Microsoft Word Avropa Amerika 2015. doc

 

27 

1933-1939-cu illərdə Avropa və Amerika ölkələrinin inkişaf etməsi. 

Böhrandan  çıxış  yollarının  axtarılması.  Dövlətin  iqtisadiyyata  müdaxiləsinin 

artması.  Antiböhran  tədbirlərinin  iqtisadi,  sosial,  ideoloji  və  nəzəri  aspektləri.  30-cu 

illərdə  dövlət  tənzimlənməsinin  əsas  sistemlərinin  yaradılması.  Dövlətin  tənzimləyici 

rolunun  gücləndirilməsinin  nəzəri  cəhətdən  əsaslandırılması.  C.  Keynsin  “Ümumi 

nəzəriyyə”si.  30-cu  illərdə  kapitalist  iqtisadiyyatının  inkişaf  dinamikası.  1937-1938-ci 

illərin iqtisadi böhranı və onun xüsusiyyətləri. Böhranın ictimai- siyasi nəticələri. 

Faşizm 

30-cu  illərdə  faşizmin  inkişafının  ümumi  cəhətləri  və  xüsusiyyətləri.  Avtoritar  və 

totalitar  rejimlər.  Faşizm  totalitarizmin  bir  forması  kimi.  Faşizmin  tipoloji 

xarakteristikası.  Burjua-demokratik  ölkələrdə  faşist  hərəkatı.  Mərkəzi  və  Cənub-Şərqi 

Avropa  ölkələrində  faşist  partiyaları  və  təşkilatları.  Faşizmin  hakimiyyətə  gəlməsi. 

Faşizmin  “ beriya  variantı”.  taliyada  faşist  rejimi.  Almaniyada  nasist  rejimi.  Faşiist 

ideologiyası  və  proqramı.  Faşist  hərəkatlarının  kütləvi  bazası.  Faşist  təşkilatlarının 

maliyyə mənbələri. Faşizmin siyasi təcrübəsi. Faşist partiyalarının fərqli cəhətləri. Dövlət 

tənzimlənməsi sisteminin faşist versiyası. 

Almaniya faşistlərin hakimiyyəti altında. Nasistlərin hakimiyyətə gəlməsi. Faşist 

rejiminin  möhkəmlənməsi.  Almaniyanın  siyasi  cəhətdən  birləşməsi  və  inzibati 

mərkəzləşdirilməsi.  Veymar  respublikasının  siyasi  partiya  sisteminin  ləğv  olunması. 

Totalitar  rejim.  Alman  Əmək  cəbhəsinin  yaradılması.  Qeyri-iqtisadi  məcburiyyət 

sistemlərinin  formalaşması.  “Uzun  bıçaqlar  gecəsi”.  qtisadiyyatın  və  cəmiyyətin 

hərbiləşdirilməsi. Dövlət tənzimləməsinin faşist sistemi. Alman faşizminin sosial siyasəti. 

Almaniya daxilində antifaşist müqaviməti. Antifaşist qüvvələrin zəifliyinin səbəbləri.  rqi 

qanunlar.  “Yuxarı  təbəqələrin  müxalifəti”,  onun  tərkibi  və  xarakteri.  Faşist 

Almaniyasının 

təcavüzkar 

xarici 

siyasəti. 

Ekspansiyanın 

ideoloji 

cəhətdən 

ə

saslandırılması.  Almaniya  başda  olmaqla  təcavüzkar  dövlətlər  blokunun  yaradılması. 

Faşist  təcavüzü  nəticəsində  Avropada  qüvvələr  tarazlığının  dəyişməsi.  kinci  Dünya 

müharibəsinə hazırlıq. Alman faşizminin tarixşünaslığı. 

taliyada faşist rejiminin təkamülü.  talyan faşizminin  müharibəyə hazırlaşması. 

qtisadiyyatın  hərbiləşdirilməsi.  Avtarkiya  siyasəti.  Faşist  dövlət  tənzimlənməsi 

sisteminin formalaşmasının başa çatması və onun xüsusiyyətləri.  talyan faşizmi totalitar 

diktatura  kimi.  Kütləvi  faşist  təşkilatları.  Rejimin  ideoloji  fəaliyyətinin  xarakteri  və 

başlıca istiqamətləri. Efiopiyaya və imperiyanın elan olunması.  taliya antifaşist hərəkatı. 

Müxtəlif  istiqamətli  antifaşist  fəaliyyət  birliyi  istiqamətində  ilk  addımlar.  Antifaşist 

partiyaların  yaxınlaşması.  30-cu  illərin  sonlarında  antifaşist  hərəkatının  inkişafında 

çətinliklər.  talyan faşizminin tarixşünaslığı. 

Burjua reformizmi. 

XX  əsrin  birinci  rübündə  burjua  islahatçılığının  təkamülü.  Dünya  iqtisadi  böhranı 

və  təsərrüfatın  və  cəmiyyətin  dövlət  tərəfindən  tənzimlənməsinin  labüdlüyü.  Burjua 

islahatçılığı və sosial islahatçılıq. 

ABŞ-da Ruzveltin “Yeni kurs”u 30-cu illərin burjua-liberal islahatçılığının klassik 

variantı kimi. Burjua-reformist idarəçiliyin ingilis variantının xüsusiyyətləri. Digər Qərbi 

Avropa  ölkələrində  burjua  islahatçılığı.  Skandinaviya  ölkələrində  sosial-demokratik 

hökumətlərin islahatları. 

ABŞ-da “Yeni kurs. Ruzvelt hökumətinin gördüyü ilk tədbirlər. “Yeni kurs”, onun 

ə

sas tədbirləri və  mahiyyəti. “Yeni kurs”un  ideoloji əsasları. Neoliberalism.  Evolyusiya 

və  “Yeni  kurs”  siyasətinin  əsas  mərhələləri.  ABŞ-ın  siyasi  partiyaları  və  “Yeni  kurs”. 

Ruzvelt  hökumətinin  xarici  siyasəti.  SSR   ilə  diplomatik  əlaqələrin  yaradılması.  Latın 

---

 

28 

Amerikasında “xeyirxah qonşu” siyasəti. Amerika Birləşmiş Ştatlarının Avropa siyasəti. 

solyasionistlərin mövqeyi. F.D.Ruzveltin “Yeni kurs”unun tarixşünaslığı. 

Böyük Britaniyada “Milli Hökumət”. Britaniya iqtisadi tənəzzül illərində. “Milli 

hökumət”in  fəaliyyəti.  Leyboristlər  partiyasının  daxilində  və  xaricində  sosialist 

təşkilatları.  Faşizm  hədəsi  və  müharibə  təhlükəsinə  qarşı  mübarizə.  1935-ci  il  seçkiləri. 

S.Bolduin  və  N.Çemberlin  hökuməti.  Mühafizəkarların  daxili  siyasəti.  II  Dünya 

müharibəsi  ərəfəsində  ngiltərənin  xarici  siyasəti.  ngiltərə-Almaniya  ziddiyyətlərinin 

kəskinləşməsi.  Britaniya  silahlı  qüvvələrinin  modernləşdirilməsi.  “Başqa  dövlətin daxili 

işlərinə qarışmama” və “əmin-amanlıq”siyasəti.  ngiltərə və Münhen sazişi. 1939-cu ildə 

ngiltərə-Fransa-Sovet danışıqları. 

Avropa ölkələrində Xalq cəbhəsi. 

Fransa Xalq Cəbhəsi. Faşist və digər antidemokratik qruplaşmaların hökumətə qarşı 

çıxışları.  Kommunistlərin  və  sosialistlərin  birgə  fəaliyyət  paktı.  Kommunistlərin  yeni 

strategiya  və  taktikasının  işlənib  hazırlanması.  1936-cı  il  seçkiləri.  Xalq  cəbhəsi 

hökuməti.  Xalq  cəbhəsinin  əsas  tədbirləri,  onların  məqsədi  və  əhəmiyyəti.  Xalq 

cəbhəsində fikir ayrılığı, onun tənəzzülü. 

30-cu illərin ikinci  yarısında Fransanın daxili və xarici siyasəti. Qarşılıqlı  yardıma 

dair  Sovet-Fransa  paktı.  Fransanın  hakim  dairələrində  xarici  siyasət  məsələləri  ilə  bağlı 

mübarizə.  Münhen  sazişi. 

ngiltərə-Fransa-Sovet  danışıqları.  Xalq  cəbhəsinin 

tarixşünaslığı. 

Xalq  Cəbhəsi  və  spaniyada  vətəndaş  müharibəsi.  1933-1934  –cü  illərdə 

spaniyada  vəziyyət.  1934-cü  il  oktyabr  qiyamı.  Xalq  cəbhəsinin  yaradılması  və  qələbə 

qazanması.  Xalq  cəbhəsi  hökumətinin  gördüyü  ilk  tədbirlər.  spaniya  və  Mərakeşdə 

hərbi-faşist  qiyamı.  Vətəndaş  müharibəsinin  başlanması.  Faşist  dövlətlərin  müdaxiləsi. 

ngiltərə  və  Fransanın  “Başqa  dövlətin  daxili  işlərinə  qarışmama”  siyasəti.  Beynəlxalq 

briqadalar.  Müharibnin  gedişində  demokratik  dəyişikliklər.  “Yeni  tipli  respublika”. 

Respublikaçılar  arasında  fikir  ayrılığı,  səhvlər  və  onların  fəaliyyətinin  mənfi  aspektləri. 

Respublikanın  məğlubiyyəti,  onun  səbəbləri  və  nəticələri.  spaniya  hadisələrinin  tarixi 

ə

həmiyyəti və dərsləri.  

1933-1939-cu  illərdə  Latın  Amerikası  ölkələrinin  iqtisadi  və  siyasi  inkişafının 

ə

sas istiqamətləri. Latın Amerikası iqtisadiyyatına dövlət  müdaxiləsinin xüsusiyyətləri. 

Latın Amerikası ölkələri arasında imperialist rəqabəti. 

Kubada  burjua-demokratik  inqilabı.  Müvəqqəti  inqilabi  hökumət  və  onun  gördüyü 

tədbirlər. Əksinqilabi çevriliş. 30-cu illərin sonlarında demokratik hərəkat. Kubada siyasi 

rejimin demokratikləşməsi. 

Meksikada “inqilabi kaudilizm” rejiminin böhranı. L.Kardenas hökumətində demokratik 

dəyişikliklər.  Onun  xarici  siyasət  kursu.  Meksika  inqilabi  partiyasının  yaradılması. 

L.Kardenas hökumətinin əhəmiyyəti. 

Xalq  cəbhəsi  uğrunda  mübarizə  və  Latın  Amerikasında  onun  xüsusiyyətləri. 

Braziliyada  milli-azadlıq alyansı. J. Varqasın “Yeni  dövlət”i. Argentinada Xalq cəbhəsi 

uğrunda  mübarizə.  Çilidə  Xalq  cəbhəsinin  qələbə  çalması.  Xalq  cəbhəsi  hökumətinin 

tədbirləri. Latın Amerikasının demokratik və vətənpərvər qüvvələrinin uğurları. 

II Dünya müharibəsi ərəfəsində beynəlxalq münasibətlər 

1929-1933-cü  illərdə  dünya  iqtisadi  böhranının  beynəlxalq  əlaqələrin  inkişafına 

təsiri.  Böyük  kapitalist  dövlətləri  arasında  artan  ziddiyyətlər.  Təzminat  məsələsi.  Uzaq 

Şə

rqdə imperialist rəqabəti. Yaponiyanın Çinə qarşı təcavüzü. Dünya siyasətində pasifist 

və  təcavüzkar  meyllərin  mübarizəsi.  Tərksilahla  bağlı  beynəlxalq  konfrans.  Faşizmin 

xarici siyasət planları.  taliyanın Efiopiyanı tutması.  

---