MergedFile
Yüklə 2,89 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Cədvəl 3.1. Azərbaycanın bəzi kitabxanalarının internet səhifələri.
Ə dəbiyyatların axtarılması 68 oxu zallarından istifadəsinə icazə verilir. Kitabxanalarda olan on minlərlə kitablardan səmərəli istifadə etmək üçün şifrələr işlənilir. Biblioqrafik məlumatlar beynəlxalq standart İSO 690-87-ə əsasən tərtib edilir [43, 44]. Bir çox kitabxanaların kitab rəflərində açıq işləmə imkanları vaxta qənaət etməyə, həmçinin eyni mövzuya aid daha geniş məlumat mənbələrinə yiyələnməyə şərait yaradır. Tələbələr kitabxanalarda işləməkdən öncə onun təhsil aldığı sahələrdə vacib ədəbiyyatların yerləşdiyi bölməni axtrarıb tapmalıdır. Kitabxanalarda işləməyin açarı kataloqlardır. Kataloqlarda çoxlu sayda ədəbiyyatlar cəmlənərək şifrələnib. Şifrələr öncədən məlum olduqda onun köməyi ilə kitabın yerləşdiyi yer (otaq, rəf, cərgə və s.) axtarılır. Əvəllər belə kataloqlarda ədəbiyyatlar haqqında məlumatlar şifrələnmiş kağız kartlarda yerləşdiyi halda, kitabxana işlərində kompyüterləşmənin tətbiqi sayəsində belə kartlar rəqəmsal hala gətirilib. Müasir kitabxanalarda bu kart- məlumatları internet üzərindən əlçatan şəkildə oxucular tərəfindən istifadə edilə bilər ki, bu da vaxta qənaət etməyə şərait yaradır. Kitabxanalararası mübadilə ölkənin müxtəlif elmi sahələri üzrə kitab fondları və kitabxanalarının qarşılıqlı əlaqəli şəkildə istifadəsini təsvir edir. Bu xidmət, verilmiş kitabxanada axtarılan ədəbiyyat tapılmadıqda onu digər kitabxanalardan sifariş etməyə imkan verir. Ədəbiyyatı ya orijinalda, ya da onun lazım olan bölməsininin surətini sifariş etmək olar. Sifarişlənən ə dəbiyyat poçtla evə və ya kitabxanaya çatdırılır. İ ntenet İ nternet təkcə hər hansı bir ali məktəbin kitabxana fonduna giriş yaratmır. İnternet vasitəsilə ədəbiyyat axtarışı üçün daha geniş imkanlar açılır. Burada iki növ ədəbiyyat axtarışı fərqləndirilir [45]: Ədəbiyyat mənbələri axtarışı üçün məqsədli məlumatın toplanması, Konkret ədəbiyyat axtarışı. Ümumi ədəbiyyat mənbələrinin axtarışı zamanı axtarış proqramlarına daxil edilmiş açar söz və ya sözlər əsasən arzulanan məlumatları versələr də, onunla bərabər əlavə məlumatlar da göstərilir. Məsələn, sağlamlıq, tibb kimi açar sözlər 1,5 milyon və uyğun olaraq 500 min nəticə göstərir. Bunların arasında lazım olan dəyərli ədəbiyyat mənbələri yalnız 10% -a bərabərdir. Yerdə qalanlar isə bu terminlərlə bağlı tədbirlər və müəyyən Ə dəbiyyatların axtarılması 69 xidmət sahələrində çalışan firmalar haqqında və yaxud da terminlərin izahına dair məlumatlardır. Konkret ədəbiyyat axtarışı üçün ümumi internet axtarışı proqramları (google, bing, altavista və s.) əlverişli deyil. Burada xüsusi ədəbiyyat axtarışı proqramlarından istifadə etmək məsləhət görülür. Məsələn, ali məktəb kitabxanalarında internet üzərindən əlçatan olan elektron kataloq- larda axtarış funksiyaları daha dəqiq elmi-ədəbiyyatın (kitab, məqalə, konfrans materialları, diplom və dissertasiya işləri) tapılmasına şərait yaradır. Ali məktəblərin kitabxanalarına giriş həmin ali məktəbin internet səhifəsi üzərindən mümkündür. Cədvəl 3.1 Azərbaycanda elmi-texniki ə dəbiyyatla təchiz olunmuş əsas kitabxanaların internet səhifələrini göstərir. Cədvəl 3.1. Azərbaycanın bəzi kitabxanalarının internet səhifələri. Adı Yerləş- diyi şəhər İ nternet adresi Azərbaycan Dövlət Aqrar Universiteti Gəncə http://library.adau.edu.az/view.php?lan g=az&menu=0 Azərbaycan Dövlət İ qtisad Universiteti Bakı http://library.unec.edu.az/ Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti Bakı http://asoa.edu.az/?page_id=5765 Azərbaycan Dövlət Pedogoji Universiteti Bakı http://adpu.edu.az/ Azərbaycan Memarlıq və İnşaat Universiteti Bakı http://library.azmiu.edu.az/ Azərbaycan Texniki Universiteti Bakı http://aztu.edu.az/azp/ Azərbaycan Texnologiya Universiteti Gəncə http://www.aztun.edu.az/index2.php?s eh=sefom&l=126&dil=az Azərbaycan Tibb Universiteti Bakı http://www.amu.edu.az/az/library/2147 Bakı Dövlət Universiteti Bakı http://elibrary.bsu.az/ Ə dəbiyyatların axtarılması 70 Cəfər Cabbarlı adına Respublika Gənclər Kitabxanası Bakı www.ryl.az İ nformasiya- Kommunikasiya Texnologiyaları üzrə elektron kitabxana Bakı http://www.kitab.rabita.az/ Lənkəran Dövlət Universiteti Lənkəran http://www.lsu.edu.az/kitabxana.html Milli kitabxana Bakı www.anl.az Naxçıvan Dövlət Universiteti Naxçıvan http://ndu.edu.az/az/content/37/ Prezident kitabxanası Bakı www.preslib.az Xəzər Universiteti Bakı http://library.khazar.org/ Kitabxanalarda məqalə və diplom işlərinin effektiv axtarılması üçün xüsusi portallar xidmət göstərir. Bu növ təşkil olunmuş elektron kitabxana- lardakı axtarış funksiyaları jurnallarda yer alan lazımi məlumatların toplandığı verilənlər bankından araşdırılan mövzuya uyğun olan məlu- matları seçib oxucuya təqdim edir. Verilənlər bankı daima yeni məlumatlarla aktuallaşdırılır. Onlar həm kitabxananın özü tərəfindən yaradılmış resurslara, həm də kənardan alınmış resurslara malikdirlər. Kənarda olan resurslardan müəyyən lisenziyalar əsasında istifadə etmək mümkündür. Kitabxanalar kənar resursların keyfiyyəti və etibarlılığına ə min olduqda, onları öz kataloqlarına daxil edirlər və öz portallarında yerləşdirərək onların aktuallığını izləyirlər. Bir çox beynəlxalq jurnallar kitabxanalara güzəştli şərtlər daxilində giriş hüquqi verirlər. Bu hüquqdan istifadə edən oxucu ilkin məlumatı elə kitabxanada əldə edir, lazım gəldikdə isə məqaləni çox vaxt tam şəkildə öz şəxsi yaddaş qurğusuna (USB-stik, disk ) köçürə bilir. Nəşriyyatların rəqəmsal fəaliyyətə keçmələri internet üzərindən ə dəbiyyat axtarışına əlavə olaraq daha bir təkan vermişdir. Bunun üçün nəşriyyatlar çap etdikləri kitabların siyahısından ibarət kataloqu oxucuların istifadəsinə verir. Yüklə 2,89 Kb. Dostları ilə paylaş:
|