Mavzu; O’rta osiyo suv va suv resurslaridan foydalanish

MAVZU; O’RTA OSIYO SUV VA SUV RESURSLARIDAN FOYDALANISH

3B-GURUH TABASI OTAXONOV ADHAMBEK

REJA:

• Kirish
• 1. O’rta Osiyoning geografik joylashgan o’rni
• 2.O’rta Osiyo mintaqasining daryolari va ularning xo’jalik ahamiyati
• 3. O’rta Osiyo mintaqasida suv resurslaridan foydalanishning transchegaraviy masalalari
• Xulosa FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

KIRISH
Mavzuning dolzarbligi: O’rta Osiyo davlatlari o’z mustaqilligiga yerishgandan keyingi yillarda, mamlakatlarda iqtisodiyotni, shu jumladan, har tomonlama aloqalarni rivojlantirish uchun keng imkoniyatlarga ega bo`ldi.
Mintaqada suv resurslaridan foydalanish kompleks xaraktyerga ega. Ammo, kompleks qatnashchilarining suv iste`moli rejimi, ayniqsa enyergetika va irrigatsiya tarmoqlarida qarama-qarshidir. Gidrologiya nuqtai nazaridan qaraganda O’rta Osiyo davlatlarini ikki guruhga ajratiladi. Birinchi guruhga Amudaryo va Sirdaryoning manbalarida joylashgan Qirg`iziston va Tojikiston kirib, ular boshqa boyliklarga ega bo`lmagan holda xalq xo`jaligi faoliyatini faqat gidroenyergetika hisobiga ta`minlashga majburdirlar. Ikkinchi guruhga esa Qozog`iston, O`zbekiston, Turkmaniston kiradi va ular o`z iqtisodiyotlarini sug`orma dehqonchilik va sanoat hisobiga quradi. Shuning uchun ham agar ikkinchi guruh uchun suvni qishda yig`ib, uni yozda kuchli byerish zarur bo`lsa, birinchi guruh uchun suvni yozda yig`ib asosan qishda foydalanish zarur.
1. O’rta Osiyoning geografik joylashgan o’rni
O’rta Osiyoning tarkibi Qozog`iston, O`zbekiston, Turkmaniston, Qirg`iziston va Tojikiston respublikalaridan turadi va 3 mln. 994,4 min km2 yer maydonga ega. Bu dunyo yuzi quruqligining 2,7 protsentini tashkil qiladi. O’rta Osiyoning umumiy Maydonining Qozog`iston respuplikasining 2 mln 717,3 ming km.kv, Turkmaniston respuplikasi 488,1ming km.kv, O`zbekiston respuplikasi 447,4 ming km.kv, Qirg`iziston respuplikasi 198,5 ming km.kv va Tojikiston respuplikasi 143,1 ming km.2 ni egallaydi. O’rta Osiyo davlatlari tyerritoriyasi kattaligi jihatidan chet G`arbiy Evropa bilan barobar yoki G`arbiy evropada joylashgan 35 mamlakat maydoniga deyarli teng. O’rta Osiyo evrosiyo matyerigining o`rta bo`limida joylashgan, dunyo yuzi okeanlaridan deyarli birdek uzoqlikda joylashgan.
O’rta Osiyo g`arbda Kaspiy dengiziga, sharqda Altay tog`li o`lkasiga 2 soatlik mintaqada, shimolda g`arbiy Sibir` tekisligidan janubga Kopet-Dog` tog`larigacha 2000 km ga cho`zilgan. Uning shimoldagi eng chekka nuqtasi 55 gradus 26 minut shimoliy kenglikda joylashgan, janubdagi eng chekka nuqtasi 35 gradus 08 minut shimoliy kenglikda, g`arbdagi eng chekka nuqtasi 52 gradus 25 minut sharqiy uzunlikda, sharqiy chekka nuqtasi 87 gradus 02 minut sharqiy uzunlikda joylashgan. O’rta Osiyoning chegaralarining umumiy uzunligi 12730 km dan ortiq.