlərdəndir. Demoqrafik amillərin tarixdə rolunun müəyyənləĢdirilməsi də demoqrafiya tarixinin predmetinə daxildir. Naxçıvanın muxtar statusu onun demoqrafiya tarixinin Azərbaycanın tərkib hissəsi olmaqla yanaĢı, müəyyən xüsusiyyətlərə malik olmasını ĢərtləndirmiĢdir. Bu baxımdan Naxçıvanın demoqrafiya tarixinin xüsusi tədqiqat obyekti kimi ayrılması elmi baxımdan zəruruidir. Tədqiqatın mənbə bazasını əhali siyahıya almalarının, əhalinin təbii və mexaniki hərəkətinə dair cari statistikanın materialları və digər tarixi-demoqrafik qaynaqlar təĢkil edir. Tədqiqat zamanı tarixi-müqayisə və demostatisk metodlardan (əmsal və s.) istifadə olunur. Aparılan araĢdırmalar nəticəsində 1920-ci ildən müasir dövrədək Naxçıvan əhalisinin say dinamikası, yerləĢməsi və tərkibi müəyyənləĢdirilir, ilk dəfə olaraq demoqrafik keçid nəzəriyyəsinə əsasən əhalinin yeniləĢməsinin tarixi tipləri araĢdırılır. Naxçıvan tarixində demoqrafik faktorun rolu göstərilir. Naxçıvanın demoqrafiya tarixinin öyrənilməsi, bütövlükdə Naxçıvan tarixinin də daha dərindən dərk edilməsinə ciddi dəstək verir. Açar sözlər: demoqrafiya tarixi, Naxçıvan, miqrasiya, əhalinin tərkibi, doğum, ölüm, nikah, demoqrafiya siyasəti Beynəlxalq İpək Yolu 50 ĠRƏVAN BÖLGƏSĠNDƏ ƏHALĠNĠN DEMOQRAFĠK VƏZĠYYƏTĠ, YERLƏġMƏSĠ, ETNĠK TƏRKĠBĠ (XIX YÜZĠLLĠYĠN ƏVVƏLLƏRĠNDƏ) ĠBRAHĠM KAZIMBƏYLĠ ―Naxçıvan‖ Universiteti Ġbrahimkazımbeyli@gmail.com Tarixi Azərbaycan ərazisi olan Ġrəvan bölgəsi bəhs olunan dövrədək əhalinin mütləq əksəriyyətinin aborogen əhali olan azərbaycan türklərinin doğma əzəli vətəninin bir hissəsini təĢkil edirdi. Ġlkin Orta əsrlər dövründən etibarən tarixi–ipək yolunun keçdiyi ərazilərdən olan qədim mədəniyyət və siyasi mərkəz kimi Ġrəvan bölgəsinin yer-yurd adları bütövlükdə azərbaycanlılarla bağlıdır. Cənubi Qafqazda ikinci bir xristian səddinin yaradılması Çar Rusiyasının geniĢmiqyaslı strateji planına salındığından, XIX yüzilin I yarısından baĢlayaraq digər ərazilərimizdə olduğu kimi bu bölgəmizdə də demoqrafik situasiyanı öz məqsədlərinə uyğun dəyiĢdirməyə baĢladılar. Erməniləri kütləvi Ģəkildə köçürərək doğma yurd yerlərimizin ən səfalı (xəzinə torpaqlarında – Ġ.K.) yerlərində yerləĢdirdilər, bu köçürmə iĢi 100 ilə qədər müxtəlif formalarda davam etdirildi. Azərbaycan türkləri isə zaman-zaman öz doğma torpaqlarından didərgin salındı. Ərazimizin bir hissəsində qondarma ―Ermənistan‖ dövləti yaradıldı. Açar sözlər: Ġrəvan, bölgə, əhali, demoqrafiya, yerləĢmə, etnik tərkib BÖYÜK DÖVLƏTLƏRĠN CƏNUBĠ QAFQAZ SĠYASƏTĠNDƏ NAXÇIVAN(XX yüzilliyin əvvəllərində) ELÇĠN ZAMANOV ―Naxçıvan‖ Universiteti zamanlielcin@yahoo.com Versal konfransı beynəlxalq münasibətlərdə yeni dönəmin baĢlandığını və yeni dünya düzəninin qurulmasında böyük dövlətlərin hərbi –siyasi missiyalarını müəyyən etdi. Dünyanın aparıcı dövlətləri olan ABġ, Ġngiltərə, Fransa,Türkiyə və Almaniyanın Cənubi Qafqazla bağlı siyasi yanaĢmalarında mühüm geosiyasi bölgə rolunu oynayan Naxçıvan hadisələrin gündəmində əsas məsələlərdən birinə çevrilmiĢdi. Azərbaycanın Versal Sülh konfransında olan nümayəndələri də Ermənistan hökumətinin qədim Azərbaycan torpaqları olan Naxçıvan və ġərur-Dərələyəzi, Qafqazda olan Cənub-Qərbi Qafqaz Türk Respublikasını özünə birləĢdirmək niyyətlərinə, daĢnakların bu ərazilərdə törətdiyi zorakılıq aktlarına qarĢı mübarizə aparırdılar. Bu barədə Ə.M.TopçubaĢov avqust ayının 19-da Sülh konfransının sədrinə xüsusi etiraz Yüklə 2,49 Mb. Dostları ilə paylaş:
|