Mövzu. Qadin yaradiciliğinin anlayişI
Yüklə 234,69 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- TƏHLİL ÜÇÜN SUALLAR
- Marina Svetayeva «Mənim Puşkinim» (bir parça )
- ƏDƏBİYYAT
qalstuklu, iki həftə qırılmamış üzü olan tələbəyə baxdım. Hər birimizdə axmaq bir şöhrətpərəstlik oturub. Neyləyək ki, insan belə yaranıb, deyə fikirləşdim və hirsli professorun şəklini tez qaraladım. Budur artıq, o professor deyil, yanmayan koldur və ya odlu kometanın quyruğudur, insan cildindən çıxmış, mənasız bir kabusdur. Hemsed-Hitdə yandırılmış bir qucaq çirpidir. Beləliklə, mən qəzəbimin səbəbini tapdım və o bir anda yox oldu. Ancaq maraq qaldı. Professorların hiddətini nə ilə izah etmək olar? Onlar niyə qəzəblənirlər? Onların əsərləri analiz olunanda onlarda həmişə hərarətin olduğu aşkarlanır. Bu qızğınlıq gah satirik, gah da sentimental rəng alaraq ya həddən ziyadə ciddiyyətdən, ya da maraqdan partlayırdı. Və bir daha bir element vardı ki, onu tez görmək olmur. Qəzəb – mən onu belə müəyən etdim. Ancaq o çoxdan tullanıb müxtəlif başqa hisslərlə qarışmışdı. Qəribə nəticələrinə görə, bu haqlı və səmimi deyil, fitnəkar və maskalanmış qəzəb idi. Stolumun üstündəki kitab təpəsinə baxaraq fikirləşdim, necə olur olsun, bütün bu kitablar mənə heç lazım deyil. Onlar elmi planda heç nəyə dəyməzlər, amma onlarda həyati baxımdan çoxlu ibrətli, əyləncəli, darıxdırıcı və Fidji adasının qadınları haqqında çox qəribə şeylər var. Onlar həqiqətən məhsuldar işığında deyil, hövsələsizliklə yazılmışdır. Buna görə də, yaxşısı budur ki, kitabxanaçının stoluna qayıtsınlar və kitab anbarının böyük pətəyində öz özəklərinə dağılsınlar. Mən isə şəhər axtarışlarından cəmi-cümi bir faktla çıxdım. Amma niyə? – mən atıq kitabları qaytararaq, sütunların altında göyərçin və qədim sütunlar arasında durmuşdum, - niyə onlar hirslənirlər? Və bu sualı öz-özümə dayanmadan verərək səhər yeməyinə getdim. Professor hirsinin arxasında əslində nə gizlənib? Muzeyin yaxınlığındakı kafedə xidmət görənə kimi bu məsələ üzərində baş sındırmaq olar. Müştərilərdən birinin stulun üstündə unutduğu axşam xəbərlərinin səhər buraxılışını darıxdığım üçün öz nöbəmi gözləyərək, gözdən keçirməyə başladım. Bütün səhifədə başlıq: Cənubi Afrika partlayışında kiminsə bəxti gətirib. Bir qədər xırda hərflərlə xəbər verirdilər ki, Çemberlen Jenevrəyə gəlib. Qəssabın zirzəmisində üstündə yanmış insan tükləri olan balta tapılıb. Boşanmalar üzrə hakim cənabları dünən məhkəmədə qadınların abırsız davranışına qarşı nitqlə çıxış etmişdir. Başqa xəbərlər də gözə dəyirdi. Kaliforniyanın harasında isə başgicəlləndirən hündürlükdən kinoulduzunu düşürüblər – o havadan asılı qalıb. Hava tutqun-buludlu olacaq. Bu qəzet başqa planetdən gələnin əlinə düşsəydi, bu ayrı-ayrı faktlardan belə başa düşərdi ki, İngiltərə patriarxın ayağı altındadır. Təkcə ağılsızlar professorun hər yeri öz nüfuzuna almasını görmürlər. Hakimyyət, pul və nüfuz ona məxsudur. O bu səhər buraxılışının sahibi, onun redaktoru və redaktor müavinidir. O xarici işlər naziri və hakimdir. O yaxşı kroket oynayan və yaxta sahibidir. O ildə payçılarına gəlirin 200% ödəyən şirkətin başında durur. O özünün sədrlik etdiyi yetimxana və kolleclərə milyonlar vəsiyyət edir. O aktrisanı havadan asıb. Baltadakı tüklərin insana aid olub-olmadığını, mütəhhimin təqsirkar olub-olmadığını, onu edam etməyi və ya bəraət verməyi o həll edəcək. Havadan başqa hər şey ona tabedir. Bununla belə o hirslənir. Və mən bilirəm niyə. Onun qadının kəmdəyərliyi haqqında kitabını oxuyarkən, mən istər-istəməz söhbətin predmeti haqqında deyil, onun haqqında düşünürdüm. Mübahisə qərəzsiz gedən yerdə, mübahisə edənlər ancaq məsələnin mahiyyətini düşünürlər, onda oxucu da eyni cür düşünür. Əgər professor qadınlar haqqında qərəzsiz yazsaydı, onların kəmdəyərliliyini sübut etmək üçün danılmaz dəlillər gətirsəydi, nəticəni əvvəlcədən məhz bu cür görməsəydi, heç kim coşmazdı. Noxudun yaşıl, bülbülün sarı olduğu faktı kimi, bunu da qəbul edərdik. Eybi yoxdur, qoy belə olsun deyərdim. Amma mən hşirsləndim, çünki o hiddətlənirdi. Qəzetin tərs üzünü oxuyaraq, fikirləşdim ki, insanın bu qədər hakimiyyəti olduğu halda onun hirslənməsi qəribədir. Bəlkə qəzəb hakimiyyətin xidmətində olan şeytandır? Məsələn, varlılar tez-tez hirslənirlər, ona görə ki, dilənçilərdə sərvətləri üçün təhlükə görürlər. Professorlar və ya dəqiq desək, patriarxlar çox güman ki, bu səbəbə və ya daha dərində gizlənmiş başqa bir səbəbə görə hislənirlər. Onlar hirsli olmaya da bilərlər – əksinə olaraq tez-tez şəxsi həyatlarında heyran, sədaqətli, qüsursuz olurlar. Ola bilər ki, qadınların kəmdəyər olmasını vurğulayan professor fon X. həqiqət üçün deyil, öz şəxsi birinciliyi üçün canfəşanlıq edirdi. Onun üçün bu qiyməti olmayan almazdır, buna görə də o bunu belə coşqunluqla müdafiə edirdi. İnsan həyatı – budur pəncərə arxasından çiyinlərini qabağa vermiş adamlar keçir – bu sonu olmayan, gərgin mübarizədir. O böyük qüvvə və hünər istəyir. Bizim illüziyalara bağlılığımıza görə daha çox özümüzə güvənməyi istəyir. Özümüzə güvənmədən biz beşikdəki körpə kimiyik. Bəs bu müəmmalı, misilsiz xüsusiyyəti özümüzdə sürətlə necə inkişaf etdirək? Başqalarını özümüzdən aşağı hesab etmək. Özümüzü doğuşdan üstün hesab etmək – məsələn, sərvət ya və titul, və
ya roma burnu və ya babanın, Romneyin fırçasından çıxan, portreti – özünü yüksəltmək üçün müxtəlif hiyələlərə əl atan insanın fantaziyası tükənməzdir. Patriarxa belə başqalarını özünə tabe saxlamaq üçün, hakimiyyətdə qalması üçün həyati vacib hiss lazımdır ki, insanların böyük kütləsi, faktiki olaraq, bəşəriyyətin yarısı onun patriarx hərəkətlərindən aşağıda durur. Ola bilər ki, həqiqətən də bu onun qüvvəsinin baş mənbələrindən biridir. Bu müşahidələrdən real həyata keçək. Görəsən, bu hər gün qeyd etdiyimiz psixoloji tapmacalara açar ola bilərmi? Məsələn, Z. başına gələn əhvalat – çox mədəni, sakit adam Rebekka yestin kitabını vətərqləyərkən birdən ilan çalmış kimi atılaraq «Qatı feminist! O kişiləri snov hesab edir!» Bu çığırma məni heyrətə saldı – əgər miss yest başqa cins haqqında xoşagəlməz sözlər desə, niyə o dəqiqə «qatı» oldu? Bu təkcə yaralanmış mənliyin harayı deyil, bu onun özünə inamının azca poulmasına qarşı etirazıdır. Bütün bu əsərlər qadın, kişi üçün onun fiqurunu iki dəfə böyüdən ayna olmuşdur. Belə sehirli qüvvə olmadan yəqin ki, bu günə qədər cəngəlliklərdə qalacaqdırlar. Dünya bizim saysız-hesabsız müharibələrin triumflalarından xəbərsiz qalacaqdı. Biz əvvəlki kimi mağaralarda duraraq, gəmirilmiş sümkülərin üstündə maral fiqurlarını çızar və ya çaxmaq daşını dəriyə və ya uşaq zövqümüzü cəzb edən başqa bəsit bəzəyə dəyişərdik. Tarix nə Supermenlər, nə də Taleyin Barmağıyla nişanlanmışları tanımazdı. Heç kəsin başına tac qoymaq və ya başını kəsmək lazım olmazdı. Sivilizasiyalı qalaktikalarda necə olduğunu bilmirəm, sərt və güclü şəxslərin dünyasında aynasız keçimək olmaz. Napoleon və Mussolini qadının aşağı səviyyələri varlıq olduqları fikirlərində ona görə inad edirdilər ki, azı onu alçaltmasan, o kişini ucalda bilməz. Bu əsasən kişilər üçün qadınların nədən belə gərəkli olduğunu izah edir. Niyə onlar qadının tənqidindən belə narahatdır. Niyə qadın deyə bilməz: bu darıxdırıcı kitabdır, bu zəif şəkildir. Qadının hər sözü kişini eyni şeyi deyən tənqidçi kişinin sözündən daha çox qırar və hirsləndirər. Həqiətin səsi və aynadakı kişi, büzüşür, o daha əvvəlki həyata qabil deyil. Axı evdə səhər və günorta süfrə başında onu öz nəzərlərində heç olmasa iki dəfə böyütməsələr o yaşamağı necə davam etsin, bilici kimi ad çıxarsın, savadsızları ziyalandırsın, qadınları qəbul etsin, kitablar yazsın və bəzənəcək təntənəli banketdə necə nitq söyləsin. Mən çörəyi əlimdə əzərək, qəhvəni qarışdıraraq, pəncərədən adamlara baxaraq, bu fikrə gəldim. Ayna kabusu həyatın vacıb şərtdir, o kişiləri irəli itələyir, onların əsəb sistemini stimullaşdırır. Aynanı götürün, kişi kokain dozası olmayan narkoman kimi ölə bilər. Mən belə fikirləşirəm ki, yoldan keçənlərin yarıçı bu illuziyanın hökmü altında isə addımlayır. Səhər onun isti şüaları altında palto və şlayapalarını geyinirlər. Kücəyə gümrah çıxaraq əmindirlər ki, miss Smitin çay qonaqlığında arzu olunan qonaq olacaqlar; onlar hələ qonaq otağının kandarında duranda özlərinə təlqin edirlər ki, «Burada hər ikinci adam məndən aşağıda durur» və söhbətə elə özlərindən razı halda qoşulurlar, bu inam cəmiyyətin həyatına dərin təsir göstərir və insanda maraqlı fikirlər yaradır. Başqa cinsin psixologiyasının kimi təhlükəli və maraqlı mövzu ətrafındakı bu düşüncələri siz ildə 500 funt gəliriniz olanda tədqiq edəcəyinizə ümid edirəm. Hesabı gətirən ofisiant məndən 5 şillinq və 9 pens istədi. Ofisianta 10 şillinqlik banknot verirəm və o pulun qalığı üçün gedir. Pul kisəmdə daha bir kupyura var. Mən onu onda gördüm ki, indiyə kimi pul kisəmin avtomatik banknot buraxmaq qabiliyyətinə məəttəl qalıram. Mənim xalam Meri Betonun mənim üçün saxladığı məlum saylı kağızların əvəzində cəmiyyət məni yedirir, içirir, mənə yataq və başımın üstünə dam verir. Məsələ ondadır ki, mənim nənəm Bombey camaatının heyrətli baxışları qarşısnıda at oynadarkən, boynunu sındırıb. Miras haqqında xəbər mənə gecə, qadınların seçki hüququ haqqında qəbul olunmuş qanun ilə eyni vaxtda çatdı. Vəkilin poçt ilə göndərdiyi məktubdan öyrəndim ki, mənə ildə 500 funt vəsiyyət olunub. Bu iki hadisədən: miras və səshüququ almadan birincisi daha vacibdir. Mən əvvəllər nəyin hesabına yaşayırdım? Redaksiyalarda dilənçilik edirdim, burada eşşək sərgisi haqqında, orada nigah mərasimi haqqında məlumat verir, konvertlərin üstünü yazır, qoca qarılar üçün oxuyur, süni çiçək düzəldir, qəpik-quruşa uşaqlara əlifba öyrədirdim. 1918-ci ilə qədər qadınlara mümkün olan bütün peşələr demək olar ki, bunlardır. Bu muzdlu əməyi təsvir etməyə ehtiyac yoxdur, sizin yəqin ki, bununla məşğul olan qadınlara tanışlığınız olub; belə ehtiyac yoxdur, yəqin ki, başınıza gəlib. Amma məni indiyə qədər təqib edən ən pis şey məndə tədricən yetişən qorxu və qəzəb zəhərlidir. Nifrət etdiyim işi daim görmək və yaltaqlanaraq, üzə gülərək qul kimi görmək – o zaman bu zəruri idi, çünki risk eləmək üçün heç bir imkan yox idi. Və daimi fırlanan bir fikir ki, sənin istedadın çox da böyuk deyil, amma onu gizlətmək intihara bərabərdir – sənin istedadın məhv olur və onunla birgə sən və sənin ruhun – bütün bunlar pas, baharda gül açmış almanı içəridən yeyən kimi, adamın ürəyini yeyir. Dediyim kimi xalam rəhmətə getdi və bundan sonra hər banknotu dəyişdikcə pas bir az gedir, əvvəlki qorxu və qəzəb daha
yoxdur. Gümüş pulu pul kisəmə qoya-qoya əvvəlki acılarımı yada salıb fikirləşdim ki, etibarlı illik gəlir insanın əhvalını necə də dəyişir. Dünyada heç bir qüvvə məndən mənim 500 funtumu – azadlığımı ala bilməz. Qida, ev v əgeyim həmişəlik mənimdir. Nəinki hədər səylərə nifrət və acıya da son qoyuldu. Kişilərə nifrət etməyimə səbəb yoxdur, onlar mənə toxuna bilmirlər. Onlara yaltaqlanmağa da ehtiyac yoxdur, onlar mənə heç nə verə bilmirlər. Və məndə bəşəriyyətin o biri hissəsinə, heç sevilmədən, yeni baxış yaranmağa başladı. Sinif və cinsi ümumilikdə günaşlandırmaq əbəsdir. Böyük insan kütlələri öz hərəkətlərinə cavabdeh deyil. Hamını elə qüvvələr hərəkətə gətirir ki, onları təklikdə cilovlamaq mümkün deyil. Patriarx professorlar da tükənməz çətinliklərlə mübarizə aparmalı olurlar. Onların da tərbiyəsi mənimki kimi qüsurludur. Onlarda da xeyli zədə var. Düzdür, onların pulu və hakimiyyəti var, lakin bu çox baha başa gəlir; onları içəridən yeyən yırtıcını bəsləyirlə – bu sahib olmaq instinkti, qənimət ehtirasıdır ki, insanların torpağını və malını əlindən almaq sərhədləri dəyişdirərək bayraqları asmaq, linkorlar inşa etmək və zəhərli qazlar ixtira etmək, özü və öz uşaqlarının həyatını qurban vermək kimi doymaq bilməyən arzunu əmələ gətirir. Admirallıq alaqapısının altından (mən indicə keçdim) və ya top və qənimətləri şöhrətləndirən istənilən başqa yoldan keçin və fikirləşin ki, burada əbədiləşdirilmiş hünərin mahiyyəti nədir? və ya günəşli gündə dəllal və məşhur vəkili müşahidə edin, onlar kölcədə gizlənərək pul, pul, pul qazanırlar; amma məlum olduğu kimi insana ildə ancaq 500 funt lazımdır. Tərbiyəli adam özündə belə vəhşi instinktlər daşımazdı. Onları həyatın şəraiti yaradır. Sivilizasiyanın nöqsanıdı, deyə mən düşünərək o hersoq Kembriclinin heykəlinə baxdım, xüsusən onun xoruz plyumacına. Mən bu nöqsanları kəşf etdikcə mənim acılarım və qorxum yavaş-yavaş öz yerlərini təəssüf və səbirə verdilər; bir neçə il sonra isə onlar da keçib getdilər və böyük qurtuluş şeylərin mahiyyəti haqqında azad düşünmək dövrü gəldi. Deyək ki, o buna xoşuna gəlir ya yox? Filan şəkil gözəldir ya yox? Bəs bu kitab, mənim fikrimcə, sənin üçün maraqlıdır ya yox? Həqiqətən də, xalanın mirası mənim üçün üfüqləri açdı, dünyanı azad, qorxusuz görməyi öyrətdi (…). TƏHLİL ÜÇÜN SUALLAR
1. Bu necə mətndir? 2. hansı canra aiddir? 3. Onun statusu necədir (ədəbi, populyar)? 4. Qadın və kişilərin bu tip mətnlə assosiasiya etmək tendensiyası varmı (oxucuları, yazıçıları və ya reprezentasiya obyektlərini də)? 5. Bu canrda yazılan əsərin stili «qadın» və «kişi» stili hesab olunur? 6. Hekayə hansı şəxsin dilindən söylənilir: birinci və ya üçüncü şəxsin? Hadisələri qəhrəmanın özü danışır və ya «kənar səs»?
Orada Tatyana ilə görüşək.
Skamya. Tatyana skamyadadır. Sonra Onegin gəlir, lakin oturmur, qız isə ayağa durur. Hər ikisi ayaq üstədirlər. Və ancaq o danışır, bütün vaxtı, uzun-uzadası, qız bir kəlmə də demir. Və mən burda başa düşürəm ki, bu məhəbbətdir: əvvəl skamya, skamyada qız, sonra o gəlir, və bütün müddət danışır, qız isə bir söz demir. Mən Onegina yox, Oneqin və Tatyanaya vurulmuşam (bəlkə də Tatyanaya bir qədər çox) ikisinə bir yerdə, məhəbbətə vurulmuşam. Və bundan sonra mən heç nəyimi hər ikisinə eyni zamanda vurulmamış (qıza bir qədər çox), onların ikisinə yox, onların məhəbbətinə vurulmamış yazmamışam. Məhəbbətə. Onların oturmadıqları skamya onların müqəddəratları oldu. Mən nə onda, nə sonra öpüşməyi sevmirdim, ancaq ayrılıq zamanı heç vaxt. Oturmaqlarını sevmirdim, həmişə ayrıldıqları zaman sevirdim. Mənim ilk məhəbbət səhnəm məhəbbət səhnəsi olmayıb: o sevmirdi (mən bunu başa düşdüm) ona görə ki, oturmadı, sevən qız idi, ona görə ki, ayağa qalxdı, onlar bir dəqiqə də bir yerdə olmadılar, bir yerdə heç nə etmədilər, hər şeyi tamamən tərsinə edirdilər: o danışır, qız susurdu, o sevmir, qız sevirdi, o getdi, qız qaldı, ona görə də əgər pərdəni qaldırsaq, görərik ki, qız durub, bəlkə də yenə oturub, ona görə ki, qız ancaq o durduğu üçün dururdu, sonra yerinə çökdü və əbədi belə oturacaq. Tatyana o skamyada əbədi oturacaq. Mənim bu ilk məhəbbət səhnəm mənim sonrakı məhəbbət səhnələrimi bədbəxt, qarşılıqsız, qeyri- mümkün məhəbbətin məndə olan bütün ehtirasını müəyyən etdi. Mən o dəqiqədən sonra xoşbəxt olmaq istəmədim və bununla da özümü sevgisizliyə məhkum etdim. Bütün iş onda idi ki, o qızı sevmirdi və qız onu məhz belə başqasını yox, məhz onu sevmək üçün seçdi. Onun, qızı sevə bilməyəcəyini əvvəlcədən bilirdi (bunu mən indi deyirəm, ancaq bunu artıq o zaman bilirdim, sadəcə olaraq indi danışmağı öyrənmişəm). Adamlar arasında taleyində bədbəxt, tənha, hər şeyi öz boynuna götürən məhəbbət istedadı olanlar dühadır. Yevgeni Onegin məndə bir çox şeyi qabaqcadan müəyyən etdi. Əgər mən bütün ömrüm boyu bu günə qədər həmişə birinci yazmışamsa, əlimi birinci uzatmamışamsa və əllərim heç bir məhkəmədən qorxmadan, mənim gözlərimin qabağında bunu ediblərsə, bu ancaq ona görədir ki, mənim günlərimin şəfəqində şam işığında hörüyünü sinəsinə atmış Tatyana uzanmışdır. Və sonra getdikləri zaman (həmişə gedirdilər) nəinki arxadan əllərimi uzadır, heç başımı da döndərmirdim, ancaq ona görə ki, o vaxt başda Tatyana heykəl kimi dondu. Cəsurluq dərsi. Məğrurluq dərsi. Səadət dərsi. Tale dərsi. Tənhalıq dərsi. Hansı xalqın belə sevgi qəhrəmanı var: cəsur, layiqli, sevgili, əyilməz, bəsirətli və sevən! Axı Tatyananın cavabında heç qisasın kölgəsi də yoxdur. Buna görə də tam intiqam alınır, Onegin «ildırım vurmuş» kimi durur. Onun əlində Onegini dəli etmək, əlçatmaz həmin skamyanın torpağına basıb əzmək, həmin zalın portreti ilə bir etmək üçün bütün dəlillər vardı, o isə təkcə bir kəlmə ilə bunların hamısını məhv etdi: Mən sizi sevirəm (naz etmək nəyə lazımdır). Naz etmək nəyə lazımdır? Təntənə üçün lazımdır? Bəs təntənə nəyə lazımdır? Buna həqiqətən də Tatyana üçün başa düşülən cavab yoxdur və o yenə zalın ovsulanmış dairəsində, o vaxt bağın ovsunlanmış dairəsində olduğu kimi – öz məhəbbət tənhalığının ovsunlanmış dairəsində, o vazt lazım gəlməyən, indi isə arzu olunan və həm onda və indi sevən və sevilə bilməyən. Bütün kozırlar onun əlində idi, lakin o, kart oynamırdı. Bəli, qızlar, sevdiyinizi birinci elan edin, sonra kəskin cavab dinləyin və sonra hörmətli yaralılara ərə gedin və sonra sevgi etirazlarını dinləyin və onları saymayın – və siz bütün arzuları yerinə yetirdiyi üçün relslərə uzanmaqdan başqa heç bir çarəsi qalmayan digər qəhrəman qadınımızdan min dəfə çox xoşbəxt olacaqsınız. Arzuların dolusu ilə arzuların yerinə yetməsi arasında əzab toplusu ilə boş səadət arasında mənim seçimim doğulmuş və doğulmamışdan əvvəl olunub. Ona görə ki, Tatyana məndən qabaq mənim anama təsir edib. Mənim babam A.D.Meyn ona sevgilisi ilə özü arasında seçim etməyə məcbur edəndə, o sevgilisini deyil, atasını seçdi və ərə gedəndə də Tatyanadan yaxşı getdi, çünki «yazıq Tanya üçün bütün püşklər eyni idi», mənim anam isə ən ağır püşkü seçdi – mərhum arvadına vurğun, özündən 2 dəfə böyük, iki uşaqlı bir dula – uşaqlara və özgə dərdə ərə getdi, ürəyində onu sevərək və sevməkdə davam edərək, onunla heç vaxt görüş axtarmayaraq və təsadüfən ərinin mühazirəsində onunla rastlaşan zaman onun həyat, xoşbəxtlik və sair suallarına cavab verdi: «Mənim qızımın 1 yaşı var, o çox iri və ağıllıdır, mən tamamilə xoşbəxtəm» (Aman Allah, yəqin, o, bu dəqiqələrdə mənə, yekə və ağıllıya nifrət edirdi ki, mən onun qızı deyiləm). Beləlilkə, Tatyana təkcə mənim bütün həyatıma deyil, mənə həyatımın faktına da təsir etdi. Puşkinin Tatyanası olmasaydı – mən də olmazdım. Qadınlar şairləri belə oxuyurlar, başqa heç cür. Bununla belə anam mənə Tatyana adını vermədi – yəqin ki, hər halda qıza yazığı gəldi.
1. Bu
mətn hansı üsluba yaxındır: elmi hekayəyə, jurnalist şərhinə, avtobioqrafiyaya və s. 2. Sizi nə məcbur edir ki, müəllifin qadın (kişi) olduğunu fikirləşəsiniz? İntuisiya (stereotiplərə əsaslanan) və sizin mülahizəniz mətndən götürülmüş sübutlara əsaslanır. 3. Bu
mətnin qadın (və ya kişi) tərəfindən yazılmasını nəyə əsasən bilirsiniz?
ƏDƏBİYYAT Абрамович Н. Женщина и мир мужской культуры. М. 1913. С. 103 Арбатова М. Последнее письмо. // Меня зовут женщина, М., 1997, с.281 Бадалов Р. Женские образы в «Китаби Деде Коркут»: вчера и завтра / Гендер: гадын проблеминин йени мярщяляси. - Б., 1998 Белинский В.Г. Полн.собр.соч. в 13-ти томах, М., изд-во АН.1953-1959, т.6,с.226. Белинскй В.Г. Пол.собр.соч. в 13-ти томах, М.,Изд-во АН.1953-1959,т.3,с.149. Баженова Н.С. Обозначение экспрессии эмоций женщин (на материале художественной прозы XVIII-XX веков). /Гендер: язык, культура, коммуникация. Доклады 2-й международной конференции.- М., 2001. Бовуар. С. Второй пол. // Иостраная литература, 1993, с. 161. Ванеева Л. Антигрех. // Новые амазонки.с. 224. Гречушникова Т.В. Немецкоязычная женская проза конца ХХ века – нивелирование гендерной идентичности / Гендер: язык, культура, коммуникация. – Доклады 2-й международной конференции.- М., 2001 «Женская логика», М., 1989; «Не помнящая зла», М., 1990; «Чистенькая жизнь», М., 1990; «Новые амазонки», М., 1991 и т.д. Кириевсикй И. Полн.собр.соч. в 2-х томах, М., 1864, т.1,с.119. Коллонтай А. Новая женщина // Современный мир. 1913. № 9. с. 162-163. Колтоновская Е. Женские силуэты. Спб. 1912. с. 8 Ласунский О.Г. Вступительная статья. // В.Дмитриева. Повести. Серия «Отчий край».-Воронеж,1983,с.6. Мандельштам О.Э. Сочинения в 2-х томах, т.2, - М., 1990, с.275. Маргольм Л. Книга о женщине. Киев. 1895. с. 110. Надеждин Н.Н. Женщины в изображении современных русских женшин-писательниц // Новый мир. 1902. № 92, С. 290. Нарбикова В. Литература или утопическая полемика с культурой (Интервью). // Постмодернисты и посткультуре. М., 198, с128. Палей М. Нвые амазонки. // Новые амазонки, с.276. Пономарев С.И. Наши писательницы. Спб. 1891. С. 20. «Работница», 1989, №10, с.18. «Русский биографический соварь. Спб, 1913,с.497.
науки. 2000, №3. Гендер: язык, культура. Коммуникации. Доклады II Международной конференции. М., 2002,с.86.
М.,1998,с.137. Толстой Л.Н. Письмо к Страхову. // Собр.соч. в 22 томах,т.17-18, М., 1984, с.686-688 Тургенев С. Пол.собр.соч. в 12-ти томах. т.4.М.: Наука, 1980,с.476. Файнштен М.Ш. Писательницы пушкинской поры. Л., «Наука», 1989. Чуйко В. Современные женщины писательницы // Наблюдатель. 1889. № 4. С. 23, 26. Шаберт И. Гендер как категория новой истории литературы. / Пол. Гендер. Культура. - М.,1999. Шоре Э. Феминистское литературоведение на пороге ХХI века. К постановке проблемы (на материале русской литературы ХIХ века)/Литературоведение на пороге ХХI века. Сб. статей . – М., 1998. Yüklə 234,69 Kb. Dostları ilə paylaş:
|