Microsoft Word Turkan dissertasiya double updated docx

32 
 
təhlükəsizlik  kimi  ünsürlərin  biri  və  ya  bir  neçəsi  ilə  fərqliləşmək  mümkün  ola 
bilər. Bundan başqa əsas məhsulla bərabər tamamlayıcı məhsullar təklif etmək və 
tətbiq  edilən  müxtəlif  promosiya  kampaniyaları  ilə  də  fərqliləşə  bilmək  olar. 
Firmalar bütün bu dayaqlar ilə öz fərqliliklərini ortaya qoyurlar.  
Fərqliləşdirmə ilə firma digər firmalarda olmayan bənzərsiz bir ünsürə sahib 
olur.  Bu  da  müştərinin  firmaya  bağlılığını  və  sədaqətini  artırır.  Alternativin 
olmaması  müştəri  itgisinin  qarşısını  alır.  Yeni  firmalar  da  müştəri  qazanmaqda 
çətinliklə üzləşəcəkləri üçün bir giriş əngəli də yaradılmış olur.  
Fərqliləşdirmə strategiyasının təməli rəqiblərdən fərqli məhsulları müştəriləri 
üçün fayda yaradacaq  şəkildə təklif etmək olduğundan, bu strategiyanı tətbiq edən 
ş
irkət müştərilərlə birlikdə rəqibləri də nəzarətdə saxlamalıdır.  
Firmanın  məhsulunu  rəqibsiz  və  bənzərsiz  gördüyü  üçün,  müştərilər 
qiymətəəhəmiyyət  verməyəcək,  yəni  tələbin  qiymət  elastikliyi  azalacaq  və 
müştərilərin  marka  sədaqəti  artacaq.Fərqliləşdirmə  strategiyası  aşağıdakı 
alternativlərlə tətbiq edilir:  
1.
  Məhsul fərqliləşməsi  
2.
  Qiymət fərqliləşməsi  
3.
  Tutundurma fərqliləşməsi 
4.
  Paylaşdırma/yerləşdirmə fərqliləşməsi  
5.
  Marka fərqliləşməsi  
6.
  Xidmət fərqliləşməsi   
 
Fərqliləşdirmə  aşağıdakı  kriteriyaların  uğurla  həyata  keçirilməsindən  asılı 
olaraq yaxşı nəticələnə bilər:  
-
  Müştəri Faydası- Fərqin müştərilər tərəfindən, satın almanın nəticəsini 
yaxşılaşdıran bir dəyər olaraq görülməsi lazımdır. 
-
  Bənzərsizlik-  Müştərilər  təklif  edilən  dəyərin  rəqiblərin  təklif 
etdiklərindən fərqli olduğunu qavramalıdırlar.  
-
  Mənfəətlilik-  Firma,  məhsulu  mənfəət  edəcək  qiymətdə,  maya 
dəyərində və miqdarda istehsal edə bilməlidir.  

---

33 
 
-
  Davamlılıq-  Fərqlilik  rəqiblər  tərəfindən  təqlid  edilə  bilməməli  və 
davamlı təkmilləşdiriməlidir.   
Fərqliləşdirmə  strategiyası  əsasən  firma  üçün  fərqliləşmənin  səbəb  olduğu 
yüksək xərclərlə nəticələnir. 
Fokuslanma Strategiyası. Fokuslanma strategiyası firmanın spesifik bir alıcı 
qrupu,  məhsul  qrupu  və  ya  coğrafi  bazar  üzərində  sıxlaşaraq  strategiyalarını  bu 
hədəflər istiqamətində təşkil etməsidir.  
Digər  iki  strategiyanın  tətbiq  sahəsi  bütün  sektoru  əhatə  etdiyi  halda, 
fokuslanma  strategiyası  müəyyən  bir  hədəfə  çox  yaxşı  bir  şəkildə  xidmət 
etməyəəsaslanır. Məqsəd, seçdiyi hədəf bazarda daha da ixtisaslaşaraq bu qisimdə 
lider olmaq və ya mütəxəssis olduğu bazara xidmət verməkdir.  
Fokuslanma strategiyasının yaratdığı üç üstünlük var:  
1.
  Şirkət o qisimdəki fərdi alıcıları daha asan müəyyənləşdirə bilir, onlarla 
tanışa bilir, fokus qruplar çalışdıra bilir və o bazara son dərəcə uyğun 
və cazib təkliflər dizayn edə bilir. 
2.
  Yaxşı müəyyən edilmiş bir qisimdə şirkət, daha az rəqiblə qarşılaşır və 
rəqiblərini yaxşı tanıyır. 
3.
  Şirkətin  o  qismin  tərcih  edilən  tədarükçüsü  olma  vəən  böyük  bazar 
payını və mənfəət qazanmaq şansı olduqca yüksəkdir. 
Bu  strategiya  əslində  maya  dəyərində  liderlik  strategiyasının  və  ya 
fərqliləşdirmə strategiyasının daha dar bir qisim üzərində tətbiqidir.   
Fokuslanma  strategiyasını  tətbiq  edən  firma  daha  kiçik  bazara 
fokuslanacaqdır  və  bundan  ötrü  bütün  bazar  firmanın  xidmət  sahəsinə 
girməyəcəkdir.  Bu  da  firmanın  bazarda  bütün  fürsətləri  görə  bilməməsi  və 
dəyərləndirə bilməməsi ile nəticələnəcəkdir. 
M. Porter’ə görə sektorda rəqabəti müəyyən edən  5 ünsür və ya güc vardır, 
bunlar: 
• Sektora yeni girəcək firmalar 
• Sektordakı mövcud rəqiblər 
• Əvəzləyici (ikamə) mallar 

---

34 
 
• Alıcılar 
• Tədarükçülər 
 
Rəqabətin  ən  pik  nöqtəsi,  girişin  sərbəst  olduğu,  mövcud  firmaların 
tədarükçülər  və  müştərilər  qarşısında  bazarlıq  gücünə  sahib  olmadıkları,  saysız 
firma  və  məhsulun  bir-birinə  oxşar  olmasına  görə  rəqabətin  tuğyan  etdiyi, 
“mükəmməl rəqabətçi mühit” olaraq tərif edilən sektordur (M. Porter). 
Bu  güclərin  qarışımı  sektorun  nə  qədər  cazibəli  olduğunu  və  bu  sektorda 
hansı  strategiyaların  istifadə  edilməsi  gərəkdiyini  müəyyən  edəcəkdir.  Əgər 
sektorda  rəqabət  ən  pik  nöqtəyə  çatıbsa  bu  sektorda  mənfəət  əldə  etmək  də 
çətinləşəcək. Müştəri əldə etmək üçün firmalar arası qarşılıqlı həmlələr ola biləcəyi 
kimi, bəzi firmaların da sektordan çəkilməsi  gündəmə gələcəkdir.  
Bu  vəziyyətdə  firmalar  üçün  ən  yaxşı  çıxış  yolu  bəlkə  də,  niş  (ödənməmiş 
ehtiyacların  olduğu  bazar  boşluğu)  sektorlara  yönəlmək  və  özünə  sadiq  müştəri 
kütləsi yığmaq olacaqdır. Niş sektora yönəlmək isə firmaları fərqli olmaq üçün səy 
göstərməyə  məcbur  edəcək.  Çünki  sadiq  müştəri  kütləsinə  nail  olmaq,  firmanın 
ə
vəzedilməz xüsusiyyətlərə sahib olması ilə mümkün ola bilər.  
Sektorda  rəqabətin  şiddətini  müəyyənləşdirən  güclərə  qısa  bir  nəzər  salaq. 
Yeni  girəcək  firmaların  yaratdığı  təhdid,  yəni  rəqabətə  təsir  edə  bilmə  dərəcəsi, 
onun  qarşılaşacağı  giriş  əngəllərindən  asılıdır.  Çoxlu  əngəllərlə  qarşılaşan  firma 
sektora  girə  bilmədə  çətinlik  çəkəcək.  Əgər  sektora  girmək  asandırsa,  yəni  giriş 
ə
ngəlləri  yeni  firmaları  əngəlləyəcək  qədər  güclü  deyilsə,  demək  ki,  sektorda 
rəqabətin    şiddəti  də  artmış  olacaqdır.  Çünki  yeni  firmalar  mövcud  bazar 
potansiyalından özləri üçün qazanmaq istəyəcəklər.  
Mövcud rəqiblər arasındakı rəqabət, firmanın digər firmalara qarşı müqavimət 
göstərməsi  və  ya  mövqeyini  yaxşılaşdıra  bilməsi  üçün  qiymət  rəqabəti,  reklam 
savaşları, bazara yeni məhsul təqdim edilməsi, genişlədilmiş müştəri xidməti kimi 
taktikalarla yarış içində olmaları  şəklində ortaya çıxar. Ancaq firmaların bir-birinə 
davamlı  olaraq  mislləmə  və  həmlələrdə  olması  bütün  firmalara  mənfi  təsir 
edəcəkdir. 

---