Microsoft Word qasimli kenale doc

 

72

13  Мурадханлы 

50-80 

21.08.1998 

1 

1-1,5 

50 

14  Араз, Алов, Шярг 

150-300 

21.07.1998 

5 

9 

40  

15  Кцрзянэи, Гарабаьлы 

60-90 

15.07.1998 

2 

0,5-08 

50 

16  Атяшкащ, Йанан Тава, 

Муьан дяниз 

100 

25.07.1998 

4 

2 

50 

 

17  Зяфяр, Мяшял 

120-150 

27.04.1999 

2 

2 

50 

18  Лерик дяниз, Савалан 

100-120 

27.04.1999 

2 

2         

50 

19  Падаг 

50-100 

27.04.1999 

2 

0,8 

20 

20                 

Мишовдаь 

- 

- 

- 

- 

- 

21  Зыь вя Щювсан 

- 

- 

- 

- 

- 

Мянбя: АRДНШ-нин мялуматлары 

  

Bütün  bunları  nəzərə  alaraq  29-dekabr  1999-cu  ildə  Ümummilli  Lider  Heydər 

Ə

liyev tərəfindən “Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Fondunun yaradılması haqda” 

fərman  imzalandı.Fərmanda  ARDNF  nun  yaradılması  məqsədi  belə  göstərilir:  “Neft 

gəlirlərinin  tərəqqi  və  inkişafın  tələbləri  nəzərə  alınmaqla  gələcək  nəsillər  üçün 

toplanması  və  artırılması,  ölkənin  cari  sosial  ehtiyacları,  eləcə  də  indiki  nəsil  üçün 

istifadə olunması”. 

 Дювлят Нефт Фондунун йарадылмасы иля жямиййятдя орта тябягянин формалашмасы 

арасындакы  мцтянасиблик  йараnır.  Инкишаф  етмиш  юлкялярин  тяжрцбяси  сцбут  едир  ки, 

Дювлят  Нефт  Фондунун  йарадылмасы  йени  иш  йерляринин  ачылмасына  эениш  имканлар 

йарадыр вя бунун мцгабилиндя гейри-нефт проблемляр йцкц бир гядяр дя азалмыш олур. 

Даща  дягиг  десяк,  сийаси  сабитлийин  тяминатчы  функсийасыны  ижра  едян  «Гызыл 

тябягя»нин  формалашмасы  даща  да  интенсивляшир.  Бу  бахымдан  нефт  эялирляринин  беля 

бюлэц  механизми  игтисади  инкишафы  нязярдя  тутур,  щям  дя  стартеъи  бахымдан 

жямиййятин сийаси тящлцкясизлийини ещтива едир.  

AR  ДНФ-нун  йарадылмасы  вя  Азярбайжан  нефтинин  сатышындан  ялдя  олунан 

вясаитин  нефт  фондуна  дахил  едилмяси  ян  башлыжа  наилиййятлярдян  биридир.  Истисмар 

технолоэийасынын  инкисафы  Хязярин  тякиндя  йени-йени  йатагларын  истисмарыны 

шяртляндирдийиндян AR    ДНФ вясаитинин 100  милйардлара галхажаьы да  истисна дейил. 

Нефл  эялирляринин  хяржлянмя  истигамятляри  щаггында  тяклифляр  мящз  бу  реаллыглара 

ясасланыр. 

Təkcə son bir neçə ildə AR DNF-nun xərclərinə nəzər salsaq Azərbaycanın sosial – 

---

 

73

iqtisadi  inkişafında  fondun  necə  əhəmiyyətli  rol  oynadığını  görə  bilərik.  Cədvəl  3  dən 

göründüyü  kimi  son  illərdə  büdcə  gəlirlərinin  əhəmiyyətli  hissəsi  neft  fondundan 

köçürmələr  hesabına  maliyyələşir.  Bu  isə  dövlət  büdcəsindən  ölkə  üçün  strateji 

ə

həmiyyətə  malik investisiya  layihələrinin  maliyyələşdirilməsinə imkan  verir. Məhz  bu 

vəsait hesabına dövlət büdcəsində əsas vəsaitlərə kapital qoyuluşuna 2011-ci ildə 5,358 

mlrd,  2012-ci  ildə  5,774  mlrd,2013-cü  ildə  6,915  mlrd  manat xərclənmiş,  2014-cü ildə 

isə bu məqsəd üçün 6,260 mlrd manat vəsait ayrılmışdır. 

Азярбайжанын Нефт Стратеэийасынын мащиййятиндя бязи мягамлар диггяти хцсуси 

иля  жялб  едир.  Бунлар  юлкянин  игтисади  вя  эеоsiyasi  тящлцкясизлийинин  горунмасыны 

нязяря  алан вя  тякамцлчцлцйя  ясасланан  ислащатчы бахышлары  ещтива  едир.  Азярбайжан 

нефт стратеэийасынын ОПEК юлкяляринин нефл фондуна ясасланан харижи сийасят курсу иля 

мцгайисяли тящлили буну бир даща тясдиг едир. 

Азярбайжанын перспектыв нефт-газ структурларынын кяшфиййаты вя ишлянмяси просесляриндя 

иштиракчы юлкялярин пайы 

 

Олкяляр 

Компанийаларын сайы 

Иштирак пайы (%) 

1 

Азярбайжан 

1 

37,59 

9 

АБШ 

9 

29,30 

3 

Бюйцк Британийа 

4 

7,51 

4 

Русийа 

2 

5,00 

5 

Йапонийа 

5 

4,69 

6 

Франса 

2 

4,23 

7 

Италийа 

1 

2,91 

8 

Норвеч

 

1 

2,59 

9 

Тцркийя 

1 

1,63 

10 

Сяудиййя Ярябистаны 

1 

1,38 

11 

Канада 

2 

1,05 

12 

Ыран 

1 

1,05 

13 

Алманийа 

1 

0,53 

14 

Ыспанийа 

1 

0,26 

15 

Белчика 

1 

0,26 

 

Жями (15 юлкя цзря) 

33 

100.0 

Мянбя: АДНШ-нин   мялуматларт 

 

               Geoiqtisadi məkanda  səmərəli fəaliyyəti təmin etmək üçün üç əsas məsələyə - 

fəaliyyət  şəraiti,  strateji  fəaliyyət  üçün  yeni  sahə,  strateji  qərarların  qəbulu  üçün  yeni 

vasitələrə  diqqət  vermək  vacibdir.      Beləliklə  geoiqtisadi    problemlərin  mahiyyəti  və 

onların  həllində  iqtisadi  inteqrasiyanın  rolu  və  vəzifələrini  ümumi  şəkildə 

---

 

74

qiymətləndirərək    Azərbaycan  reallıqları  baxımından    iqtisadi  inteqrasiyanın  əsas 

vəzifələrini və ya hədəflərini aşağıdakılar kimi ifadə edə bilərik: 

      1    Çağdaş  dünya  iqtisadiyatının  inkişafının    mühüm  meyllərindən  biri    regional 

inteqrasiyanın  güclənməsi    hesab  edilir.  Regionallaşma  br  neçə  səbəbdən  hazırda 

qloballaşmanın      və    iqtisadi inteqrasiyanın  aparıcı  əlamətinə  çevrilir.  Əvvəla  regional 

ə

məkdaşlıq iqtisadi inteqrasiyanın təməl prinsiplərinə daha müvafiqdir.  knicisi- regional 

ə

məkdaşlıqda məqsədlərin uzlaşdırılması daha asandır və transaksiya xərcləri daha azdır. 

Üçüncüsü-  regional  əməkdaşlıqda  iqtisadi  maraqların  milli-mənəvi  və  qlobal  siyasi 

maraqlarla  qarşılıqlı  münasibətlərində  marjinal  dəyərlərin  əhəmiyyəti  əksər  hallarda 

həllledici hesab  edilmir.  Nəhayət  –  regional  inteqrasiya  mahiyyət  etibarı  ilə  geoiqtisadi 

xarakter almaqla milli iqtisadi təhlükəsizliyin  amilinə çevrilə bilir  və s. Qeyd olunanlara 

dünya  təsərrüfat  sisteminin  çoxtərəfli  tənzimlənməsi  mexanizminin  səmərəliliyinin 

artırılması 

və 

bununlada 

regionallaşmanın 

qloballaşmaya 

zidd 

olmaması 

xüsusiyyətlərinin  əlavə  etdikdə,  həmin  prosesin  bütün  dünyada    genişlənməsini 

şə

rtləndirən məqamlar başa düşülən olur. Nəzərə almaq vacibdir ki, forma və mahiyyət 

etibarı ilə  regionallaşma  bu prosesə  cəlb olunan  ölkələrin   müstəqilliyinə  faktiki  olaraq 

maneə  yaratmır,  əksinə  geoiqtisadi  mövqenin  möhkəmləndirilməsi  baxımından  milli 

iqtisadi siyasətin formalaşdırılmasında daha geniş imkanlar və resurslar yaradır. 

        2.   Dünya tarixində və dünya təsərrüfat sistemində ciddi  mövqeyə malik olan türk 

dilli  ölkələrin  iqtisadi  inteqrasiyasının  dərinləşdirilməsi  və  müvafiq  geoiqtisadi 

strukturlaşdırılmış  inteqrasiya    birliyinin  yaradılması    üçün  fikrimizcə  hazırda  çox 

məqbul imkanlar vardır. Bu ölkələrin  faktiki olaraq mövcud qarşılıqlı  sərhədlər vasitəsi 

ilə  vahid    coğrafi  məkan  yarada  bilməsi,  onların  iqtisadi  potensialının,    dünya 

iqtisadiyyatının indiki inkişaf mərhələsi və   fəaliyyət strukturunda qarşılıqlı tamamlayıcı 

ola  bilməsi  imkanları,  ölkələrdə  formalaşmış  iqtisadi  təfəkkür    səviyyəsinin  yaxınlığı,  

özlərinə  məxsus    şərəfli  tarixi  təcrübə,  coğrafi  mövqenin  yaratdığı  geoiqtisadi  faktor 

amili  və    s.  Türk  dünyası  ölkələrinin  sivil  iqtisadi  inteqrasiya  birliyinin  yaranmasını 

şə

rtləndirir və mümkün edir.  

       3.      Belə  birliyin  bütün  türk  ölkələri  üçün  adekvat  faydalılığının  təmin  edilməsi 

baxımından xüsusi araşdırmalar aparılması və müvafiq layihənin hazırlanması zəruridir. 

---