49
uzun bir gömlek giymiştir, kemerin alt kısmında püsküller yer alır, başta ise yüksek fes
ş
eklinde bir başlık bulunmaktadır.
47
Nuzi’de özel bir evin çok önemli bir odasında duvar resmi bulunmuştur. Burada metop
içindeki hayat ağacı, bukranion veya hathor tarzı bir yüz maskı Suriye ve Mısır
örneklerini anımsatmaktadır.
48
Resim Toroslar ve Zagros arasındaki bölgede Mitanni
kaynaşmasının bir kanıtı kabul edilebilir. Nuzi’de kuvvetli bir şekilde geometrize
edilmiş olan Bukranion, Tel Halaf’ta bulunmuş kalkolitik seramiklerde görülen çok eski
bir semboldür. Boğa başı geometrik bir eleman gibi algılanmaktadır. Geometrik
stilizasyona dair bir başka örnek de Alalah’ta kazısı yapılan Niqmepa sarayındaki beyaz
renkli dolomit-kireçtaşı üzerindeki plastik hayvan maskıdır. Kabartmada doğal formlar,
dönen boynuzlar bir koçbaşı olduğunu gösterir. Bu taş maskın tam bir boyalı benzeri,
Nuzi’de duvar süsü olarak bulunmuştur.
49
1.3. M NOS-MYKEN RES M SANATI:
Girit adasında M.Ö. II. binyıl başlarından 1200 yıllarına kadar olan dönemde, güney ve
kuzeyde büyük şehirler ve saraylar kurulmuştur.
50
Mimaride en önemli yapılar olan
Knossos, Mallia
(adanın kuzey kıyısında), Hagia Triada, Zakro (adanın doğusunda) ve
Phaistos
(güney Mesara ovasında) sarayları, M.Ö. 3. binyıl evlerinin gelişmiş bir
ş
eklidir. Genel plan merkezi bir avlu etrafına sıralanan ve farklı zamanlarda eklenen oda
ve koridorlardan oluşmaktadır.
51
M.Ö. II. binyılın başlarında yapıldığı düşünülen sarayların M.Ö. 1700 ve 1600 yılları
dolaylarında olmak üzere iki kez tahrip olduğu anlaşılmaktadır. Her iki tahribattan sonra
öncekine oranla daha görkemli şekilde yeniden yapılmışlardır. Ele geçen merdiven
kalıntıları çok katlı yapılar olduklarını göstermektedir. Geniş pencereler, taraçalar ve
47
Moorgat 1985, 51,52.
48
Frankfort 1954, 251.
49
Moorgat 1985, 68.
50
Pekman 1967, 10.
51
Mansel 1995, 29.
50
balkonlara sahip olan en önemli salon ve daireler üst katlarda yer almaktadır. Saray
mimarisinde taş payeler ve aşağıdan yukarıya kalınlaşan ahşap sütunlar sıklıkla
kullanılan taşıyıcı elemanlardır.
Saray duvarları ince bir alçı tabakasıyla kaplanmış, bunların üzerine geometrik ve
bitkisel motifler ile insan ve hayvan figürleri, mimari tasvirler işlenmiştir. Figürlü
freskolara M.Ö. 1700’lerden başlayarak en çok Knossos sarayında, Amnisos villasında
ve Hagia Triada sarayında rastlanmıştır. Mineral ve metal oksitlerden elde edilen
kırmızı, sarı, beyaz, mavi, yeşil ve siyah renkte, dayanıklı ve saf boyaların kullanıldığı
duvar resimlerinde meanderler, eğik çizgiler, rozet ve spiral bantları gibi motiflerin de
sıklıkla kullanıldığı görülmektedir.
52
Konu olarak saray yaşamından sahneler, dans ve
eğlence sahneleri işlenmiştir. Knossos sarayının doğu kanadında, boynuzlarından
yakaladıkları boğanın sırtında takla atan kadın ve erkek figürlerini gösteren resimler ana
tanrıça bayramları ile ilişkili dinsel yarışma sahneleridir.
Aynı çağda Knossos’ta insan figürlerinin çok küçük ölçüde yapıldığı “minyatür
freskolar” yaygınlaşmıştır. Betimler duvarda belli bir yükseklikte, alabaster kaplama
levhalarının üst kısmında frizler oluşturmaktadır. Minyatür freskoların konuları, kült
törenleridir. ki yanında zengin giysili hanımlar veya rahibelerin oturduğu, kutsal
boynuz çiftleriyle taçlandırılmış üç kısımlı bir sütunlu tapınağın çevresinde kadınlı
erkekli büyük bir kalabalık toplanmıştır. Aynı üslupta başka bir duvar resminde, içinde
bir kült dansı yapılan zeytin ağaçları betimlenmiştir. Burada da oturan rahibeler töreni
izlemektedir ve çevrede çok sayıda kadın-erkek tasvir edilmiştir. M.Ö. 1600–1500
yıllarında doğa tasvirleri yaygınlaşmıştır. Knossos’taki “Freskolar Evi” ve
“Kervansaray” olarak adlandırılan mekanlardaki, bu çağa ait bir dizi duvar resmi
ilginçtir. Aralarında Lys (zambaklar), süsenler, safranlar, yaban gülleri ve sarmaşıklar
yetişmiş damarlı taşlardan kayalık bir arazide küçük kuşlar, keklikler ve maymunlar
dolaşmaktadır. Zenci köleleriyle bir asker betimi de Freskolar Evi’nde yer almaktadır.
“Kraliçenin megaronu” olarak adlandırılan mekandaki, balıklar, kayalıklar, deniz
bitkileri ve kestaneleri arasında yüzen yunusları gösteren duvar resmi de aynı çağa aittir.
52
Aleksiou 1991, 48.
51
Knossos Sarayı’nın M.Ö. 1450’lere tarihlenen kuzeybatı kanadında yer alan kült
mekanında tanrıya sıvı sunumu sahnesi canlandırılmıştır. Sayısız armağan taşıyanların
betimlendiği, yine bu çağa ait olan büyük figürlü, görkemli tören alayı sahnesinde de
rhytonlar ve başka değerli kapları kraliçe veya tanrıçanın onuruna gerçekleştirilen bir
tören için getiren genç erkekler gösterilmiştir.
53
Küçük saraylar ve villalar da
çoğunlukla duvar resimleriyle süslenmiştir. Amnisos’taki resimlerde beyaz ve kırmızı
Lys’ler yer almaktadır. Hagia Triada’da tapınak yanında oturan bir tanrıça ile içinde
kuşlar, kediler ve yaban keçilerinin dolaştığı, olağan bitkileriyle bir doğa sahnesi
betimlenmiştir. Heraklion’un doğusunda Tylissos’ta bulunmuş olan minyatür duvar
resminde ise atletik yarışmalar konu edilmiş, Parsa yakınlarındaki bir villada da duvar
resimleri saptanmıştır.
54
Girit’in egemenliği altında bulunan Thera adasının freskoları, teknik olarak benzerlik
göstermelerine karşın konuları açısından farklılıklar taşır. Thera’nın küçük odalardan
oluşan küçük evlerinin duvarlarında kaliteli duvar freskleri bulunmaktadır. Thera
freskolarınde Girit’ten farklı olarak kayalar, doğal teper halinde gösterilmiştir. Burada
çıplak volkanik tepeler engebeleriyle beraber kırmızı, sarı, mavi, koyu kahverenginde
boyanmış ve konturu siyah ile yapılmıştır. Üzerine de tepenin boyutlarıyla hiç uymayan
devasa zambaklar çizilmiştir.
Thera freskolarında oyun oynayan çocuklar, elinde balık tutan figür gibi çıplak genç
erkek figürleri sadece bu adaya özgü örnekleri oluşturmaktadır. Bu freskolarda gerçek
bir anatomi uygulaması vardır.
55
Bu figürler mavi saçları, garip saç tıraşları ve çıplak
olmalarıyla toplumun geri kalan kısmından ayrılmakta ve özel bir gruba dahil oldukları
vurgulanmaktadır. Daha sonraki Hellen sanatından farklı olarak Minos’da erkekler özel
bir göreve sahip olanlar dışında çıplak gösterilmezdi.
56
Balık taşıyan genç erkelerin hareketsizliği yanında sürü halindeki kırlangıç balıkları ya
da mavi renkli maymunlar örnekleri hareketliliğiyle dikkati çekerler. Bu resimlerde aynı
53
Tansuğ 1999, 32.
54
Aleksiou 1991, 50.
55
Sinemoğlu 1984, 321.
56
Marinatos 1984, 32.
Dostları ilə paylaş: |