Microsoft Word hesenli cavid doc
Yüklə 0,64 Mb. Pdf görüntüsü
|
Birlik məkanında baş verən inteqrasiya proseslərinə əhəmiyyətli dərəcədə yer tutan razılaşmalardan biri də 1996-cı il 2 apreldə Rusiya və Belarus arasında olan razılaşmadır. Bu razılaşma düz bir ildən sonra Rusiya-Belarus ittifaqı adını aldı. Bu ittifaqın MDB məkanında baş verən inteqrasiya proseslərində xüsusi yer tutmasının ə sası ondadır ki, Rusiya-Belarus ittifaqının iri bir regional birlik kimi formalaşmasından sonra tərəflər çoxtərəfli inteqrasiyanın inkişafı, xüsusilə sıx ittifaq qurmağı elan etmişlər. 2000-ci il 26 yanvarda Rusiya Federasiyası ilə Belarus Respublikası arasında ittifaq dövləti yaratmaq haqqında razılaşma imzalandı. Razılaşmanın 2-ci maddəsinə görə ittifaq dövlətinin formalaşmasının əsas məqsədləri kimi aşağıdakılar göstərilir: − Üzv ölkələrin qardaş xalqlarının sülh və demokratik inkişafının təmini, dostluğun möhkəmləndirilməsi, əhalinin həyat səviyyəsinin və rifah halının yüksəldilməsi; − ştirakçı dövlətlərin xammal və intellektual potensialının birləşdirilməsi ə sasında sosial-iqtisadi inkişafın və iqtisadiyyatın funksiyalaşmasını bazar mexanizmi ə sasında fəaliyyət göstərməsi üçün vahid ÿiqtisadi məkanın yaradılması; − Vətəndaşların hüquq və azadlıqlarına beynəlxalq hüququn ümumi qəbul edilmiş prinsip və qaydaları çərçivəsində riayət edilməsi; − Müdafiə sahəsində düzgün siyasət yeridilməsi; − Demokrafik dövlətlərin vahid hüquq sisteminin formalaşdırılması; − nsanın layiqli yaşamış və azad inkişafını təmin edən məqsədyönlü sosial siyasətin aparılması; − MDB-nin Avropada və dünyada təhlükəsizliyi və qarşılıqlı faydalı ə məkdaşlığın təmin edilməsi. ş tirakçı ölkələr vahid iqtisadi məkanın formalaşdırılmasında formalaşacaq ittifaq dövləti üçün əsaslı prinsipləri elan etmişlər. − Təsərrüfat fəaliyyətinin tənzimlənməsi üçün əvvəl tətbiq olunmuş, sonra vahid qanunvericiliyin, həmçinin vətəndaş və vergi qanunvericiliyinin fəaliyyəti; − Makroiqtisadi və sosial inkişaf göstəricilərinə mərhələli yanaşmaq üçün tədbirlərin görülməsi və vahid struktur siyasətinin həyata keçirilməsi;
− Vahid emissiya mərkəzinin yaradılması ilə yanaşı pul vahidinin təşkili; − Vergi toplamada tətbiq olunan prinsiplərin fəaliyyəti; − Xidmət, xarici və daxili borcların ödənişi sahəsində vahid hüquqi bazanın yaradılması; − Qiymətəmələgəlmə sahəsində siyasətin aparılması; − Vahid qiymətli kağızlar bazarının yaradılması; − 3-cü ölkəyə, beynəlxalq iqtisadi təşkilatlara, iqtisadi birliklərə qarşı vahid ticarət siyasətinin yeridilməsi; − Birlik dövlətlərində vahid gömrük məkanının fəaliyyəti; − ttifaq dövlətlərindən kənarda birləşmiş energetika, nəqliyyat, kommunikasiya və rabitə sisteminin əlaqələndirilməsi; − Əhalinin sosial müdafiəsi, təqaüdlə təmini
sahəsində ə mək qanunvericiliyinin fəaliyyəti. Rusiya və Belarus ittifaqı hər iki ölkənin maraqlarına cavab verir. Rusiya kimi Belarus dövləti də başa düşür ki, əsas makroiqtisadi və sosial göstəricilərin yaxınlaşması, vahid struktur siyasətinin yeridilməsi, vahid valyutaya keçmək və digər məsələlər əmək tələb edən çətin işdir. Lakin bu iki dövlətin birləşməsinə mane ola bilməz.
Ə lbəttə Rusiya və Belarusun birlikdən əldən etdikləri strateji gəlirləri hər ş eydən əvvəl həmin ölkələrin iqtisadi əsası olan maliyyə imkanları vasitəsilə qiymətləndirilməlidir. Son dövrdə Ukrayna, Gürcüstan, Azərbaycan, Moldova arasında yaxınlaşma hiss olunur. Bunun əsasında onların ümumi maraqları durur ki, bu da keçmiş SSR - nin cənubundan keçən nəqliyyat dəhlizinin yaradılmasını nəzərdə tutur. Azərbaycan, Türkmənistan və Qazaxıstan xarici bazarlara neftin nəqli problemi bu ölkələrin iqtisadi inkişafının əsas xüsusiyyətidir. Qərb və Türkiyə tərəfindən dəstəklənərək onlar enerji daşıyıcılarının nəqli yollarını diversifikasiya etməyə çalışırlar. Öz növbəsində öz gəlirlərini tranzit yolu ilə Gürcüstan, Ukrayna isə enerji daşıyıcıları ilə təminatda alternativ tələblər vasitəsilə genişləndirməyə maraq oyatmışdır. Hələ ki deyilən ölkələr arasında dürüst bir təşkilati forma yaranmamışdır. MDB çərçivəsində regionallaşma proseslərinin ümumi inteqrasiya proseslərinə təsiri bir tərəfli qəbul olunur. Bir tərəfdən o vahid iqtisadi məkanı bir növ parçalayır, digər tərəfdən postsovet məkanında ümumi inteqrasiya prosesinin çətinləşdiyi bir dövrdə mini inteqrasiya planları yaradır. Müəyyən şəraitdə "müxtəlif sürətli inteqrasiya" proseslərinə tam şəkildə təsir göstərir. Müxtəlif sürətli inteqrasiya proseslərində MDB üzvlərinin müxtəlif sahələrdəki obyektiv maraqları durur. nteqrasiya və dezinteqrasiya prosesinin fəaliyyətinin son nəticəsi postsovet məkanında bir çox səbəblərdən asılı olacaq, o cümlədən islahatların nəticəsi, iqtisadiyyatın vəziyyəti, MDB hakim dövlətlərin siyasəti və MDB çərçivəsindəki digər faktorların böyük təsiri vardır. Aydındır ki, Qərb dövlətləri gələcəkdə MDB ölkələrinə qarşı ziddiyyətli siyasətini davam etdirəcəklər. Hal-hazırki dövrdə onlar Zaqafqaziyada və Mərkəzi Asiyada cərəyan edən hadisələrə daha çox diqqət yetirirlər, bu da onların liderlərinə MDB-nin digər ölkələri ilə əlaqələrini soyuqlaşdırmağa bir dəstək kimi qiymətləndirilir.
Yüklə 0,64 Mb. Dostları ilə paylaş:
|