Muhammet Fatih demirdağ Journal of Islamic Research 2017;28(3): 389-99
Yüklə 199,19 Kb. Pdf görüntüsü
|
| Muhammet Fatih DEMİRDAĞ Journal of Islamic Research 2017;28(3):389-99
389
ARAŞTIRMA VE İNCELEME RESEARCH
u çalışmada, Yeni Dini Hareketler perspektifinde Bahailik ele alın- mıştır. Öncelikle dini hareket kuramları ifade edilmiş, akabinde de Bahailiğin tarihsel arka planı, dini ritüel ve ikonografisine değinil- miştir. Keza dinlerin ve dinî yaşantının düşüş trendine girdiği bir çağda in- sanların Yeni Dini Hareketlere hangi sebeplerle katıldıkları, söz konusu hareketlerin hangi vasıtalarla toplumsal bir taban bulabildiği ve özellikle gençlerin bu hareketlere nasıl ve neden katıldığı soruları bu ilginin yöneldiği B
Bahaism: A Religious Movement Muhammet Fatih DEMİRDAĞ a
a Felsefe ve Din Bilimleri Programı, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara
Kabul Tarihi/Accepted: 13.07.2017
Yazışma Adresi/Correspondence: Muhammet Fatih DEMİRDAĞ Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Felsefe ve Din Bilimleri Programı, Ankara, TÜRKİYE/TURKEY demirdagfatih0660@gmail.com
Copyright © 2017 by İslâmî Araştırmalar
ÖZ Bu çalışmada, önce Bahailiğin kısa bir tarihini, ardından Bahailiğin üzerine oturduğu Şeyhilik tarikati ve Babilik inancını, daha sonra da Bahailiğin kurucusu Bahaullah’ın hayatına, Bahaullah’tan sonra günümüzde Bahailiğin teşkilat yapısı ve Bahailiğin durumuna değinilmek- tedir. Bahailik, Bahaullah ismiyle anılan Mirza Hüseyin Ali tarafından yeni bir din olma giri- şimiyle kurulmuştur. Bahaîliğin ortaya çıkışında Mehdi inancı ve İran kültürü, o dönemde bü- tün dünyayı etkileyen siyasi istikrarsızlık ve Şeyhilik tarikatının etkisi büyüktür. Bahaîliğin ilk kıvılcımları Mirza Ali Muhammed öncülüğünde kurulan Babilik hareketi ile atılmıştır. Öncele- ri Mirza Ali Muhammed’in talebesi olan Bahaullah, onun ölümünden sonra kendi ekolünü kurmuş ve peygamberliğini ilan etmiştir. Bahailik inancı Allah’ın birliğine ve peygamberlerin devamlılığına dayanır. Zira onlara göre peygamberlik hiçbir zaman son bulmaz. Allah tarih boyunca Musa, İsa ve Muhammed gibi peygamberler seçmiş, şimdi de Bahaullah’ı göndermiş- tir.
ABSTRACT In this study, first, we mention a brief of history of Bahaism; then, we examine the belief of Babism, the Shaykhism cult which Bahaism based on, the life of Bahaullah, who is the founder of Bahaism, Bahaism after Bahaullah and the structre of the organization of Bahaism to- day. Bahaism was found and claimed to be a new religion by Mirza Hussein Ali who is also known as Bahaullah. The belief of Mahdi and Iran culture, political unsteadiness and the Shaykhism cult played a big part in the foundation of Bahaism. The first seeds of Bahaism was thrown by the sect of Babism which was found by Mirza Ali Muhammad. Bahaullah who was at first a student of Mirza Ali Muhammad, found his own school and declared himself as a prophet after the death of his teacher. Bahaism is based on tawhid and according to them prophethood never ends. God send Jesus, Moses and Muhammad as prophets, now He chose and sent Ba- haullah.
Keywords: Movement; religious movement; religious groups; Bahaism; new religious movements Muhammet Fatih DEMİRDAĞ Journal of Islamic Research 2017;28(3):389-99
390 temel sorunlar arasındadır. 1 Ayrıca YDH’lere 2 yönelik ilgiyi açıklamak üzere bazı sosyolojik teoriler or- taya atılmıştır. Bunlar arasında sekülerleşme, rasyonel seçim kuramı ve kaynak mobilizasyonu gibi teori- leri saymak mümkündür. 3 Buna ilaveten yoksunluk, beyin yıkama, din değiştirme kavramları da YDH’i ifade edebilmek için ortaya atılan kuramlar arasındadır. Bu kuramlar içerisinde özellikle din değiştirme Bahailikle ilgilidir. Zira Bahailik önceleri İslam dinine bağlı bir oluşum iken, daha sonraları bağımsız bir din olarak ortaya çıkmıştır. 4
1.1. DİNİ HAREKET KURAMLARI 1.1. KAYNAK MOBİLİZASYONU KURAMI ABD kökenli kaynak mobilizasyonu (seferberliği) yaklaşımı, kapsamlı bir arka plana sahiptir. Toplumsal hareketleri yapısal krizler ya da irrasyonel davranışlar olarak gören kolektif davranış teorisine bir tepki olarak ortaya çıkan ve bu olguları bireylerin rasyonel eylemleri temelinde açıklayan Mancur Olson’un “Kolektif Eylemin Mantığı” (1965) adlı eseri, kaynak mobilizasyonu yaklaşımının orijini olarak görülebi- lir. Bu kitapta Olson, liberal iktisadın temel varsayımlarını toplumsal hareketlere uygulamıştır. 5 Ona gö- re, “Bireyler kendilerine göre avantajlı olarak gördükleri takdirde bir sosyal hareket oluşturmayı kabul ederler”. Böylece “Sosyal hareketin amacı, bir dönüşüm oluşturmaktan ziyade bireylerin savundukları konu üzerinde en kısa zamanda avantaj elde etmeyi hedefleme haline dönüşür”. Buradan yola çıkarak sosyal hareketi, “Belirli bir amaç doğrultusunda ve bu amaca ulaşmak hedefiyle bireylerin kolektif olarak ve rasyonel biçimde organize ettikleri eylem 6 olarak tanımlamak mümkündür.” Olson’a göre bireyler kolektif bir harekete katılmadan önce, bunun getireceği kişisel muhtemel kar ve maliyeti hesaplamaya çalışmaktadır. 7 Bu bağlamda dini hareketler açısından da, bireyler kendilerine daha cazip gelen ve daha avantajlı seçimler sunan dinleri tercih etmektedirler. Zira insanlar tüm hayatlarını boyunca ebedi ve avantajlı bir dini yönelime tercih etme isteği bulundururlar. Dini hayatı da en ikna edici şekilde sunan bu hareketler daha çok üye kazanma durumunda olacaktır. 1.2. YOKSUNLUK VE TELAFİ TEORİSİ Yaşamlarında çeşitli engellerle karşılaşan, içindeki boşluğu doldurmak isteyen, tatminsiz olan ya da dış- lanan insanlar alternatif arayışlara yönelirler. Dini hareketler bağlamında yoksunluk ve telafi teorisine değinecek olursak bu teori Marx’a kadar uzanmaktadır. Zira bu teorinin ifadesini Marx şöyle yapmıştır: “Dini eziyet ve sıkıntılar (insanın kendini bir takım zevklerden alıkoyması) aynı zamanda gerçek eziyet ve sıkıntıların ifadesi ve bir protestodur. Din bastırılmış şeylerin ifadesidir, kalpsiz dünyanın kalbi, ruh-
1 John A. Saliba, “Disciplinary Perspectives on New Religions Movements: Views from the Humanities and Social Sciences”, Teaching New Religious Movements, ed. David G. Bromley, Oxford University Press, Oxford 2007, ss. 41-45, s. 41. 2 YDH kısalması, “Yeni Dini Hareketler” kavramını ifade etmek için kullanılmaktadır. 3 M. Ali Kirman, Yeni Dini Hareketler Sosyolojisi , Birleşik Yayınevi, Ankara 2010, s.118 vd. 4 Bahaullah; “Ben Muhammed’den daha faziletliyim. Nitekim Benim Kuran’ım da Muhammed’in Kuran’ından daha faziletlidir. Muhammed, beşerin bir Kuran suresini yapmaya aciz olduğunu söylemişse ben de; beşer, benim Kuran’ınım bir harfini bile yapmaya acizdir derim. Muhammed elif makamında ise ben nokta durumundayım.” sözüyle kendisinin Hz. Muhammed’den, kitabı Beyan’ın da Kuran-ı Kerim’den daha üstün ve faziletli olduğu iddia etmiştir; Muhsin Abdulhamid , İslam’a Yönelen Yıkıcı Hareketler: Babilik ve Bahaîliğin İçyüzü, ( çev. M. Saim Yeprem-Hasan Güleç ), Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara 1984, s. 67. 5 Doğan Çetinkaya, Tarih ve Kuram Arasında Toplumsal Hareketler , Y. Doğan Çetinkaya, (der.), Toplumsal Hareketler-Tarih, Teori ve Deneyim , İletişim Yay, İstanbul 2008, s. 15-61. 6 Gülçin Erdi Lelandais, Sosyal Hareketler Teorileri ve Küreselleşme, Çoban, B. (haz.), Yeni Toplumsal Hareketler , Kalkedon, İstanbul 2009, s. 63-90. 7 James Jasper, Ahlaki Protesto Sanatı , ( çev. Senem Öner ), İstanbul 2002, s. 56. Yüklə 199,19 Kb. Dostları ilə paylaş:
|