Mühazirə- №2 Ultra səs və onun tətbiqləri

Mühazirə- №2
Ultra səs və onun tətbiqləri

Akustika səs haqqında elmdir. İnsanların səs eşitmə qabiliyyətləri onların eşitmə orqanlarına hava və ya digər elastiki mühitlərdə yayılan elastiki dalğaların təsiridir. Normal eşitmə qabiliyyətli adam tezliyi (16-20000) Hz intervalında dəyişə bilən səsləri eşidə bilir. İstənilən elastiki uzununa dalğa səs dalğası adlanır. Tezliyi ν <16Hz olan dalğalar infrasəslər, tezliyi ν > 20 kHz olan dalğalar ultrasəslər, tezliyi 10⁹ Hz tərtibində olan səslər isə hipersəslər adlanır. Ultrsəsin tezliyi geniş intervalda dəyişə bilir. Hazırda 2^.10⁸ Hz tezlikli ultrasəs dalğaları almaq mümkündür. Ulturasəs dalğaları da adi səs dalğaları kimi mütitdə uzununa dalğa səklində yayılır və mühitin hissəciklərinin sıxlaşmasını və seyrəkləşməsini yaradır. Ultrasəs dalğalarının dalğa uzunluğu (10^-11 m) səs dalğalarının uzunluğundan çox kiçikdir. Bu noqteyi- nəzərdən ultrasəs dalğalarının xassələri adi səs dalğalarından kəskin fərqlənir. Dalğaların muhitdə yayılma sürəti muhitin xassələrindən aslıdır.

1. 
   Səsin yayılma sürəti Uzununa dalğaların bərk materialda yayılma sürəti
   

𝑪_∥




=
𝑬(𝟏−𝝈)
√
𝝆(𝟏+𝝈)(𝟏−𝟐𝝈)
(1)

eninə dalğalarin yayılma sürəti isə

= =
𝑬 𝑮
^𝑪 √ √
(2)

^⊥ 𝟐𝝆(𝟏+𝝈) 𝝆

kimi təyin olunur.

Burada E- Yunq modulu; Vahidi Paskaldır Pa=N/ m² ; 𝝆 –materialın (