Microsoft Word aynura diss doc
Yüklə 0,58 Mb. Pdf görüntüsü
|
53
şəbəkənin operatoru yerinə yetirir. nternet -provayderin kompüteri, adətən server adlanır, istifadəçinin elektron qurğusunun işini nternet mühitinə uyğunlaşdırır və tətbiqi əlavələrin istifadəçinin elektron qurğusunda işini təmin edərək, gələn sorğuları təhlil edərək cavablandırır və məlumatı istifadəçinin elektron qurğusuna ötürür.
2.
Elektron poçt (E-mail) - nternet istifadəçilərinin ən çox istifadə etdiyi xidmətlərdən biridir. Elektron poçt vasitəsilə ani bir zamanda bütün dünya miqyasında istənilən şəxslə (kompüterlə) məktublaşmaq olar. Bu xidmətdən istifadə etmək üçün hər bir şəxsin elektron poçt ünvanı olmalıdır. Həmin ünvanı komputerin nternetlə əlaqəsini təşkil edən provayder təqdim edir. Bu xidmət tam pulsuzdur. nternetə qoşulan hər bir şəxs bu xidmətdən istifadə etmək üçün özünə elektron poçt ünvanı götürə bilər. Elektron poçt ünvanı əməliyyat mühitindən asılı olaraq DNS üslubunda (Windows mühitində) və ya aşkar ünvanlaşdırma üslubunda (Unix mühitində) tərtib edilə bilər. stifadəçinin identifikatoru (userid) baxılan şəbəkə qovşağı çərçivəsində unikal olmalıdır. Qovşağın identifikatoru (nodeid) nöqtə işarəsi ilə ayrılmış domenlərin adlarından ibarət olan mətni sətirdir. Qovşağm identifikatoru bütöv nternet çərçivəsində unikal olmalıdır. Elektron poştu ilə işləmək üçün ən çox Outlook Express və Netscape proqramlarından istifadə edilir. Bu məqsədlə Rusiyada THE BAT adlı proqram da yaradılmışdır. 3.
kompüterdən kompüterə yükləmək və ötürmək üçün istifadə edilir. Bu xidmət vasitəsilə bir şəbəkə komputeri ilə digəri arasında fayllar mübadiləsi aparıla bilər. FTP protokolu TCP/IP (Transmission Control Protocol over/based on Internet Protocol- nternet Protocolu vasitəsilə informasiya ötürülməsini darə edən Protokol) standart protokollar ailəsinin tətbiq səviyyəsinə aid protokollarından biridir. Nəqliyyat səviyyəsində TCP protokolu tətbiq edilir. 54
FTP protokolu ilə proqram istifadəçisi uzaq məsafəli kompüterin fayllar kataloquna baxa, bir kataloqdan digərinə keçə və faylları öz kompüterinə köçürə bilər.
FTP xidməti WEB-də yerləşdirilməsi əhəmiyyət kəsb etməyən informasiya resurslarını arxiv rolunu oynayan kompüterlərdə saxlamağa və onlardan istifadə etməyə imkan verir. Həmin kompüterlərə başqa sözlə FTP-serverlər deyilir. FTP arxivinin resurslarının axtarışı üçün «Archive» adlanan və Web-də yerləşdirilən qlobal axtarış sistemi mövcuddur. Həmin sistemin saxlandığı WEB- serverlərindən birinin ünvanı belədir: http://ftpsearch.ntnu.no. FTP resurslarının axtarışı üçün regional axtarış sistemləri də mövcuddur, məsələn, Rusiyada «Filesearch» adlı sistemdən həmin ölkənin FTP-serverlərində saxlanan faylların axtarışında geniş istifadə edilir. Həmin sistemin nternet ünvanı belədir: http: //fılesearch.ru. 4.
toplayır və onların yayılmasını təşkil edir. Xəbərlər mövzuya uyğun qruplarla təşkil olunur. Qrupa, başqa sözlə konfrans da deyilir. Hər bir qrupa unikal ad veri- lir və həmin adla o axtarılır. Qrupun adı onun mövzusunu və mənşəyini təyin etməlidir. Məsələn, «alt.binaries.sounds. midi» xəbərlər qrupu vasitəsilə «midi» formatlı musiqi faylları yayılır. Burada «alt » nəzarətdən və senzuradan azad olan «alternativ» xəbərlər qruplarını göstərir. Xəbərlər qrupları müxtəlif serverlərdə yerləşdirilir. Xəbərlərin alınması, baxılması və göndərilməsi üçün NNTP(Network News Transfer Protocol- Şəbəkə Xəbərlərinin Göndərilməsi Protokolu) protokolundan istifadə edilir. nternet Explorer, Netscape Navigator brouzerləri serverdən xəbərləri oxumaq və yazmaq üçün NNTP protokolunun kliyent hissəsini təmin edirlər. Proqram təminatının server hissəsi isə NN ( nterNet-News) proqram paketi ilə reallaşdırılır. USENET sistemində qeydiyyatdan keçmiş istənilən istifadəçi öz informasiyasını konkret mövzuya görə xəbərlər qrupunda yerləşdirə bilər və həmin informasiyanı baxılan qrupun bütün istifadəçiləri əldə edə bilərlər. Bu sistem dar
55
sahəyə aid məlumatları, xüsusi və ya qeyri-rəsmi informasiyanı toplamaq və yaymaq üçün əlverişlidir. Hazırda dünya miqyasında 70 minə qədər müxtəlif xəbərlər qrupları mövcuddur. Xəbərlər qrupları ilə işləmək imkanı Outlook Express, Free Agent proqramlarında da nəzərə alınıb. Xəbərlər qruplarının serverləri haqqında informasiyanı əks etdirən kataloqlara bu ünvanlarda baxmaq olar: http://newzbot.com, http://groups. google.com, http://talk.ru, http://newsgate.ru. 5.
istifadəçinin real vaxt (online) rejimində informasiya mübadiləsi aparmasını təmin edir. Bu xidmət RC ( nternet Relay Chat- nternet vasitəsilə Söhbət üçün Retran- slyator) adlanan protokol və serverlərin köməyilə həyata keçirilir. Odur ki, bu xidmətə bəzən RC və ya Çat (Chat) deyilir. RC-nin strukturu RC -serverlər şəbəkəsindən ibarətdir. Hər bir RC-server RC-müştərilərdən (proqramlardan) sorğuları qəbul edib, real vaxt rejimində yerinə yetirir. RC ilə işləmək üçün çoxlu RC müştəri proqramları mövcuddur. Onlardan ən geniş yayılanları və geniş imkanlara malik olanlan bunlardır: CQ (ünvanı: www.icq.com), Microsoft Chat ( nternet Explorer proqramının tərkibinə daxildir), M RC (ünvanı: www. mirc.com) və s. Bunlardan başqa çoxlu regional Çat proqramları da mövcuddur. RC xidmətlərindən istifadə etmək istəyən istifadəçi bu müştəri proqramlarından birini öz kompüterinə yükləməli, sonra isə əlverişli bir serverə qoşulub, qeydiyyat prosedurunu keçməlidir. Qeydiyyatdan keçən hər bir istifadəçiyə unikal ad və ya identifikator verilir. NTERNET vasitəsilə səsli telefon əlaqəsi qurmağa, həmçinin görüntülü və səsli telefon bağlantısı qurmağa imkan verən vasitələr və proqramlar da mövcuddur. Səsti telefon əlaqəsi (Səsli Çat) 3-cür yaradıla bilər « kompüter- kompüter», « kompüter-telefon» və «telefon-telefon». Hər üç halda səsli telefon əlaqəsi yaratmaq üçün yüksək sürətli kompüter, ötürmə sürəti 28800 bod-dan az olmayan modem və uyğun proqram təminatı olmalıdır. ternetə qoşulan
Yüklə 0,58 Mb. Dostları ilə paylaş:
|