Microsoft Word 10 austenitik krom-nikel paslanmaz celikler doc

KARBONLU VE ALA IMLI ÇEL KLER N KAYNA I, Burhan O uz, OERLIKON Yayını, 1985

  10 

% 0,4 C, % 18 Cr ve % 37 Ni'li dökme malzemenin tetkikinde varılan sonuca göre, uzun 

ya landırma  sürelerinden  sonra  bile  sertli in  devam  etmesi  ve  dü ük  tenasite,  taneler  içinde 

sürekli  M

23

C

6

  çökelmesi  nedeniyle  idi.  Bu,  sürekli  M

23

C

6

  çökelmesini  sa lamak  için  gerekli 

M

7

C

3

  ötektik  karbür  eriyikinin  sonucu  olarak  görülmü tü.  Yukarda  sözü  edilen  ara tırma 

sırasında, malzemelerin M

23

C

6

 Çökelmesi nedeniyle beklenilen  ekilde ya lanma sertle mesine 

u radıkları,  sertli in  uzun  ya landırma  sürelerinden  sonra  bile  sürdü ü  ve  bunun  yüksek 

sıcaklıkta uzun çalı ma sürelerinden sonra bile bu malzemeden yapılmı  parçaların dü ük kırılma 

tenasitesi  eklinde yansıdı ı gözlenmi ti. 

Bu kez alçak karbonlu (< % 0,15) ve % 20 Cr, % 32 Ni temel bile imli dökme austenitik 

malzeme  üzerinde  aynı  ara tırmalar  yapılmı     ve  bunların  amacı,  ya lanana  sırasında  alçak 

karbonlu  malzemelerde  meydana  gelen  mikro  içyapı  de i melerinin,  hem  dökümden  gelmi  

oldukları  halleriyle,  hem  de  bir  kayna ın  etrafında  ısıdan  etkilenmi   bölge  (IEB)  de  ko ulları 

taklidetmek üzere tasarlanmı  bir ısıl i lemden sonra, ara tırılması olmu tur. 

Bunun için yüzde bile imleri a a ıda verilmi  5 çe it malzeme ele alınmı . 

Malzeme No. 1 : 

C = 0,08 

Mn = 1,24 

P = 0,019 

Cr = 20,94 

Ti < 0,01 

Mo = 0,37 

Ni = 30,83 

Al < 0,005 

Sn = 0,01 

Si = 0,84 

S = 0,025 

Pb =  0,002 

Malzeme No. 2 : 

C =0,14  

Mn = 1,12 

P = 0,015 

Cr = 21,00 

Ti < 0,01  

Mo = 0,40 

Ni = 31,06 

Al < 0,005  

Sn = 0,01 

Si = 0,63  

S = 0,011 

Pb = 0,006 

Malzeme No. 3 : 

C = 0,06  

Mn = 0,52 

P = 0,020 

Cr = 22,13  

Ti < 0,01 

Mo = 0,06 

Ni = 31,87  

Al < 0,005 

Sn = 0,005 

Si = 0,23  

S = 0,01 

Pb < 0,001 

Malzeme No. 4 : 

C   = 0,07                Mn =  0,54 

P    = 0,010 

Cr = 22,25         

Ti = 0,42  

Mo = 0,05 

Ni =  31,37              Al = 0,21  

Sn  =  0,01 

Si = 0,38                 S = 0,01            

Pb < 0,001 

Malzeme No. 5 : 

C   = 0,015          

Mn =  0,93             P = 0,012 

Cr =  22,69              Ti  =  0,40                Mo =  0,01 

Ni = 32,47              Al = 0,22                 Sn = 0,005 

Si =  0,44                 S = 0,006          

Pb < 0,001 

---

KARBONLU VE ALA IMLI ÇEL KLER N KAYNA I, Burhan O uz, OERLIKON Yayını, 1985

  11 

650°C'ta 2000 saat süreyle bir ya landırma be  malzemenin hepsinde akma sınırının ve en 

üst mukavemet noktasının yükselmesi ve sünekli in azalması  eklinde sonuç vermi  olup 3000 

saatlik ya landırma da hafif bir ek mukavemet artı ı ile çok az süneklik de i mesi getirmi tir. 

850°C'ta  2000  saatten  sonra  akma  sınırı  1,  4  ve  5  No.lu  malzemelerde  azalmı ,  2  ve  3 

No.lularda hafifçe artmı tır. En üst mukavemet 1 No.lu malzemede yakla ık aynı kalmı , 2 ve 3 

No.da  artmı ,  4  ve  5  No.da  azalmı tır.  3000  saat  süreyle  ya landırmada  akma  sınırı  ile  en  üst 

mukavemet noktası 1 No.da artmı , öbürlerinde  kayda de er bir de i me olmamı tır. 850°C'ta 

2000  saat  ya landırmadan  sonra  bütün  malzemelerde  süneklik  azalmı ,  bu  azalma  3000  saat 

ya landırmada artmamı tır. 

Dökümden  çıkma  ko ulunda,  tetkik  edilmi   be   malzemenin  hepsi  yaygın  bir 

homogensizlik  arzetmi lerdir  öyle  ki  aynı  bir  deney  parçası  üzerinde  elde  edilmi   sertlik 

de erleri  ciddi  da ınıklık  arzetmi tir.  1250°C'ta  eriyik  i lemi  görünürde  bu  homogensizli i 

büyük ölçüde azaltmı  ve bir kayna ın IEB'sini taklit etmek üzere ısıl i leme tabi tutulmu  deney 

parçalarında  sonuçların  tekrarlanabilirli ini  ıslah  etmi tir.  Ya landırma  e rileri  her  be  

malzemede  sertlik  artı ının  vaki  oldu unu  göstermekte  olup  her  malzeme  için  en  büyük  artı , 

uzun  sürelerde  650°C'ta  ya landırmada  gözlenmi tir.  Dökümden  çıkmı   hale  göre  daha  büyük 

sertlik artı ı eriyik i lemi ve deformasyona tabi tutulmu  malzemede vaki olmu tur. 1250°C'ta 

eriyik i lemi ve suya daldırma, ala ım elementlerini fazla doymu  katı eriyik içinde tutacaktır. 

Özetle: 

3000  saate  kadar  sürelerde  650,  750  ve  850°C'ta  dü ük  karbonlu  (<  %  0,15)  dökme 

austenitik çeliklerin ya landırılmasından sonra 

a)

  sertle me derecesi, artan karbon oranıyla artmı  ve dökümden çıkmı  halde malzemeye 

göre IEB'yi taklidetmek üzere i leme tabi tutulmu  malzemede daha büyük olmu tur. Uzun ya -

landırma sürelerinden sonra fazla ya lanma kesinlikle ortaya çıkmı tır. 

b)

  1,  2  ve  3  No.lu  malzemelerde  çökelme  sertle mesi,  M

23

C

6 

nın  çökelmesinden  ileri 

gelmi tir. Ti ve Al içeren 4 No.lu malzemede sertlik, 750 ve 850°C'ta ya landırma i lemlerinden 

sonra Ti C ve M

23

C

6

 nın çökelmesiyle vaki olmu tur. 

c)

  Çekme ve çatlak ucu açılma miktarı (COD — Crack Opening Displacement) deneyleri 

bu malzemelerin sünekli inin ya landırma ile azalmakla birlikte bu azalmanın bir gevrek kırılma 

sorununa götürmedi ini göstermi tir. 

Genel olarak, alı ılagelmi  yöntemlerle ölçülen sünekli in yüksek oldu u hallerde bile bir 

malzemede gevrek davranı a rastlanabilir. Buna bir örnek olarak bir standard çekme deneyinde 

büyük  uzama  arzedebilen  fakat  bazı  ko ullar  altında  yüksek  sıcaklıklarda  gevrek  ekilde 

kırılabilen  yumu ak  çelik  gösterilebilir.  Aynı  davranı a  bazı  alüminyum  ala ımlarında  da 

rastlanır. 

Bu itibarla gevrek davranı  tetkik edildi inde metalin standart deneyde gösterdi i süneklik, 

güvenilir bir kriter olmamaktadır. Bununla birlikte malzemenin keskin bir çentik ya da çatla a 

benzer  bir  kusurun  varlı ı  kar ısındaki  performansa,  kırılmaya  e ilimin  daha  sa lam  bir 

göstergesi olabilir. Çe itli malzemeler için çe itli deneysel yöntemler uygulamada tercih edilmi  

---