Mavzu: Zich tog’ jinslaridan to’ldiruvchilar ishlab chiqarish texnologiyasi Reja

Qumni ochiq holatda qazib olish:

1- pastki maydon; 2-qiyalik; 3-yuqori maydon; 4-ishlov berilayotgan maydon.

Shagʼal ishlab chiqarish texnologiyasi

Shagʼal deb, yirikligi 5mm dan (baʼzida 3 mm) 70mm (baʼzida undan ham yuqori) gacha togʼ jinsi tosh boʼlaklariga aytiladi. Shagʼal donasi yuqori darajali jinslar boʼlgan granitlar, gneyslar, diabazlar, oxaktoshlar va qum-tuproqlardan iborat boʼladi. Dengiz qirgʼoqlarida va darѐ havzalarida mavjud shagʼal donalari oʼta silliq yuzali boʼlib, tuxumsimon ѐki oval disk shaklida boʼladi, betonda sement toshi bilan ѐmon bogʼlanadi. Shu sababli, shagʼal tosh mustahkamlik chegarasi 30MPa dan ortiq boʼlmagan betonlarda qoʼllanadi. Shagʼalning yirik fraktsiyalari chaqiq tosh olish uchun maydalashda ishlatiladi.

Baʼzi holatlarda shagʼalning yumaloq shakldagi donasi chaqiq toshga nisbatan samaralidir. Masalan, ishlab chiqarish jaraѐnida oʼta harakatchan va yuqori joylashuvchan beton qorishmasi olish mumkin.

Texnik talablar

Beton tayѐrlashda alohida miqdorlangan holda shagʼalning quyidagi

fraktsiyalari ishlatiladi: 5-10; 10-20; 20-40 va 40-70 mm. Bundan tashqari

shagʼal fraktsiyasi 3-10 mm, gidrotexnik betonlar uchun esa 40 - 80 va 80 - 120mm qoʼllash standart boʼyicha ruxsat etiladi. Bundan tashqari, shagʼalning ikki fraktsiyali aralashmasi ham ishlatiladi, masalan 5 – 20 mm.

Qazib olish va fraktsiyalarga ajratish

Shagʼal asosan qum-shagʼal konlarni qayta ishlashda olinadi. Qum-shagʼalli aralashmada shagʼalning massa ulushi oʼrtacha 30-40% ni tashkil etadi.Qum-shagʼalli konlarni ochish va qayta ishlashni tashkil etish yuqorida aytib oʼtilgan qum konlarini qayta ishlash usullaridan kam farqlanadi.

Qum-shagʼalli konlarni qayta ishlashda qum alohida va shagʼal standart fraktsiyalarga koʼra donalari yirikligi boʼyicha alohida ajratiladi.Hozirgi vaqtda qazib olinaѐtgan qum-shagʼalli aralashmalar hamma vaqt ham navlarga ajratilmaydi. Ularni bevosita beton tayѐrlashda ishlatiladi. Bu qulay, arzon va baʼzan maqsadga muvofiq boʼlib, bunda qum-shagʼalli