Mavzu: yoriq va karst suvlari

Karst buloqlari. 1-yer yuzasiga chiquvchi yoriqlar; 2-karstli yer yuzasi; 3-sifon turdagi bukilgan kanallar; 5-karstli suvli gorizontlardagi doimiy suv satxi; 6-karst kanallari; 7-doimiy buloq; 8-suv osti buloqlari

• U yoki bu hududdagi yer osti suvlari sarfini doimiyligi ko‘p holatlarda yer osti karst suvlarining sarfiga bog‘liq. Buloqlar ko‘rinishidagi yer osti karst suvlarining sarfi ba’zan sekundiga 35-40 m3 beradi. SHunday buloqlar qatoriga Italiyadagi Stella va Friuli buloqlarini kiritish mumkin. Karst buloqlaridan chiquvchi yer osti suvlarining bunday yuqori sarfi ulardan energetik maqsadlari uchun ishlatish imkoniyatini beradi. Fransiyaning janubdagi «Voklyuz» va Aljirdagi qator buloqlarni ana shular jumlasiga kiradi.

• SHu bilan birga tabiatda daryo suvlarining bir qismi ba’zida butun bir daryo oqimi krast bo‘shliqlari, krast varonkalari orqali er ostiga singib, er osti suv oqimini hosil qilishi ham mumkin. Masalan Boshqirdiston hududida oquvchi YAmanelga daryosi ohaktoshlardagi mavjud karst kanallari orqali 40 km masofa bo‘ylab er ostida oqadi. SHuningdek, O‘raldagi (Rossiya) Kizel, Kosva daryolari o‘z suv oqimlarini ohaktoshlar tarqalgan hududlarda sekundiga 0,5 dan 3,4 m3 gacha bo‘lgan qismini er ostiga singdirib yuboradi. Bunday holatlarni mamlakatimizdagi mavjud Pskom, CHotqol daryolari vodiylarida ham uchratish mumkin.