Mühazirə №20-21 Klassik elektron nəzəriyyəsinin əsasları. Om və Coul-Lens qanunları

Vidleman-Frans qanunu
Alman alimləri Videman və Frans (1853 ildə) apardıqları təcrübələr nəticəsində müəyən
etmişlər ki, verilmiş temperaturda metalın istilikkeçirmə əmsallarının elektrik keçirmə
əmsalına olan nisbəti sabit kəmiyyət olub, bütün metallar üçün eynidir, yəni




(8)
Klassik elektron nəzəriyyəsindən istifadə edərək Videlman-Frans qanununu yoxlayaq və
sabitin qiymətini təyin edək. Nəzərə alsaq ki, metalların istilik keçirməsi əsasən sərbəst
elektronların hərəkəti ilə bağlıdır, onda qazların molekulyar- kinetik nəzəriyyəsindən
istifadə edərək yazmaq olar ki,
u
C
D
v






3
1
Burada
0
mn
D

elektron qazının sıxlığı,
v
C

-xüsusi istilik tutumudur. Aşağıdakı
çevirmələri aparsaq, yəni
K
n
mN
R
mn
M
R
mn
C
D
A
v
0
0
0
2
3
2
3
2
3




Onda istilik keçirmə əmsalı üçün
u
K
n




0
2
1

ifadəsini alarıq..
Digər tərəfdən 
u
m
e
n


2
2
0



olduğunu bilərək
2
2
2
0
0
)
(
2
2
u
m
e
k
e
n
u
m
u
k
n












Burada 
KT
u
m
2
3
2
)
(
2


qəbul etsək
T
e
k
2
3









(9) alıınar.
(9) ifadəsini Videman-Frans qanunu ilə(8) tutuşdursaq
2
3







e
k
C
alarıq.
Eyni zamanda (9) ifadəsindən görünür ki, metalların istilikkeçirmə əmsalının
elektrikkeçirmə əmsalına olan nisbəti mütləq temperaturun birinci dərəcəsi ilə düz
mütənasibdir.
Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyası Fizika kafedrası
Mühazirə № 20-21 Mühazirətçi-dosent: Akif Ağayev

---

- 4 -