Microsoft Word hasanova camila docx
Yüklə 0,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
74
baza təşkil edir. Hazırda ölkəmizdə intellektual mülkiyyətin mühafizəsinin milli sistemi formalaşdırlır.
Həmçinin Azərbaycan Respublikası intellektual mülkiyyətin mühafizəsi, idarə olunması, qiymətləndirilməsi sahəsində beynəlxalq əməkdaşlıqda fəal iştirak edir.
ntellektual mülkiyyət internetdən tutmuş səhiyyəyə qədər dəyişilən, daim genişlənən spektr sahələrində mühüm rol oynayır və demək olar ki, elm , texnika, ə dəbiyyat və incəsənətin bütün aspektlərini özündə təşkil edir. Sözün ən geniş mənasında intellektual mülkiyyətə, insanın yaradıcı fəaliyyəti nəticəsində yaradılan məhsulu kimi baxılır. ntellektual fəaliyyət istehsalda fiziki işin payını azaldaraq onu təşkil edir və səmərəliləşdirir.
Müasir dövrdə hüquqla mühafizə olunan maddi gücün özü insanın intellekti hesab edilir. Hansı ki, informasiyanın böyük axınını yaradır, daim onu emal edir, təhlil edir, ümumiləşdirir və nəticədə ən gözlənilməz təkliflərə və ideyalara gəlib çıxardır.
Dünyada bazar rəqabəti günü - gündən rəqabətin daha incə inkişaf etdirilmiş metod və formalarının yaranması hesabına daha sərt olur. Bu gün bir çox müəssisə üçün ən əsas məsələ istehlakçıya daha yüksək keyfiyyətli və ya həmin qiymətə, istehsalın həmin xərcləri ilə yeni xüsusiyyətlərə malik olan məhsul vermək qabiliyyəti hesab edilir. Buraxılan məhsulun keyfiyyətinin təminatında müəssisənin nailiyyətləri, texnoloji avadanlıqların müasirləşdirilmələri əsasında qabaqcıl texnologiyalara yiyələnmə imkanları, patent tədqiqatları və sənaye mülkiyyət obyektlərinin patentləşdirilməsi və s. daxil olmaqla N OKR daimi keçirilməsi üstün rol oynayır.
ntellektual mülkiyyət obyektlərinin effektiv reallaşdırılmasında ən əhəmiyyətli istiqamət elmi texniki nailiyyətlərin lisenziyalarla ticarəti və intellektual əməyin digər nəticələri hesab edilir. Lisenziyalarla ticarət öz növbəsində əməyin məhsuldar xərclərinin ixtisarına imkan yaradır, həm satıcı (lisenziar), həm də alıcı (lisenziat) üçün əlverişli ticarət əməliyyatı hesab edilir. 75
Beləliklə, intellektual mülkiyyət və elmi innovasiyalar - bu yalnız məhsulun rəqabət qabiliyyətinin əsası deyil, həm də bütövlükdə milli iqtisadiyyatın rəqabət üstünlükləridir.
ntellektual mülkiyyətin növü kimi sənaye mülkiyyətinin də iqtisadi inkişafda rolu əvəzsizdir. Biz texnologiya cəmiyyətləri dövründə yaşayırıq, yəni maddi nemətlər istehsalında həlledici əlaqəni müəyyən edən cəmiyyətdə texnologiyalar vardır.
Rəqabət mübarizəsində sağ qalmaq üçün rəqabətə davamlı məhsul istehsal etmək lazımdır. Əgər onların istehsalı üçün texnoloji prosesləri daim təkmilləşdirirlərsə o zaman buna nail olmaq mümkündür. Bu isə yalnız əqli fəaliyyətin nəticələrinin məhz elmi texniki yaradıcılığın istifadəsi hesabına həyata keçirilməsi ilə mümkündür, yəni sənaye mülkiyyət obyektlərinin ixtira, faydalı model, sənaye nümunəsi, nou-hau və s. Şübhəsiz ki, sənaye mülkiyyəti obyektlərinin effektli yaradılması və istifadəsi üçün zəruri şərt ölkədə patent sisteminin mövcudluğu hesab edilir. Ona görə də patent sistemi olmayan ölkələrdə onu yaradırlar, keçmişdən artıq bu sistemi istifadə edən ölkələr isə artıq yeni tələbata və dövrün tələblərinə uyğun deyil, onları təkmilləşdirməyə çalışırlar.
Sənaye mülkiyyətinin milli patent sisteminin yaradılması iki məqsəd güdür. Bir tərəfdən sənaye mülkiyyəti obyektlərinin sahiblərinin və müəlliflərinin iqtisadi və mənəvi hüquqlarını qanuni şəkildə rəsmiləşdirmək lazımdır, digər tərəfdən dövlət siyasəti çərçivəsində vətəndaşların yaradıcılıq fəallığını stimullaşdırmaq, onun nəticələrinin yayılmasına və tətbiqinə kömək etmək, vicdanlı ticarəti stimullaşdırmaq lazımdır.
Belə ki, ixtiraya patentin verilməsi hüququ tədqiqatlar və işləmələr sahəsində pul qoyuluşlarını və insan resursların konsentrasiyasını stimullaşdırır. Həmçinin patentin verilməsi ixtiranın sənaye istifadəsinə investisiyaları stimullaşdırır. Öz növbəsində ticarət markasına hüququn mövcudluğu müəssisəni qeyri-sağlam rəqabətdən qoruyur. 76
Sənaye mülkiyyət obyektlərinin arasında elmi - texniki və iqtisadi inkişafa böyük təsir edən sözsüz ki, ixtira edir. Patent sənədləşməsində texniki, texnologiya və hüquqi informasiyanın əks etdirilməsi vaxta, pula qənaət etməyə və o cümlədən elmi - tədqiqat fəaliyyəti prosesində digər şəxs tərəfdən artıq görülmüş işi təkrarlamağa imkan verir.
Patent sənədləşməsi müasir mövcud texnologiyalarla əvəz edilməsi mümkün olan alternativ texnologiyalar aşkar etməyə icazə verir. Patent sənədləşməsi alternativ texnologiyaları aşkar etməyi icazə verilərsə, o zaman daha az müasir mövcud texnologiyaları əvəz etmək olar. Patent sənədləşməsinin təhlili əsasında konkret texnologiyanı qiymətləndirmək məhz onun tətbiqi və lisenziyalaşdırması üçün nəzərdən keçirilir. Patent sənədləşməsi, həmçinin texnologiyaların bu və ya digər sferada fəaliyyət göstərən müəssisələrinin müəyyən edilməsi məqsədinə xidmət edir.
Nəhayət, patent sənədləşməsinin öyrənilməsi, texniki problemlərin həllini tapmağa, texnologiyanın müasir inkişaf səviyyəsini aşkar etməyə, elmi - texniki proqramların ekspertizasını aparmağa, ayrı - ayrı istehsal və sənaye sahələrinin inkişafının prioritet istiqamətlərini müəyyənləşdirməyə imkan verir.
qtisadi inkişafa ixtiranın təsiri 4 kanala görə həyata keçirilə bilər. 1) Patent haqqında məlumatın verilməsi texnologiyaların transferini asanlaşdırır və birbaşa xarici investisiyaların cəlb edilməsinə şərait yaradır. 2) Patentlər elmi araşdırmaları stimullaşdırır. 3) Patentlər yeni texnologiyaların və biznesin katalizatoru hesab edilir. 4) Biznes lisenziya sazişləri vasitəsilə hüquqların verilməsi, müəssisənin nizamnamə kapitalına daxil edilməsi, əlavə gəlirin əldə edilməsi üçün şəxsi istehsalatda istifadə yolu ilə patentləri yığır və onları kommersiyalaşdırır.
Bazara əmtəənin irəliləməsində ticarət markası kimi sənaye mülkiyyəti növünü qiymətləndirmək olduqca çətindir. Uğurlu ticarət markası müəssisənin iqtisadiyyatına önəmli töhfədir, çünki o bazarda alıcıların bu ticarət nişanının tanınmasına əsaslanan ə lverişli mövqe tutmağa imkan verir. Uğurlu olan ticarət markası onun hüquq sahibinə əlavə gəlir gətirir. Yüklə 0,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|