Microsoft Word 6-nihat falay
Yüklə 215,61 Kb. Pdf görüntüsü
|
Journal of Life Economics 2/2014
59
burjuva özel hukukunun oluşturduğu liberal temel haklar anlayışı, toplumsal modelin dayandığı temeli giderek sarsar ve çürütür. Sonra, burjuva toplumu (sivil toplum), özel bir alan olarak kamu gücünün, yani somut ifadesiyle hükümetin karşısına konulmuştur. Hem mal mübadelesi ile toplumsal emeğin alanı hem de üretken işlevlerden uzak olan aile alanı, burjuva toplumunun özel alanına dahil edilmiştir. Yani, özel mülkiyete sahip olanların üretim sürecindeki konumu özel alanın özerkliğinin temelini oluşturmuştur. Oysa ekonomik yönden bağımlı olan özellikle emek sınıfı için bu yolun yapısal bağ pek oluşmamıştır. Ancak, düşük gelirli bu sınıfın toplumsal örgütlenmesi ile sınıf çelişkilerinin siyasallaşmasıyla, ailenin özel mahremiyet (gizlilik) alanının birbirine zıt şekilde yapılaşmış olduğu hususu toplumsal bilince çıkmıştır. Bu durumda özel yaşam alanı sadece diğerlerinden ayrışmakla kalmamış, kentleşme ve bürokratikleşme yanında, işletmelerin temerküzü (merkezileşmesi) ve kitle tüketiminin oluşması gibi değişimlere de uğramıştır. Oysa, kitlelerin dayandığı toplumsal zemin sadece özel mülkiyet olamazdı, zira kitlelerin katılım haklarını talep etmeleri gerekirdi. Çünkü ekonomik açıdan bağımlı olan ve mülkiyete sahip olmayan kitlelerin özel mal ve sermaye mübadelelerine katılım yoluyla egemen olamayacakları belliydi. Bu nedenle de, bu kitleler sosyal devletin güvencelerine muhtaç durumdaydılar. Özel mülkiyet sahipliğine dayalı özerklik ve eşdeğerlilik ancak refah devletinin bu vatandaşlara vereceği statü güvenceleri ile kısmen sağlanabilirdi. Sosyal devletin reel yaşamda gerçekleşmesi ise, devletin üretim araçları ve dolaysıyla iktisadi iktidar üzerindeki özel tasarruf gücüne müdahaleleriyle mümkün olacaktı. Nihayet, temelde devletle toplumun entegrasyonu ile kamunun yapısal dönüşümü sağlanabilecektir (Habermas, 2012: 25-30). Yine de, söz konusu oluşum ve dönüşümler sonucu; ekonomi ve devlet aygıtını, kapitalist ve burjuva sistemince birleştirilmiş alanlar olarak görmek mümkündür. Çünkü varılmak istenen hedef, kapitalist düzlemde ve doğrultuda özerk hale gelen iktisadi sistemin ve bürokratik egemenlik sistemlerinin elbette tümüyle ortadan kaldırılması değil, fakat sistemin yaşam alanlarındaki buyurgan müdahale ve tecavüzlerine son verilmesidir. Ancak, böylece toplumsal entegrasyon (bütünleştirme) gücü, ekonomik ve bürokratik iktidarlara karşı kendini kabul ettirebilme ve yaşamın yarattığı gereksinim ve taleplerine gerçeklik kazandırabilme olanakları doğacaktır. 6. MUHAL F (ELEŞT REL) KAMUSAL ALANIN DOĞUŞU VE SAYDAMLIK Kamunun, bir mahkeme gibi, yönetim erkini ve gücünü elinde bulunduran kişi ve kurumların eylem ve tasarruflarını yargılaması kamusal alan kavramının kilit bir ögesidir. Kamusallık gücünü yansıtma amacını taşıyan bu tür önemli örneklerden biri, 1770- 1780’lerde Fransa’da maliye bakanlığı yapan J. Necker’in bir siyasal güç olarak kamuoyunun önemine gösterdiği duyarlılıktır. Onun, 16. Louis döneminde hükümet icraatlarını gözleyen bir otorite olarak kamuoyuna bilgi vermesi önemli bir olgudur. Ş öyle ki; J. Necker savaşın finansmanı için kredilere başvurmuştu, fakat dönem hükümetinin kredi alabilmesi için potansiyel kreditörlerin monarşinin mali yapısına güven duymaları gerekiyordu. Necker, güvenilirliğin temelinin kamuoyunda saklı olduğunu söylüyordu. Öte yandan, kamu kredisinin, despotizm karşısında bir engel olduğu da vurgulanıyordu. Necker, tahtın bütçesini yayımlama yönünde bir adım atmış ve 1781 yılına Journal of Life Economics 2/2014
60
ait Compete rendu’yu (rapor-hazine hesabını) açıklamıştır. Necker, tahtın gelir ve giderlerini yayınlamış olmasını, tahtın mali işlemlerine olan güveni tazeleyecek ve hatta arttıracak bir önlem olarak savunmuştur. Necker’in bu tasarrufu hükümettekileri dehşete düşürmüş ve bir diğer bakan ise bunun kraliyetin gizliliğinin kutsal geleneklerini ihlal ettiğini belirtmiştir. Necker ise, kurumsal bir denge olabilecek kanaat organları yaratmayı amaçlıyordu. Bu amaçla da, taşrada özyönetim kurumları kurma planı çerçevesinde yerel meclisleri, monarşinin saydam ve açık olmayan mali sistemine açıklık getirmenin bir aracı olarak görüyordu. Bunun için bu meclisler, tahtın koyduğu doğrudan vergileri (taille gibi) belirleyip toplayacaktı. Ayrıca, yoksul insanlara yardım yapılması ile diğer kamu faaliyetleri için sorumluluk taşıyacaktı. Necker, vergi koyma ve toplama yöntemlerini kamuya açık hale getirerek, krallığın mali yönetiminin güvenilirliğini aksatan keyfilik ve yolsuzlukların bu meclisler tarafından giderilebileceğine inanıyordu. Temel amaç ise, yerel meclisler aracılığıyla kamunun güveninin sağlamaktı. Gerçekten de, yerel meclisler siyasal inisiyatifin, taht (krallık)tan ve parlamentodan genel olarak topluma ve ulusa geçmesi sürecini hızlandırmıştır. Meclisin gelir ve giderlere ilişkin görüşleri basılı bütçeler olarak geçerliliğe ve sürüme kavuşturulunca, konuya ilişkin tartışmalar giderek ulusal bir olay haline gelmiştir (Melton, 2011: 73-75). 7. KAMUSAL TOPLUM VE KAMUSAL AKIL Kamu, burjuva toplumunda kendini kamusal topluluk olarak bir araya gelmiş olan özel bireyler olarak ortaya koyar. Özel bireyler, kamuoyunu, kamu gücüne karşı sahiplenerek, bu güçle mal dolaşımı ve toplumsal emekle ilgili kurallar konusunda hesaplaşmaya girişirler. Bu siyasal mücadelenin kendine özgü bir aracı ise “kamusal akıl yürütmedir” (Rawls, 1996). Dilbilimsel açıdan bu sözcük hem akla atıf (gönderme) yapar hem de bu çabayı bir anlamda küçümser. Önceleri değişik topluluklar, kral (hükümdar)larla, toplulukların özgürlüğü ile kralın otoritesi arasında denge sağlayacak bir sınır çeken anlaşmalar yapmışlardır. Bu uygulama 1215 Magna Carta Libertatum’dan da öğrenileceği üzere, önce topluluk ile prensler arasında ikilik ortaya çıkmasına yol açmış, bir süre sonra, hükümdarın karşısında toprağı yalnızca, kırsal gruplar temsil eder hale gelmiştir. lk ve yeni burjuvalar özel kişilerdir ve bu özel kişiler kamusal erke yönelik iktisadi ve iktidara ilişkin taleplerini, bölünmesini istedikleri egemen kişiye veya erke doğrudan yöneltmezler, ama alttan alta ve dolaylı olarak bu egemenliğin dayandığı temel öge ve ilkeleri hedef alırlar. Çünkü bireyler, Kant’a göre “tek başınayken azınlık olmaktan kurtulamaz…Buna karşılık, kamunun kendi kendini aydınlatması daha gerçekçi bir olasılıktır.” nsanların kendi değersizliklerinden kurtulmasına olanak sağlayan aklın bu kamusal kullanımı halkın mantığı üzerinde etkilidir (Dacheux, 2012: 15-16). Kamusal toplumdaki makul düşünceden gelen hoşgörü argümanı tüm geniş halklar topluluğu için de geçerlidir. Yani, eğer toplumlar arasındaki ilişkide kamusal akıl uygulanıyorsa, hoşgörünün (toleransın) ortaya çıkması kaçınılmazdır. Burada halkların temel çıkarları; güvenliklerini, topraklarını ve vatandaşların refahını garanti altına almak, yasal bağımsızlıklarını korumak ve özgür kültürlerini yaşatmaktır (Rawls, 2006: 19. 36). Her toplumda vatandaşlar (veya halklar) kamusal akıl kavramını temel alırken öte yandan yöneticilerin bu kavram bağlamında harekette ve tasarrufta bulunmalarını ister ve zorlarlar. Vatandaşların kendilerini bir anlamda yapıcı ve uygulayıcı gibi görmeleri, onların Yüklə 215,61 Kb. Dostları ilə paylaş:
|