Jamoa tadbirkligi jamoa muklchiligiga asoslanadi va uning iqtisodiy faoliyatida, shu jumladan, boshqarishni amalga oshirishda jamoa a`zolari faol qatnashadi hamda shu orqali jamoa va shaxsiy manfaatlar uyg`unligi ta`minlanadi.
Tadbirkorlikni aralash shakli hissadorlik jamiyatlari va ma`suliyati cheklangan jamiyatlar yoki qo`shma korxonalar ko`rinishda bo`ladi.
Davlat tadbirkorligi bu davlat mulkchiligiga asoslangan korxonalarni va mulkida davlat ulushi yuqori salmoqni tashkil qiladigan korporatsiyalarni o`z ichiga oladi.
Korxona (firma) – iqtisodiy faoliyatni tashkil qilishning asosiy ijtimoiy- iqtisodiy shakli, milliy iqtisodiyotning birlamchi va tovarlar ishlab chiqarish (xizmat ko`rsatish) bo`yicha tadbirkorlik faoliyati subyekti.
Korxona shakllari:
1. Xo`jalik faoliyati turi va amalga oshiriladigan operatsiyalarning xarakteri bo`yicha:
- Sanoat, savdo, transport, sug`urta, bank, moliya – investitsion, ilmiy –tadqiqot, innovatsion va boshqa turli xizmatlar ko`rsatuvchi korxonalar.
2. Ishlab chiqarishning to`planuv darajasi bo`yicha:
- Mayda korxonalar;
- O`rta korxonalar;
- Yirik korxonalar.
3. Mulkchilik shakllari bo`yicha:
- Xususiy korxonalar;
- Davlat korxonalari (ishlab chiqarish va budjet korxonalari hamda aralash kompaniyalar);
- Jamoa korxonlari (kooperativlar,mulk paychiligidagi shirkatlar va h.k.);
- Mulkchilikning aralash shakllariga asoslangan korxonalar.
4. Iqtisodiy faoliyatning natijasi bo`yicha;
- Ishlab chiqarish korxonalari;
Xizmat ko`rsatuvchi korxonalar
Aksionerlik jamiyatlari ancha katta hajmda investitsion mablag`lar va iqtisodiy resurslar taqozo qilinadigan loyihalarni amalga oshirish uchun zarur bo`lgan ishlab chiqarish vositalari, ishchi kuchi va moliyaviy resurslarni alohida o`ziga xos shaklida, ya`ni hissadorlik tartibida birlashtirish asosida tashkil qilinadigan korxonalardir.
Aksionerlik jamiyati qo`yilgan kapital miqdoriga qarab, qimmatli qog`oz –aksiya chiqarish va uni joylashtirish hissadorlik munosabatlarning eng asosiy xususiyatlaridan biridir.
Aksiya – bu uning egasi hissadorlik jamiyati kapitaliga o`zining ma`lum hissasini qo`shganligi va uning foydasidan divident shaklida daromad olish huquqi borligiga guvohlik beruvchi qimmatli qog`ozdir.
Aksiya o`z egasi korxonani boshqarishda qatnashish va jamiyat tugatilganda
uning mulkiga sheriklik huquqini ham beradi.
Dostları ilə paylaş: |
