Microsoft Word fuattez doc

 
34 
arasında üretilen pişmiş toprak Klazomenai lahitleri, resim sanatına yakın olarak kabul 
edilmektedir. Lahitler küresel formlu vazolardan farklı olarak panel şeklinde bir yüzey 
sağlamaları  sayesinde  resim  sanatına  yaklaşmaktadırlar.  Gerçek  resim  sanatı  örneği 
olarak  kabul  edilen  ürünler  ahşap  plakalar  üzerine  yapılan  resimler  ve  freskolardır. 
Sanatçı  istenilen  resmi,  iki  boyutlu  yüzeye  yorumlayarak  aktarabileceği,  geniş  bir 
yüzeye  sahiptir.  Burada  sanatçı  planladığı  resmi  herhangi  bir  kısıtlamaya  gitmeden 
oluşturabilmektedir.  Özellikle  ağaç  üzerine  resim  konusunda  orijinal  eser  yok 
denebilecek  kadar  azdır.  Antik  Dönem’de  seyyar  ayaklar  üzerinde  yer  alan  tablolar 
pinakothek
  (sergi  salonu)  adı  verilen  yerlerde  sergilenmekteydi.  Ünlü  ressamların 
resimlerinin  sergilendiği  pinakothekler,  diğer  sanat  ürünlerini  etkilemesi  bakımından 
oldukça  önemli  yerlerdir.  Günümüze  kadar  kalabilmiş  olan  mozaik,  fresko  ve  pinaks 
gibi sanat ürünlerinde resim sanatının en yakın yansımalarını görebilmek mümkündür. 
Geniş  bir  kesimin  beğenisini  kazanmış  resimlerin  söz  konusu  malzemeler  üzerine  ne 
kadar  başarılı  ve  aslına  sadık  kalınarak  aktarıldığı  kesin  olmayan  bir  durumdur.  Bu 
durum  aynı  şekilde  klasik  çalışmalara  adanmış  vazo  resimleri  için  de  geçerlidir.  ki 
boyutlu  düz  bir  yüzeye  çok  renkli  olarak  yapılmış  resimlerin,  küresel  formlu  olan 
vazoların üzerine üç ya da en fazla dört renkle yapılmış kopyalarının aslı ile yakınlığı 
tartışmalıdır.  Bu  açıdan  M.Ö.  640  yıllarına  tarihlenen  Chigi  olpesi  çok  iyi  bir  örnek 
oluşturmaktadır.  Erika  Simon’un  saptadığı  üzere  burada  büyük  bir  tablodan  kopya 
edilmiş  bir  sahne  yer  almaktadır.
1
  Ancak  vazo  üzerine  kopyalayan  sanatçı  bir  hata 
yapmıştır. Hoplitlerin gövde sayısı ile ayak sayısı birbirine uymamaktadır. Buna rağmen 
diğer  sanat  dalları  ile  karşılaştırdığımızda  en  fazla  bilgiye  yine  de  seramik  resminde 
sahibiz. Vazo ressamlığı ile gerçek ressamlığın, resim tekniği açısından ve ikonografik 
açıdan  aralarında  az  fark  vardır.  Seramik  resmi,  temel  olarak  çizgiseldir.  Buna  karşın 
büyük duvar resminin gelişiminde özellikle renkler öne çıkmasına karşın, temelde o da 
çizgiseldir.  Resimde,  renk  ve  çizgi  birlikte  ya  da  tek  tek  kullanılarak  temel  ifade 
unsurları yaratılır. Hangi çağ ya da hangi üslupta olursa olsun resimde temel unsurlar 
çizgi  ve  renktir.  Bazı  resim  üsluplarında  çizgi  bazılarında  renk  öne  çıkabilir.  Çizgi, 
nesnenin yüzey üzerinde ilk dış sınırlandırılması olduğu için renkten önce gelmektedir. 
                                                 
1
 Simon 1981.  

---

 
35 
Eski  çağlarda  çizgi,  resme  egemenken  ancak  M.  S.  9.  yüzyılın  Avrupa’sında  renk, 
resme egemen olmaya başlamıştır.
2
 
Hellen  dünyasında  duvar  resimlerinin  ilk  örneklerini  Myken  Dönem’ine  ait  olan 
Knossos  ve  Thera’da  görmekteyiz.  Daha  sonra  ise  şimdi  Atina  Milli  Müzesi’nde 
korunan Pitsa pinaksları gelmektedir.  talya’da bulunan Etrüsk mezarları diğer önemli 
resim  içeren  merkezlerdendir.  Anadolu’da  da  Arkaik  Dönem’e  tarihlenen  duvar 
resimleri  tespit  edilmiştir  (Lev.  1).  Bunlardan  Lydia  Bölgesi’nde  Harta  ve  Aktepe, 
Lykia Bölgesi’nde Kızılbel ve Elmalı ve Phrygia Bölgesi’nde Tatarlı mezar yapılarıdır. 
Sadece,  Gordion’da  açığa  çıkartılmış  olan  “Boyalı  Ev”,  mezar  yapısı  değildir.  Aynı 
zamanda burada ortaya çıkartılan resimler, Anadolu’da Arkaik Dönem’e tarihlenen ilk 
örnekleri oluşturmaktadır. Ne yazık ki çökmüş olan yapı, büyük ölçüde tahrip olmuş ve 
yağmalanmıştır.  Resimli  olan  diğer  tümülüsler  de  kaçak  kazılarla  soyulmuş  ve  tahrip 
edilmiştir.  Lydia  Bölgesi’ndeki  Aktepe  ve  Harta tümülüsleri,  soyulmalarının  yanı  sıra 
resimleri de yerlerinden sökülerek kaçırılmıştır.
3
 Büyük çabalarla yurda getirilen resim 
parçaları,  kompozisyonun  tamamının  küçük  bir  bölümünü  oluşturmaktadır.  Soygunlar 
nedeniyle,  resimlerin  tarihlendirilmesine  yardımcı  olacak  buluntu ele  geçmemiştir.  Bu 
nedenle tarihlendirme için yapılan karşılaştırmalarda vazo resimleri, mimari elemanlar, 
steller gibi resim sanatı ile yakın ilişkide olan eserlerden yararlanılmıştır.  
lk yayınlanan resim örnekleri, Tatarlı Tümülüsü’nün müze kurtarma kazıları sonucunda 
ele  geçirilmiş/kurtarılmış  olan  güney  duvarıdır.  Ancak  bu  resimler  Anadolu’da  ortaya 
çıkartılan  ahşap  üzerine  yapılmış  ilk  resim  örneği  olmalarına  karşın  fazla  yankı 
bulmamıştır.
4
  Bunun  birinci  nedeni  resimlerin  korunma  durumlarının  kötü  olmasıdır. 
Ayrıca  bu  ilk  yayınların  resimlerinin,  siyah-beyaz  ve  baskı  kalitesinin  düşük  olması 
ilgiyi  azaltmıştır.  Daha  sonra  sevindirici  bir  gelişme  ile  Tatarlı  mezar  odasının  yurt 
dışına kaçırılan diğer parçaları bulunmuştur. Summerer, Almanya’nın Münih kentindeki 
                                                 
2
 Tansuğ 1999, 9. 
3
 Özgen - Öztürk 1996, 103-105. 
4
 Uçankuş 1979, 305-334, lev. 189-198. 

---

 
36 
Staatliche Antikensammlung koleksiyonunda yer alan resimli iki kalasın Tatarlı mezar 
odasının doğu duvarına ait olduğunu tespit etmiştir.
5
  
Mellink,  1969-70  yıllarında  başlattığı  kazılarda  Lykia  Bölgesi’ndeki  Kızılbel  ve 
Karaburun II tümülüslerini arkeoloji dünyasına tanıtmıştır.
6
 Mellink’in titiz bir çalışma 
ile  ortaya  koyduğu  Kızılbel,  günümüze  kadar  ortaya  çıkartılan  en  çok  resme  sahip 
mezar olması ile önem kazanmaktadır.
7
 Anadolu resim sanatı üzerine bilgilerimizi kat 
kat  arttıran  bu  yapı  ayrıca  Lykia  inanışları  ve  gelenekleri  üzerine  önemli  bilgiler  de 
vermektedir.  
Tez  kapsamında  ele  aldığımız  örnekler,  zengin  bir  resim  sanatı  geçmişine  sahip  olan 
Anadolu’nun Arkaik Dönem’den ele geçmiş nadir örnekleridir. Öncelikle bu çalışmanın 
amacı bu örneklerden yola çıkarak Batı Anadolu’nun Arkaik Dönem resim sanatına bir 
ışık  tutmaktır.  Yayınlanmış  malzeme  üzerine  yapılan  bu  çalışmada  bazı  sorunlarla 
karşılaşılmıştır.  Her  bir  resim  birden  fazla  yayınlanmış  olmasına  karşın  fotoğrafların 
kalitesi  oldukça  düşüktür.  En  küçük  bir  çizginin  bile  çok  önemli  olduğu  böyle  bir 
çalışmada,  bu  nedenle  bazı  resimli  parçalar  tez  kapsamı  dışında  bırakılmak  zorunda 
kalınmıştır.
8
 
Yukarıda  da  değindiğimiz  üzere  bazı  resimler  in  situ,
9
  bazıları  düşmüş  sıva  parçaları 
olarak  ele  geçmiştir.
10
  Bazı  resim  parçaları  ise  yurt  dışına  kaçırılmış,  çok  büyük 
çabalarla yurda geri getirilmiştir.
11
 Bu nedenle bir katalog sistemi oluşturmak mümkün 
olamamıştır. Bunun yerine tez içerisinde Arkaik Dönem Batı Anadolu Resim Sanatı adlı 
6.  bölümde  ait  oldukları  yapı  başlıkları  altında  resimlerin  tanımlanmaları  yapılmıştır. 
Ayrıca yapılarla ilgili bilgilere de yer verilmiştir.  
                                                 
5
 Summerer - Kienlin 2007, 74-83. 
6
 Mellink 1970; 1971; 1972; 1973. 
7
 Mellink 1998. 
8
 Harta mezar  odasında  kaçak  kazılardan sonra  Manisa  Müzesi  Müdürlüğü tarafından  yapılan  kurtarma 
kazılarından  üzerinde  kadın  ve  erkeklerden  oluşan  prosession  sahnesine  ait  bazı  resim  parçaları  ele 
geçmiştir.  Harta  resimlerinin  yorumuna  farklı  katkı  taşımayan  bu  parçalar  tez  kapsamı  dışında 
bırakılmıştır. Dedeoğlu 1996, fig. 11-13. 
9
 Kızılbel ve Karaburun II. 
10
 Gordion Boyalı Ev. 
11
 Harta ve Aktepe tümülüslerinin resimleri. 

---