Molekulyar kinetik nazariya haqida umumiy tushunchalar” mavzusidagi kurs ishi bajardi: Hakimov. G’ Kurs ishi rahbari: Yo’ldoshqori. Sh farg’ona 2023
Yüklə 63,84 Kb.
|
| 2 mv1
3~ = kT, (12)
birligini graduslarga o'tkazuvchi tegishli koeffitsient kiritish kerak bo‘ladi.Ideal gaz uchun qo‘llaganda bu kattaliWar orasidagi bog'lanishni ifodalashda gaz temperaturasi molekulalar-kinetik energiyasining o'rtacha qiymatining uchdan ikki qismiga to‘g‘ri proporsional deb hisoblash qulay, ya’ni chunki bu molekulyar-kinetik nazariyaning asosiy tenglamasi (9e) ning ko'rinishini soddalashtiradi. (12) formulada k— energiya birhgi bilan temperatura birligi orasidagi munosabatni ifodalovchi kattalik bo‘lib, uni Bolsman doimiysi deb ataladi. Uning son qiymati tajribada aniqlanadi. Bolsman doimiysi alohida ahamiyatga ega bo‘lgani tufayh uni ko‘p usullar bilan aniqlangan. Bu doimiyning hozirgi vaqtdagi eng aniq qiymati SI da k = 1,380662 ■ 10231 K formuladan foydalanib, molekulalar tartibsiz haraka- tining o‘rtacha kinetik energiyasini temperatura orqali ^ ko‘rinishda yozish mumkin. (13) formuladan molekulalar ilgarilanma harakatining o‘rtacha kinetik energiyasi faqat temperaturaga bog'liqligi kelib chiqadi: molekulalar ilgarilanma harakati kinetik energiyasi absolyut temperaturaga to‘g‘ri propor- sionaldir. Shunday qilib, (13) formuladan, temperaturalaming absolyut shkalasi (Kelvin shkalasi) fizik ma’noga ega ekanligi, absolyut temperaturaning noli molekulalar tartibsiz harakatining o‘rtacha kinetik energiyasi nolga teng bo'lgandagi temperatura,ya’ni mole- kulalaming xaotik harakati to'xtaydigan temperatura ekanligi kelib chiqadi. (9e) tenglamaga molekulalaming o‘rtacha kinetik energiyasi ifodasini keltirib qo‘yib, ideal gazning bosimi uchun quyidagi ifodani hosil qilamiz: (14)
y 3 2 Demak, ideal gazning bosimi uning absolyut temperaturasiga va hajm birligidagi molekulalar soniga to‘g‘ri proporsional ekan. dan hajm birligidagi molekulalaming soni quyidagiga teng ekani kelib chiqadi: Ma’lumki, normal sharoit deganda p0 = 1,013 • 105 bosim va T0— 0°C = 273 K temperatura bilan xarakterlanadigan sharoit tushuniladi. (15) tenglikdan foydalanib, normal sharoit uchun hajm birligidagi molekulalar sonini hisoblab topish mumkin: 1,013-I05-2L — = 2,69 ■ 1025 m "3. 1,38-10—23 —-27 3K K Bu sonni birinchi bo‘lib, avstriyalik fizik-kimyogar I. Loshmidt aniqlagani uchun uning nomi bilan Loshmidt soni deb ataladi. §. Dalton qonuni Berilgan V hajmli idishda issiqlik muvozanati holatida bo'lgan bir-biri bilan kimyoviy reaksiyaga kirishmaydigan va konsen- tratsiyalari np nv nv ... bofigan turli gazlar aralashmasi berilgan bo‘ism. Aralashmaning umumiy konsentratsiyasi n = nx + n2 + n3 + ... bo‘ladi. Bunday aralashmaning idish devorlariga bergan bosimi quyidagicha aniqlanadi: p = nkT = (n{ + n2 + n3 + ...) kT yoki p = nxkT + n2kT + nJcT + ... (16) Bu ifoda molekulalarning har bir guruhi boshqa guruh molekulalarining qanday bosim berishiga bog‘liq bo‘lmagan bosim berishini ko‘rsatadi. Quyidagi ifodalar p=nxkT,p2=n2kT,p2 =n2kT,... V hajmni egallagan aralashmaning har bir komponentining (tarkibiy qismlar) bosimidir. Bu bosimlami aralashma komponent- larining parsial bosimi deyiladi. Biror gazning — gaz aralashmasi komponentining — parsial bosimi deb ana shu gazning yolg‘iz o‘zi aralashma egallagan butun hajmni egallaganda ko'rsatishi mumkin bo'lgan bosimga aytiladi. Shunday qilib, (16 a)
Yüklə 63,84 Kb. Dostları ilə paylaş:
|